Khi Tổng thống Philippines Duterte bỗng dưng ‘đổi giọng’ với Trung Quốc

Thực tế hành xử

Thực tế, suốt từ đó đến nay, dù nhiều quan chức Philippines lên tiếng chỉ trích hành động của Trung Quốc, Tổng thống Duterte gần như im lặng. Điều này dẫn đến sự bức xúc mạnh mẽ trong dư luận lẫn chính giới Philippines.

Mới đây, Đài 9news đưa tin bà Leila de Lima, Thượng nghị sĩ đối lập Philippines, lên tiếng yêu cầu ông Duterte thôi bị “thuần phục” trước Trung Quốc. Qua đó, bà nghị sĩ yêu cầu ông Duterte cần có lập trường cứng rắn đối với Bắc Kinh về vấn đề Biển Đông.

Trong khi đó, kể từ khi nhậm chức vào năm 2016, Tổng thống Duterte luôn tỏ ra “hữu hảo” với Trung Quốc. Gần như chưa bao giờ ông sử dụng thắng lợi của Philippines trong vụ kiện lên Tòa trọng tài quốc tế (PCA) về Biển Đông để gây áp lực đối với Trung Quốc.

Thậm chí, ông còn nhiều lần ca ngợi Trung Quốc như một “người bạn tốt” của Philippines, bởi Manila đã nhận được đầu tư hàng tỉ USD từ Bắc Kinh.

Tổng thống Duterte trong cuộc gặp ông Tập Cận Bình vào năm 2019 ở Bắc Kinh Reuters

Ngày 29.8.2019, trong khuôn khổ chuyến thăm tới Bắc Kinh, Tổng thống Duterte đối thoại với Chủ tịch Tập Cận Bình. Qua đối thoại, hai bên quyết định thành lập ủy ban chỉ đạo liên chính phủ và ủy ban hợp tác giữa các doanh nghiệp hai nước để xúc tiến việc thăm dò dầu khí chung ở Biển Đông với tỷ lệ ăn chia 60 - 40 nghiêng về Philippines.  

Trả lời Thanh Niên khi đó, PGS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, Học giả tại Quỹ châu Á - Thái Bình Dương ở Canada) nhận định: “Việc Trung Quốc và Philippines hợp tác thăm dò dầu khí chung trên Biển Đông sẽ gây khó cho ASEAN. Cụ thể, ASEAN hoạt động dựa trên sự đồng thuận với từng vấn đề cụ thể. Vì thế, khi giải quyết các vấn đề giữa ASEAN với Trung Quốc, điển hình là tranh chấp Biển Đông, mà một thành viên của ASEAN có quyền lợi liên quan gắn chặt với Bắc Kinh, thì hiệp hội khó có thể đạt được sự đồng thuận”.

Sự “hữu hảo” như thế đã kéo dài suốt thời kỳ ông Duterte cầm quyền. Ngay cả đến đầu tháng 4 mới đây, người phát ngôn của ông Duterte còn khẳng định: “Bất kể sự khác biệt nào giữa chúng ta với Trung Quốc ... nó sẽ không phải là trở ngại cho quỹ đạo tích cực tổng thể của quan hệ hữu nghị song phương và sự hợp tác ngày càng sâu rộng của chúng ta (trong) ứng phó với đại dịch, bao gồm hợp tác vắc-xin và phục hồi kinh tế (sau đại dịch)”.

Từ các thực tế trên, tuyên bố cứng rắn mà Tổng thống Duterte vừa đưa ra với Trung Quốc nhiều khả năng chỉ nhằm xoa dịu dư luận nội bộ Philippines vốn đang chỉ trích ông mạnh mẽ.