Thiếu tiền, Ả Rập Xê Út cắt bớt phúc lợi người dân

Cuộc khủng hoảng tiền mặt mới đây khiến chính phủ Ả Rập Xê Út tăng giá xăng lên 50%. Người dân nước này tích cực xếp hàng để mua xăng trước khi giá cả tăng lên hôm 4.1.

“Họ đã công bố việc cắt giảm các khoản trợ cấp có thể làm tổn thương túi tiền của từng người Ả Rập Xê Út”, cựu Đại sứ Mỹ tại Ả Rập Xê Út Robert Jordan nói. Trước đây, xăng chỉ có giá 16 cent/lít tại đất nước giàu dầu thô. Đây là một trong những mức giá rẻ nhất trên thế giới và nhiều người chạy xe SUV lớn “không có khái niệm về việc tiết kiệm xăng”, ông Joran cho biết.

Theo CNN, việc tăng giá xăng mới chỉ là khởi đầu. Giá điện, nước cũng đang rục rịch đi lên và chính phủ đang giảm bớt chi tiêu vào các tuyến đường, tòa nhà và các công trình cơ sở hạ tầng khác.

Chuyện cắt giảm như trên nghe có vẻ là bình thường đối với bất cứ nước nào đang thiếu tiền mặt. Song đối với Ả Rập Xê Út, đây đặc biệt là vấn đề vì phần lớn người dân nước này làm việc trong khu vực công.

Khoảng 75% ngân sách của chính phủ Ả Rập Xê Út đến từ dầu mỏ. Giá dầu đã rơi từ mức 100 USD/thùng vào năm 2014 xuống khoảng 36 USD/thùng ở thời điểm này. Hầu hết các chuyên gia không kỳ vọng giá dầu tăng trong thời gian gần.

Chính phủ Ả Rập Xê Út sử dụng sự giàu có đến từ dầu mỏ để cung cấp nhiều phúc lợi xã hội cho công dân. Một số đặc quyền mà người Ả Rập Xê Út được nhận có thể kể đến: Xăng được trợ giá mạnh. Trước đây một lít xăng giá 16 cent, hiện tại một lít xăng có giá 24 cent; Chăm sóc sức khỏe miễn phí; Miễn học phí; Nước và điện được trợ giá; Không có thuế thu nhập; Khu vực công trả lương cao hơn khu vực tư nhân; Trợ cấp thất nghiệp; Một “quỹ phát triển” cung cấp các khoản vay không lãi suất cho nhiều gia đình mua nhà và kinh doanh.

Hiện tại, Ả Rập Xê Út không đủ sức chi trả cho tất cả phúc lợi xã hội trên. Nước này thâm hụt 100 tỉ USD vào năm ngoái và tình hình được cho là sẽ tương tự, nếu không phải là tệ hơn, trong năm nay. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo Ả Rập Xê Út có thể cạn tiền trong bốn năm hoặc ít hơn, nếu giá dầu dưới ngưỡng 50 USD/thùng.

Cựu Đại sứ Mỹ tại Ả Rập Xê Út Robert Jordan thì cho rằng Ả Rập Xê Út có thể sẽ phải bắt đầu thu thuế thu nhập hoặc thuế doanh thu. “Một phần của đòn bẩy chế độ này là họ không đánh thuế người dân và do đó, người dân không mong đợi được đại diện. Song một khi họ đánh thuế, bạn có thể nhìn thấy sự gia tăng bất ổn chính trị ở đây”, ông Jordan nhận định.

Tỷ lệ thất nghiệp ở Ả Rập Xê Út đang ở mức cao là 12% theo con số thống kê chính thức. Song một số chuyên gia cho rằng số liệu thực tế có thể còn cao hơn, vì một số người Ả Rập Xê Út thậm chí còn không tìm việc làm.