Huyện Diên Khánh khánh thành bia tưởng niệm Đồng Khởi và Mậu Thân

Công trình Bia sự kiện phong trào Đồng Khởi Diên Khánh được xây dựng tại xã Diên Sơn - nơi đã diễn ra trận đánh mở màn cho phong trào Đồng Khởi tứ thôn Đại Điền của H.Diên Khánh, với diện tích 2.105 m², mức đầu tư 2,69 tỉ đồng.

Công trình bia sự kiện cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 Diên Khánh được xây dựng tại xã Diên Điền với diện tích 1.590,9 m², mức đầu tư 2,5 tỉ đồng. Hai công trình trên được khởi công xây dựng vào ngày 27.9.2023, sau 90 ngày thi công, công trình đã hoàn thành và bàn giao, với các hạng mục: san nền, bia sự kiện, tường rào, sân đường nội bộ, khuôn viên vườn hoa cây xanh, hệ thống điện, nước, công viên.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Văn Gẩm, Chủ tịch UBND H.Diên Khánh, cho biết 2 công trình trên là nơi lưu lại một số chiến tích oanh liệt; là công trình văn hóa mang đậm giá trị nhân văn; là biểu tượng đời đời ghi nhớ, biết ơn và tôn vinh những người đã anh dũng hy sinh vì độc lập dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân, phần nào thể hiện lòng thành kính, sự biết ơn của thế hệ hôm nay và mai sau đối với những người đã anh dũng chiến đấu, hy sinh tính mạng để giành, giữ và bảo vệ nền độc lập, tự do của dân tộc, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân; góp phần giáo dục lòng yêu nước, ý chí bất khuất, quật cường trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Là người con được sinh ra ở xã Diên Sơn trước thời điểm diễn ra phong trào Đồng Khởi Diên Khánh 1964, là người trực tiếp viết lịch sử cho xã Diên Sơn và Diên Điền, ông Nguyễn Văn Ghi, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Khánh Hòa, đã ôn lại những chiến công hào hùng của quân và dân 2 xã Diên Sơn, Diên Điền nói riêng và H.Diên Khánh nói chung.

Phong trào Đồng Khởi Diên Khánh 1964-1965 diễn ra trận đánh mở màn tại tứ thôn Đại Điền của H.Diên Khánh vào chiều ngày 7.11.1964. Thời điểm đó, trên cơ sở so sánh lực lượng giữa ta và địch, Tỉnh ủy Khánh Hòa đã quyết định đồng khởi ở 2 huyện Diên Khánh và Ninh Hòa nhằm giải phóng vùng nông thôn đồng bằng. Tứ thôn Đại Điền - nơi có chi bộ, chi đoàn, du kích hợp pháp được chọn làm nơi mở màn cho phong trào Đồng Khởi ở Diên Khánh, trong đó lấy Diên Sơn làm trọng điểm. Từ chiều 7.11 đến tối 8.11.1964, với lực lượng chính trị của quần chúng là chính, lực lượng vũ trang hỗ trợ, ta tấn công địch liên tục bằng 3 mũi giáp công: chính trị, quân sự và binh vận, giải phóng vùng Tứ thôn Đại Điền, thành lập chính quyền cách mạng ở 2 xã Diên Sơn, Diên Điền.

Sự kiện lịch sử tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 Diên Khánh, theo kế hoạch, H.Diên Khánh tập hợp trên 1.000 quần chúng ở các xã Diên Thủy, Diên Sơn, Diên Điền, Diên Phú, Diên Lạc, Diên Toàn… mở một mũi tiến quân vào TX.Nha Trang, phối hợp với các lực lượng vũ trang tiến công và nổi dậy giành chính quyền. Do địch bao vây đánh phá ác liệt, nên các đội vũ trang công tác ở các xã không vào được trong làng để truyền lệnh. Toàn huyện chỉ có đội vũ trang công tác xã Diên Điền vào được trong làng.

Đúng 3 giờ sáng ngày 31.1.1968 (sáng mùng 1 Tết Mậu Thân) hơn 200 cán bộ và nhân dân xã Diên Điền tập trung tại chùa Đại Phước tiến hành xuất quân với khẩu hiệu "Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh". Mặc dù địch nhiều lần chặn lại bắn uy hiếp nhưng đoàn biểu tình vẫn không chùn bước, hô vang khẩu hiệu "Đoàn biểu tình xã Diên Điền anh dũng tiến lên" và cử tổ binh vận tuyên truyền, vận động. Khi đoàn biểu tình đến gần Mã Vòng (TX.Nha Trang) thì trời đã sáng, lúc này địch đứng hai bên đường bắn loạn xạ, làm 8 người hy sinh và sau đó chúng bao vây bắt giam nhiều người. Tinh thần chiến đấu anh dũng của đoàn biểu tình xã Diên Điền và vai trò bàn đạp của Diên An, Diên Toàn trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, đã ghi thêm một chiến công đáng tự hào trong lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước của H.Diên Khánh. Thành tích của đoàn biểu tình xã Diên Điền được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Giải phóng hạng Ba.