Kiến nghị giãn tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu bia

Đánh thuế không giảm được tiêu thụ?

Tại hội thảo, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV nhận định, doanh nghiệp (DN) sẽ còn gặp nhiều khó khăn do chiến tranh thương mại - công nghệ; chi phí đầu vào và logistics tăng ở mức cao, đơn hàng phục hồi không đồng đều và thiếu bền vững; yêu cầu số hóa và xanh hóa ngày càng cao. Trong bối cảnh đó, tăng thuế càng nhanh, càng cao; giảm tổng hòa lợi ích đối với ngành và nền kinh tế càng lớn dẫn đến giảm tổng cầu tiêu dùng và đầu tư. Thêm nữa, việc tăng mạnh và nhanh thuế TTĐB đối với đồ uống có cồn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả đóng góp ngân sách lâu dài; tạo ra tình huống "khó chồng khó" đối với DN và người lao động trong ngành cũng như các ngành liên quan (bao bì, vận tải, du lịch, ăn uống...) TS Cấn Văn Lực cho rằng, cần cân nhắc phương án tối ưu là giãn thực hiện từ 1.1.2028 và giãn thời hạn áp dụng tăng thuế để DN có thời gian chuẩn bị, đổi mới công nghệ.

ẢNH: BTC

TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, phân tích: "Đối với mặt hàng bia rượu, thuốc lá, việc áp thuế không giảm được nhu cầu sử dụng vì người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang các sản phẩm bất hợp pháp. Trong khi, Nghị định 100/168 đã làm giảm tiêu dùng mặt hàng này. Như vậy, cần xem xét các biện pháp khác chứ không phải chỉ tăng thuế. Theo tôi, đây là lập luận rất hợp lý. Trước khi đề xuất thuế, cần nghiên cứu thật sâu sắc hơn trên các yếu tố về tính cân bằng, tác động ngân sách, tiêu dùng, lao động... Cần cân nhắc thêm về hiệu lực, hiệu quả và công bằng của sắc thuế".

ẢNH: BTC

Doanh nghiệp than khó

Về phía các DN, ông Nguyễn Hoàng Giang, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thương mại Bia Sài Gòn (SATRACO), đại diện Tổng công ty CP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (SABECO) chia sẻ: "Toàn ngành bia nói chung và Sabeco nói riêng đang đối mặt với nhiều khó khăn từ đại dịch Covid-19, Nghị định 100/168, du lịch, ẩm thực giảm sút... và sẽ tiếp tục còn khó khăn hơn trong thời gian tới. Sabeco kiến nghị các nhà hoạch định chính sách xem xét lùi thời điểm thực hiện áp thuế TTĐB đến năm 2028 thay vì 2026 như hiện nay và áp dụng tăng thuế theo phương án 1 của Chính phủ đã trình Quốc hội, tăng liên tục trong 5 năm, mỗi năm tăng 5%".

Bà Trần Ngọc Ánh, Giám đốc Ngoại vụ cấp cao, đại diện cho Công ty TNHH Nhà máy Bia Heineken Việt Nam, cho rằng cần có những chính sách phù hợp để tránh cái bẫy "kép", xuất khẩu thì khó khăn mà thị trường trong nước thì không đạt được tốc độ tăng trưởng mong đợi trong bối cảnh quốc tế đầy biến động, bất ổn và trong nước hiện nay còn nhiều khó khăn thách thức như hiện nay. Theo Công ty Nghiên cứu thị trường Nielsen, sản lượng bia không chính thống hay còn gọi là "bia cỏ" trên cả nước năm 2023 đã tăng 28% so với năm 2022. Riêng năm 2024, sản lượng dòng bia này đã tăng 71% trên quy mô cả nước. Về thị phần, năm 2024, dòng bia này cũng tăng từ 4,2% lên 5,8%. Đáng chú ý, tại ĐBSCL, dòng bia này hiện nay đang chiếm tổng số 8% thị phần, với giá bán thấp hơn bia chính thống khoảng 25-35%, thu hút mạnh nhóm tiêu dùng nhạy cảm về giá.

"Chúng tôi xin kiến nghị giữ nguyên mức thuế TTĐB trong một năm kể từ năm 2026 khi luật bắt đầu hiệu lực, tức lần tăng thuế đầu tiên sẽ vào năm 2028 và thuế suất nên theo phương án 1 như Ban soạn thảo đã đề xuất", bà Trần Ngọc Ánh nói.

Bà Huỳnh Thị Thanh Trúc, đại diện Tiểu ban Rượu vang - Rượu mạnh thuộc EUROCHAM cho biết: "Ngành rượu vang và rượu mạnh nhập khẩu đã đóng góp 282 triệu USD vào GDP của Việt Nam vào năm 2022, hỗ trợ tổng cộng 65.600 việc làm trên cả nước. Dự thảo đối với việc tăng thuế TTĐB có thể khuyến khích việc sử dụng các sản phẩm không chính thống khi hướng người tiêu dùng chuyển sang mua và sử dụng những sản phẩm không đảm bảo, tác động thêm tới sức khỏe cộng đồng. Tại Việt Nam, sản phẩm đồ uống có cồn không chính thống chiếm 63% tổng lượng tiêu thụ. Thay mặt Tiểu ban, trước bối cảnh kinh tế hiện tại và những khó khăn mà doanh nghiệp đang phải đối mặt, tôi kiến nghị Chính phủ xem xét lộ trình thuế phù hợp và hài hòa trong quá trình hoàn thiện luật sửa đổi, bổ sung luật Thuế TTĐB để có thể đạt được các mục tiêu thu thuế, phát triển kinh doanh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng".

Ông Trần Hậu Cường, Giám đốc Công ty CP Rượu và Nước giải khát Hà Nội (HALICO), chia sẻ: "Theo khảo sát thị trường miền Bắc, nhận thấy rất nhiều siêu thị tư nhân, cửa hàng bán rượu nửa lít chỉ với giá 18.000 đồng, dù vẫn dán tem mác nhưng không phải tem điện tử do Tổng cục Hải quan và Tổng cục Thuế phát hành. Với ngành rượu, khó khăn lớn nhất là sự cạnh tranh không công bằng, giữa một bên là DN kinh doanh chính thống, đóng thuế đầy đủ, một bên thì trốn thuế. Hiện nay là giai đoạn khó khăn nhất của DN trong ngành, đặc biệt là sau đại dịch Covid-19, sức tiêu dùng sụt giảm, do đó lộ trình tăng thuế cần xem xét phù hợp".