Đó là một ngôi làng Việt, cả cái tên, cảnh và người đều rất Việt. Qua bến đò là con đê dẫn về làng. Cây đa đầu làng như cái trục định vị cho ai đó mỗi khi đi đâu đó xa hơn: đi học trường xã, đi chợ Rằm, đi phố huyện, dù quãng đường xa mấy, cũng cố hướng về bóng cây đa làng mà khấp khởi vì sắp được về tới làng.
Hồi ấy, làng còn có ngôi đình cổ phía sau ao hoa súng. Dưới căn nhà mái ngói đầu đao cao vút là cả một xã hội với đủ thứ việc làng: hội làng, họp làng, liên hoan cỗ đám, người vinh quy bái tổ đỗ đạt khao làng. Hồi chiến tranh chống Mỹ, người làng làm đám cưới chung (hai, ba, bốn đám cưới một lúc) cũng tổ chức tại đây. Tôi nhớ nhất những đêm hát chèo sân đình. Mùa vụ vừa xong, liềm hái chưa kịp treo lên vách đã thấy trai làng và thôn nữ í a tập vở. Giọng của chị Thắm, chị Na… mượt lắm, rồi khăn đen, quần đen, áo nâu gụ, da trắng hồng. Các chị miệng hát, tay múa mà mắt cứ lúng liếng, làm lũ con trai mới lớn ngẩn ngơ người.
Thuở ấy làng như một cộng đồng khép kín. Giọng nói, phong cách người làng này thường không giống làng khác. Cả cách bó rau, chào hỏi, đi hội cũng khác nhau. Phong tục, ngôn ngữ của làng vẫn còn đậm đà lắm.
Ba mươi năm trở lại, tôi đứng đầu làng mà như người xa lạ. Không thấy đâu những lũy tre ôm ấp xóm nhà. Cau vườn xưa bên nhà bà Đặng nhiều cây cao vút giờ không còn một bóng, giàn trầu leo lên tường bếp nhà u tôi cũng không còn. Nhà xây, nhà mái bằng 2 - 3 tầng mọc lô xô, thay thế nhà tranh tường đất nện thuở nào. Ngày trước, mỗi lần xa làng tôi thèm được về thò tay lên, áp vào tường đất ấy, nghe cái da thịt đất đai quê mát lạnh thấm vào người. Cả con đường làng ngày xưa lát gạch nghiêng, lâu ngày trâu và người qua lại, nhiều viên gạch mòn lõm để lộ màu son suốt dọc đường nay cũng được “hiện đại hóa” bằng bê tông. Dậu mùng tơi nhà tôi ngăn với nhà hàng xóm giờ cũng được thay bằng tường bê tông tua tủa mảnh chai nhọn sắc. Cả cái tên làng người ta cũng đã vẽ vời đặt cho… sang, những tên cũ làng Chùa, Mụa, Lương, Xưa, Lủa nay được thay bằng Tân Tiến, Phú Cường… Chùa làng hỏng nhiều vừa được các cụ chạy lên tỉnh lên huyện đề nghị cấp bằng xếp hạng rồi xin vốn đầu tư cùng với khoản đóng góp của dân làng nay đã được trùng tu nhưng càng ngắm càng thấy… lạ vì nó có vẻ đồ sộ, kiến trúc lai tạp, khó coi.
Tôi rời làng, lòng buồn vui lẫn lộn.
Tân Linh
>> Ký ức
>> Người không ký ức
>> Gặp lại... ký ức
>> Ký ức mưa
Bình luận (0)