Hội nghị COP10: Cần Bộ, ngành tham gia mạnh mẽ để bảo vệ người hút thuốc

Dưới sự điều phối và tổ chức của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), các nước thành viên đều có quyền đóng góp ý kiến, đưa ra những kiến nghị để tìm giải pháp phù hợp nhất, hướng đến hài hòa lợi ích các bên bao gồm người hút thuốc, người không hút thuốc, nông dân trồng thuốc lá,... Do vậy, việc tham gia, chung tay và tiếng nói của các bộ, ngành liên quan đại diện cho các nước là tối cần thiết.

Cần ưu tiên hướng tới các giải pháp giảm tỷ lệ tử vong

Tại Việt Nam, từ năm 2014, Bộ Y tế đã được Chính phủ chỉ đạo làm Trưởng đoàn đàm phán các phiên họp COP sau khi thu thập quan điểm về kiểm soát thuốc lá từ nhiều Bộ liên quan. Cụ thể như Bộ Công thương, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch, Bộ Giáo dục - Đào tạo, Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn…

Việt Nam là nước tham gia vào COP từ rất sớm nhằm tìm ra giải pháp để giảm tỷ lệ hút thuốc lá, giảm tỷ lệ tử vong do hút thuốc, giảm thiểu các gánh nặng bệnh tật liên quan. Thế nhưng, bất chấp nhiều hoạt động mà các cơ quan nỗ lực thực hiện, đến nay mục tiêu này vẫn chưa đạt được kết quả mong đợi.

Hiện tại, Việt Nam vẫn nằm trong số những quốc gia có tỷ lệ tiêu thụ thuốc lá cao trong khu vực. Do đó, áp lực cho ngành y tế cũng ngày càng lớn. Chính vì thế, theo các chuyên gia, cần có sự phối hợp giữa các bộ, ngành liên quan để cùng nhau giải quyết những hệ lụy do thuốc lá điếu gây ra, tỷ lệ bệnh tật, tử vong do hút thuốc và sự hiện diện của các sản phẩm thuốc lá mới. Sự phối hợp này cần được thể hiện trên phương diện kép, không chỉ đóng góp trong nước mà còn thông qua các kỳ họp mang tính toàn cầu như COP10 lần này.

Sự phản ánh thực tế, chân thật và chuyên môn từ những bộ ngành liên quan sẽ tạo cơ sở tham khảo tin cậy, thực tiễn để giúp cho Việt Nam có tiếng nói tích cực, hài hòa, có sức ảnh hưởng đối với các chính sách kiểm soát thuốc lá trước cộng đồng quốc tế.

Mọi người đều có quyền được pháp luật bảo vệ, kể cả người hút thuốc

Cai bỏ thuốc lá luôn là mục tiêu quan trọng nhất để giúp giảm tỷ lệ tử vong, nhưng các cơ quan y tế đều khẳng định đây không phải mục tiêu dễ dàng. Điều này cũng đã được WHO dự đoán, cụ thể, sẽ vẫn có hơn 1 tỷ người hút thuốc trước năm 2025 trên toàn cầu. Theo đó, các chuyên gia cho rằng cần cân nhắc thêm các giải pháp giảm tác hại bên cạnh việc theo đuổi chính sách khuyến khích người hút thuốc cai bỏ thuốc lá như hiện nay.

Các giải pháp giảm tác hại cho người hút thuốc bao gồm những dược phẩm nicotine thay thế đã được Bộ Y tế phê duyệt như kẹo ngậm nicotine, miếng dán nicotine, xịt nicotine... và các sản phẩm thuốc lá mới đang phổ biến trên toàn cầu.

Thế nhưng, tại Việt Nam các sản phẩm thuốc lá mới lại đang lưu hành, phổ biến tại thị trường chợ đen với nhiều hình thức biến tướng dẫn đến hệ lụy cho xã hội và cộng đồng. Vì vậy, qua nhiều cuộc họp của các bộ ngành, các chuyên gia cho rằng các sản phẩm này cần được kiểm soát và quản lý phù hợp, thay vì buông lỏng.

Tại tọa đàm "Thuốc lá thế hệ mới: Đủ điều kiện quản lý ngay theo luật hiện hành" gần đây, Đại biểu Quốc hội Phạm Khánh Phong Lan[NPM3] , Phó Chủ tịch hội Dược học Việt Nam tham vấn: "Nếu đã gọi là thuốc lá thì dù truyền thống hay thế hệ mới cũng đều cần được phòng, chống tác hại. Đối với người tiêu dùng, chúng ta sẽ bắt đầu bằng việc nâng cao nhận thức, giúp họ nhận biết tác hại. Khi biết là có hại nhưng họ vẫn chọn sử dụng thì đó là quyền tự do cá nhân. Cuối cùng, quyền tiếp cận thuốc lá vẫn là quyền hợp pháp". Đồng thời bà Lan cũng cho biết, vai trò của cơ quan chức năng chính là gián tiếp bảo vệ người tiêu dùng, kể cả người hút thuốc, thông qua việc kiểm soát hàng hóa chính ngạch, ngăn chặn hàng lậu, hàng giả.

Hiện đã có đề xuất cho rằng, cần thí điểm quản lý các sản phẩm này như là một bước đi thận trọng thay vì vội vã đưa ra kết luận về các sản phẩm thuốc lá mới trong thời gian này.

Được biết, COP10 là phiên họp về chiến lược kiểm soát thuốc lá với sự tham gia của 182 quốc gia thành viên của WHO vào mỗi 2 năm. Các chuyên gia trên toàn cầu cũng nhấn mạnh, các nước tham gia COP cần lấy mục tiêu giảm tỷ lệ tử vong do hút thuốc trên toàn cầu làm trọng tâm để đưa ra các chính sách phù hợp, có thể bao gồm cả việc cai thuốc lá song hành cùng các giải pháp giảm tác hại - một trong ba mục tiêu mà các bên đã ký kết theo Công ước Khung FCTC.

Theo đó, các chuyên gia quốc tế cho rằng, bên cạnh những khuyến nghị do WHO đề ra, mỗi quốc gia đều có quyền quyết định chính sách kiểm soát thuốc lá dựa trên điều kiện thực tiễn, văn hóa, hành vi tiêu dùng của xã hội, cũng như mục tiêu cao nhất cho mỗi quyết định vẫn là đặt tỷ lệ thương vong do hút thuốc lá gây ra về mức thấp nhất, thay vì rập khuôn vào những nguyên tắc "cứng nhắc", thiếu hiệu quả.

Theo nghị trình cuộc họp, các vấn đề được chia sẻ tại COP từ đại diện các nước tham dự sẽ bao gồm thuế, bao bì, dán nhãn cảnh báo, kiểm soát buôn lậu, thương mại, phân phối và quảng cáo,…