Kinh nghiệm làm sách giáo khoa từ Anh quốc

Nếu mỗi sở có một bộ SGK?

Viết SGK không phải là một chuyện dễ dàng, nhất là khi chúng ta quyết tâm thay đổi cách tiếp cận giáo dục theo hướng phát triển năng lực cá nhân mỗi HS. Khi có một chương trình tổng thể, những cuốn SGK không phải là một sản phẩm đơn lẻ mà là một khâu thống nhất trong chuỗi SGK phổ thông; không chỉ phục vụ một môn học mà còn là mối liên kết giữa các môn học.

Ở lần “cải cách” trước, chúng ta làm SGK cũng có tổng chủ biên, chủ biên và các tác giả. Việc viết những cuốn SGK theo chương trình hiện nay sau khi đã có bộ SGK thường không khó lắm vì nó liên quan chủ yếu đến nội dung khoa học của cuốn sách. Người viết, nếu có kinh nghiệm giảng dạy, biết vận dụng phương pháp, phương tiện dạy học thì hoàn toàn có thể viết một cuốn sách khác hơn (và hay hơn) những cuốn đã có. Nhưng việc biên soạn SGK lần này có đôi chút khác biệt quan trọng: các tác giả (chính xác là nhóm tác giả) phải căn cứ vào nội dung của chương trình để biên soạn trong khi dự kiến chương trình mới không giống cách thức chương trình giáo dục phổ thông được ban hành năm 2006. Vì thế nên rất lo lắng trước thông tin các sở GD-ĐT đăng ký biên soạn SGK.

Biên soạn SGK là một công việc khó khăn, nhất là khi được viết không chỉ dựa trên kinh nghiệm có sẵn. Để biên soạn SGK mới cần có những người ngoài kinh nghiệm còn phải được trang bị những kiến thức về chương trình, về phát triển chương trình học và cách thức viết đáp ứng chương trình phổ thông mới. Ở các nước phát triển, các bộ SGK thường là do các NXB có kinh nghiệm xuất bản. Họ có thể lựa chọn tác giả hoặc tập thể tác giả tham gia viết sách theo chương trình đã được nhà nước ban hành.

Thay đổi chương trình giáo dục phổ thông lần này dẫn tới việc cần có nhiều bộ SGK khác nhau để các trường phổ thông lựa chọn sao cho đáp ứng được yêu cầu của chương trình. Nhưng nếu thiếu đi sự chuẩn bị và nếu việc biên soạn giản đơn đến mức các sở đăng ký biên soạn là được thì có thể dẫn đến tình trạng mỗi sở sẽ sử dụng bộ SGK của riêng mình.

Nguyễn Kim Hồng
(Trường ĐH Sư phạm TP.HCM)

Đề xuất 5 tiêu chuẩn đánh giá SGK mới của VN

Tại hội thảo, GS Đinh Quang Báo, ủy viên Hội đồng quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực VN, thành viên Ban Thường trực Đề án đổi mới giáo dục phổ thông, lần đầu tiên đã đưa ra đề xuất về 5 tiêu chuẩn đánh giá SGK.

1. SGK không vi phạm quy định tại Hiến pháp 2013, luật Giáo dục và các quy định hiện hành tại các văn bản luật khác có liên quan. SGK phải tuân thủ chương trình giáo dục phổ thông.

2. Cung cấp nội dung kiến thức bảo đảm đồng bộ và phù hợp với mục tiêu chương trình; thể hiện tường minh, cụ thể, đúng và đủ yêu cầu cần đạt của chương trình môn học ở từng lớp của từng cấp học.

3. Hỗ trợ giáo viên về phương pháp, hình thức tổ chức dạy, học và đánh giá kết quả học tập của HS. Hỗ trợ HS phương pháp học, đánh giá kết quả học tập.

4. Tùy theo môn học, nội dung giáo dục, dạy học được thiết kế theo phần, chương, bài. Đối với các môn học tích hợp: Nội dung SGK được thiết kế theo hướng giữ nội dung chính của từng phân môn và sắp xếp vào một chương hoặc một số chương đồng thời thiết kế các chủ đề liên phân môn. Đối với chuyên đề học tập, hoạt động trải nghiệm sáng tạo và các môn học mà HS được phép tự chọn một số nội dung trong các môn học: Nội dung dạy học, giáo dục được thiết kế theo các modul với thời lượng giáo dục từ 15 tiết/modul.

5. Trình bày văn bản SGK với các tiêu chí về tính mỹ thuật; kỹ thuật trình bày nội dung; kỹ thuật trình bày về hình thức đối với SGK giấy, SGK điện tử.