Khu tái định cư bỏ hoang trong khi dân không có đất làm nhà

NỖI KHỔ NGƯỜI DÂN XÓM VẠN CHÀI

Con thuyền cũ kỹ, được chắp vá bởi những tấm ván cũ, rộng chừng 10 m² là nơi sinh sống của vợ chồng anh Phạm Ngọc Hiệp (38 tuổi) và 6 đứa con. Khi có bão, lũ, vợ chồng anh Hiệp phải dìu thuyền vào bờ rồi cả nhà cùng sơ tán, nương nhờ ở những gia đình sống trên cạn.

Anh Hiệp sinh ra trên thuyền. Lớn lên lấy vợ cùng cảnh ngộ sông nước rồi vợ chồng anh tiếp tục nối nghiệp chài lưới của cha mẹ. Con gái lớn của vợ chồng anh Hiệp chuẩn bị lên lớp 11. Đây là cô gái lập "kỳ tích" ở xóm vạn chài này khi học lên bậc THPT, vì ở đây rất ít người lớn biết chữ, trẻ con cũng chỉ học hết tiểu học hoặc cùng lắm là hết THCS rồi nghỉ. Tuy vậy, anh Hiệp cũng không chắc con gái mình có thể theo học hết lớp 12 hay không vì cả nhà đang phải lo ăn từng bữa.

KHÁNH HOAN

Cùng cảnh ngộ với vợ chồng anh Hiệp là 13 gia đình khác, lấy thuyền làm nhà, sinh sống từ hàng chục năm qua ở đoạn sông Lam chảy qua xã Xuân Lam này.

Gia cảnh ông Nguyễn Văn Quang (65 tuổi) lại càng khó khăn hơn. Lớn tuổi, vợ ông Quang bị đau khớp, đi lại khó khăn nên cách đây ít năm ông lên bờ, nhặt nhạnh tôn cũ về chắp vá, dựng thành "nhà" bên mé sông. "Nhà" chỉ chừng 10 m², cao quá đầu người nhưng chứa đến 7 thành viên trong gia đình. Mùa mưa lũ, "căn nhà" này chìm nghỉm dưới sông Lam, cả 7 người phải leo lên thuyền.

Vợ chồng ông Quang chỉ có một người con gái, lấy chồng cũng dân sông nước. Không có nhà, cả gia đình con gái đến ở ngay trên thuyền của ông.

Sống cô lập trên sông, xóm vạn chài gồm 13 gia đình này ít khi qua lại với người dân sống trên bờ do mặc cảm. Con gái, con trai ở xóm vạn chài lớn lên rồi lấy nhau. "Tủi thân nhất là khi nhà có đám cưới, đám ma. Cũng chỉ mấy gia đình sông nước với nhau. Chúng tôi khao khát có được mảnh đất để cắm dùi, thoát khỏi cảnh sống lênh đênh này", ông Quang nói.

KHU TÁI ĐỊNH CƯ BỎ KHÔNG

Trong khi người dân vạn chài đang ước mơ có mảnh đất để sinh sống, thì cách đó không xa, một khu tái định cư (TĐC) đã xây dựng xong 2 năm trước đang bị bỏ không. Khu TĐC này được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt năm 2011 để di dời 100 hộ dân sống trong vùng thiên tai, sạt lở đất ở phía ngoài đê sông Lam thuộc xã Xuân Lam.

Mặc dù thuộc dự án khẩn cấp, nhưng do thiếu vốn nên đến năm 2021 dự án mới hoàn thành, bàn giao cho địa phương. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay, khu TĐC này vẫn bỏ hoang, chưa có hộ dân nào đến ở. Người dân thuộc diện được TĐC cho biết do phải chờ đợi quá lâu, đến nay họ đã đầu tư nâng cấp nhà cửa để ứng phó với lũ dâng nên không còn nhu cầu di dời.

Ông Nguyễn Văn Phận, Chủ tịch UBND xã Xuân Lam, cho hay xã biết nghịch cảnh đang diễn ra tại đây khi 13 hộ dân vạn chài đang khao khát có mảnh đất để sinh sống, trong khi khu TĐC người dân được bố trí lại rất ít người có nhu cầu, hiện chỉ còn khoảng 10 hộ có nhu cầu đến khu TĐC này. "Chúng tôi cũng rất muốn đưa người dân vạn chài lên bờ để họ có chỗ an cư và tránh nguy hiểm khi mưa bão. Khu TĐC này là địa điểm thích hợp cho họ, nhưng việc này xã không quyết được mà phải có chủ trương của tỉnh. Chúng tôi sẽ làm tờ trình lên huyện để kiến nghị lên tỉnh", ông Phận nói.