Khai thác cát lậu dẫn đến sạt lở ở đồng bằng sông Cửu Long

Sáng 4.6, chất vấn Bộ trưởng TN-MT Đặng Quốc Khánh, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (đoàn Kiên Giang) phản ánh tình trạng sạt lở, sụt lún bờ biển, bờ sông đang bủa vây vùng đồng bằng sông Cửu Long với mức độ phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống, sinh hoạt, sản xuất của người dân trong vùng. 

GIA HÂN

Bà đề nghị Bộ trưởng đánh giá về công tác dự báo, dự phòng đối với vấn đề trên thời gian qua; đồng thời cho biết giải pháp ổn định môi trường sống khu vực này trong thời gian tới như thế nào?

Hồi đáp đại biểu, Bộ trưởng TN-MT Đặng Quốc Khánh cho rằng, hiện nay biến đổi khí hậu tác động rất lớn, không những gây sạt lở ở đồng bằng sông Cửu Long mà sạt lở ở khu vực miền núi phía bắc, lũ lụt tại miền Trung đều rất nghiêm trọng. 

Nói về nguyên nhân sạt lở, sụt lún bờ biển, bờ sông tại đồng bằng sông Cửu Long, ông Khánh cho biết, có nhiều nguyên nhân như nền địa chất của khu vực này còn non trẻ.

"So với tất cả đồng bằng của thế giới thì đồng bằng sông Cửu Long trẻ nhất. Hiện nay, theo quan sát,  vùng đồng bằng sông Cửu Long vẫn đang tự lún. Ví dụ như Cần Thơ, từ 2005 đến 2017 chúng tôi đo được lún khoảng 10 cm", ông Khánh thông tin.

Một lý do khác gây sụt lún, theo ông Khánh, là lượng phù sa về khu vực đồng bằng sông Cửu Long hiện giảm rất lớn. Việc thiếu hụt nguồn phù sa bồi đắp cũng là một tác nhân gây ra sụt lún, sạt lở ở khu vực này. 

Tiếp đó, ông Khánh chỉ ra, trong quá trình phát triển, chúng ta xây dựng đô thị, khu dân cư, nuôi trồng thủy sản đã làm tăng tải trọng, lấn chiếm bờ sông dẫn đến thay đổi dòng chảy.

"Khai thác cát lậu dùng vòi để hút, rất nguy hiểm"

Bộ trưởng TN-MT đặc biệt nhấn mạnh nguyên nhân dẫn đến sạt lở, sụt lún tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long do khai thác cát trái phép. 

"Khai thác trái phép, tức là khai thác lậu, chúng ta không quản lý được, rất nguy hiểm. Tôi cũng được nghe địa phương báo cáo khai thác lậu là dùng vòi để hút vô tội vạ, lại gần bờ, rất nguy hiểm", ông Khánh nói.

GIA HÂN

Ngay cả với các mỏ khai thác cát được cấp phép, Bộ trưởng TN-MT nói cũng còn nhiều vi phạm. "Khai thác quá công suất, quá chiều sâu. Có mỏ khai thác gấp đôi chiều sâu cho phép", ông Khánh nêu. 

Về giải pháp, Bộ trưởng TN-MT cho biết, hiện bộ này đang được giao đánh giá đề án trữ lượng cát, sỏi lòng sông của đồng bằng sông Cửu Long để biết những vùng có thể khai thác, trữ lượng khai thác thế nào vì trước đây chưa nghiên cứu.

Giải pháp nữa, Bộ trưởng TN-MT đề nghị các địa phương căn cứ quy hoạch để rà soát, sắp xếp lại dân cư tại những nơi có nguy cơ bị sạt lở. Vùng nào nguy cơ cao, cảnh báo cao, phải thực hiện ngay quy hoạch, bố trí lại dân cư. Cùng đó, phải xử lý việc lấn chiếm lòng sông, bờ sông.

"Nhiều khúc sông diện tích xây dựng trên đất ít hơn diện tích lấn chiếm ở ngoài. Điều này dẫn đến thay đổi dòng chảy của dòng sông. Đây cũng là tác nhân rất lớn", ông Khánh nhận định.

GIA HÂN

Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cũng nhắc tới giải pháp nâng cao khả năng cảnh báo, dự báo và cho biết, Bộ TN-MT đã chỉ đạo Tổng cục Khí tượng thủy văn có bản tin thủy văn, cảnh báo dự báo 10 ngày một lần và mỗi tháng một lần.

Tranh luận trở lại với Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé nói đồng tình với các nguyên nhân gây ra sạt lở, sụt lún tại đồng bằng sông Cửu Long mà Bộ trưởng đã nêu.

Tuy nhiên, bà Bé cho rằng, còn một nguyên nhân quan trọng làm gia tăng tình trạng hạn hán, suy thoái, cạn kiệt, xâm nhập mặn ở Việt Nam là tình trạng khai thác nước ngầm tràn lan. Bà đề nghị Bộ trưởng có giải pháp quản lý tốt hơn tình trạng khai thác nước ngầm hiện nay.

Vẫn theo nữ đại biểu của Kiên Giang, công tác dự báo, dự phòng là một vấn đề hết sức quan trọng nhằm chủ động ứng phó kịp thời các biến động do ảnh hưởng của thiên tai. Do đó, đại biểu rất mong Bộ trưởng quan tâm tới vấn đề này.