Huế cứu đình làng 'chết ngột' trong lòng phố

Trước nhu cầu phát triển, trải qua lịch sử, nhiều khu đô thị ở TP.Huế mọc lên theo tốc độ đô thị hóa, làng biến thành phố, đã dần thu hẹp không gian sinh hoạt của các đình, chùa, miếu vũ. Do đó, nhiều ngôi đình làng được xây dựng hàng trăm năm gắn với những tên làng, tên xóm mỹ miều đã bị "thôn tính", lấn chiếm. Nhiều đình làng từng là di tích lịch sử đã dần bị bao vây bởi phố xá nên xuống cấp trầm trọng, đối mặt nguy cơ tàn phá, xóa sổ.

Lê Hoài Nhân

Điển hình và đáng tiếc nhất có thể kể đình làng Thế Lại Thượng (được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận di tích quốc gia năm 1999) nằm trên đường Bạch Đằng, P.Phú Hiệp, nay thuộc P.Gia Hội, đang xuống cấp nghiêm trọng; đình làng Dương Phẩm (đường Phan Đình Phùng, hướng ra sông An Cựu); đình làng Trường Cởi (P.Trường An) cũng bị lấn chiếm, xuống cấp thê thảm…

Hiện nay có ít nhất 53 ngôi đình làng còn tồn tại trong lòng TP.Huế. Theo Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên-Huế, tại TP.Huế có 15 đình làng được xếp hạng di tích gồm 5 đình làng là di tích quốc gia, 10 đình làng di tích cấp tỉnh. Quá trình sử dụng sai công năng và thiếu bảo tồn khiến di tích hư hỏng nặng. Hiện có khoảng 30% đình làng trong số này còn được cộng đồng dân cư tiếp nối quản lý duy trì, tu bổ và tiếp tục tổ chức các hoạt động tế lễ hằng năm, còn lại đa phần bị bỏ hoang hoặc chiếm dụng.

UBND TP.Huế cho hay trong năm 2023 địa phương đầu tư hơn 26 tỉ đồng để trùng tu, tôn tạo 4 đình làng gồm Dương Xuân Hạ (P.Thủy Xuân), Kim Long (P.Kim Long), Xuân Hòa (P.Hương Long) và An Cựu (P.An Cựu). Đây là những đình làng đã được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh. Các hạng mục chính được ưu tiên trùng tu, sửa chữa gồm: tu bổ, tôn tạo, phục dựng toàn bộ đình, trụ biểu, bình phong, tả vu, hữu vu, miếu Thành hoàng theo nguyên trạng; chống mối mọt toàn bộ khu vực đình, lát sân trước đình, vệ sinh, phục hồi cổng…

Hiện tại, đình Kim Long đã hạ giải toàn bộ, lập hội đồng đánh giá di tích để hỗ trợ theo dõi, giám sát, đánh giá hiện trạng các cấu kiện, giải pháp tháo dỡ và trùng tu di tích trong quá trình thi công dự án. UBND P.An Cựu đã phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu số 5 để triển khai dự án. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Dương Phước Thu, việc đầu tư kinh phí trùng tu, tôn tạo một số đình làng là một tín hiệu đáng mừng của chính quyền TP.Huế. Tuy nhiên, đây mới chỉ là động thái cứu nguy "phần xác", còn giá trị văn hóa tinh thần trong đời sống dân sinh muốn hồi sinh cần có giải pháp bảo tồn, phát huy, tiếp nối hợp lý và hiệu quả.