Hương vị quê hương: Dưa gang ăn cho mát lòng

Theo tôi thấy, chưa có loài dưa nào rẻ như dưa gang (ngoài Bắc gọi là dưa bở). Mà có lẽ, dưa gang cũng thuộc loại rẻ nhất trong hàng ngũ kính thưa các loại trái cây. Ngày nhỏ, dưa gang là một trong vài thứ mà anh em tôi được ăn thoải mái. Bởi quá rẻ. Bởi dễ trồng, ít thấy sâu bệnh. Đất xấu, không trồng thứ gì được, thì thả mấy hột dưa gang; nảy mầm mạnh, dây dưa bò nhanh từng ngày, thấm thoắt đã có trái ăn. Khi đó, đa phần bà con trồng để ăn chơi, biếu tặng người thân, còn bán được bao nhiêu thì hay bấy nhiêu.

Mấy chục năm nay, dưa gang vẫn chín vàng rực trên những cánh đồng khô hạn. Mỗi dịp hè, đi ngang qua vùng Hòa Đa, xã An Mỹ, H.Tuy An (Phú Yên), tôi vẫn thấy dưa gang bày bán dọc dài. Mặc cho nắng nồng chói chang, hơi nóng phả lên từ mặt đường nhựa quốc lộ 1. Trong những liếp lều che tạm, những cô những anh vẫn kiên trì ngồi bán dưa gang, dưa lê, dưa hấu… vừa được thu hái từ vùng đồng gần đó. Dưa gang đã đến kỳ chín thì nứt vỏ rất nhanh. Nếu bán không kịp, chỉ có nước đổ đi.

ẢNH: HÙNG PHIÊN

Giá dưa gang lúc này cũng chỉ vài ngàn đồng một ký. Mua vài chục ngàn đã có dưa gang cho cả nhà ăn một tuần. Ăn nhanh gọn nhất là bẻ dưa gang chín ra từng miếng cắn luôn. Vị thơm thanh tao, phưng phức, bùi bùi, ngọt nhẹ. Mấy đứa nhỏ thích thì chấm thêm tí đường. Cầu kỳ hơn chút là dầm dưa ra, thêm ít đường đá, ăn nguyên tô (hoặc ly bự) là no đủ, mát lành. Cách tân hơn chút là chơi một ly dưa gang dầm sữa hoặc xay thành sinh tố dưa gang. Cái nóng bên ngoài và cái nóng trong lòng biến tan ngay lập tức. Nếu dưa gang chín nhiều quá thì có thể xay với ít đường (hoặc không), chia ra cho vào ngăn đông, làm kem ăn dần…

Ấy là nói chuyện ăn dưa gang chín. Còn với trái dưa gang non thì có thể chế ra hàng loạt món ngon lành, lạ miệng. Đó là gỏi dưa gang trộn với rau thơm, đậu phộng rang, nước mắm tỏi ớt chanh đường, nếu thích thì thêm vài lát thịt ba chỉ. Đó là dưa gang xắt mỏng trộn với mắm cá cơm, ăn giòn tan, đậm đà, kích thích vị giác, sạch nồi sạch niêu. Đó là dưa gang muối chua, dưa gang kho thịt heo, dưa gang kho cá ngừ, dưa gang xào ba chỉ… Mới nghe qua đã chộn rộn tâm hồn.

Gần đây, dưa gang thêm đầu ra khi một vài cơ sở, siêu thị đã vào cuộc sản xuất, phân phối các món bánh mì dưa gang, bánh crepe dưa gang… Vậy là dưa gang cứ thế thong dong đi cùng năm tháng biết bao đời người.