Lãi suất đồng loạt giảm

1 ngày sau quyết định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), ngày 1.10, hàng loạt ngân hàng (NH) đã nhanh chóng giảm lãi suất (LS) huy động tiền đồng đối với khách hàng cá nhân từ 0,1 - 0,3%/năm. Cụ thể, ACB giảm LS tiết kiệm kỳ hạn 1 tháng còn 3,6%/năm, 3 tháng còn 3,8%/năm, 6 tháng còn 3,9%/năm, mức LS cao nhất là 6,5%/năm đối với kỳ hạn 15 tháng. Sacombank huy động lãi 1 tháng chỉ 3,7%/năm, 2 tháng còn 3,8%/năm, 3 - 4 tháng còn 4%/năm... Các NH khác như OCB, Kienlongbank, NamABank... giảm LS huy động kỳ hạn dưới 6 tháng phổ biến từ 3 - 3,8%/năm, cá biệt một số NH giảm xuống 2 - 2,5%/năm.

Mặt bằng LS huy động, cho vay khả năng sẽ còn tiếp tục giảm Ông Nguyễn Trí Hiếu, Giám đốc Trung tâm vốn của Viện Khoa học quản trị doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhận định đợt giảm LS lần 3 này của NHNN không ảnh hưởng gì nhiều đến mặt LS huy động hiện nay khi nhiều NH trong tháng 9 đã giảm LS xuống thấp hơn mức 4%/năm. Tuy nhiên động thái này từ phía nhà điều hành đang muốn NH sẽ còn tiếp tục giảm lãi suất huy động hơn nữa để từ đó có thể giảm LS cho vay đầu ra, tăng trưởng tín dụng. Dù rằng việc tăng trưởng tín dụng hiện nay đang gặp trở ngại do sức hấp thụ của nền kinh tế còn kém, doanh nghiệp không có khả năng tiêu thụ hàng hóa sản phẩm dịch vụ, cũng như các hoạt động đầu tư đang trong trạng thái co cụm. Theo dự báo của ông Nguyễn Trí Hiếu, mặt bằng LS huy động và cho vay khả năng sẽ còn tiếp tục giảm, đây không những là định hướng mà còn phụ thuộc vào tình hình thị trường. Tuy nhiên tốc độ giảm LS cho vay sẽ thấp hơn do các NH gặp nợ xấu, chi phí vốn cao ...

Trong khi đó, các NH lớn như Vietcombank, BIDV, Vietinbank... chưa có động tĩnh gì khi LS huy động chỉ còn 3,3 - 3,5%/năm vào tháng 9. Tính từ tháng 5 đến nay, các NH đã giảm LS huy động từ 1,2 - 2,5%/năm.

Theo NHNN, tăng trưởng kinh tế 9 tháng năm 2020 đạt 2,12%, lạm phát được kiểm soát, bình quân 9 tháng đạt 3,85%, để tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, NHNN quyết định điều chỉnh các mức LS điều hành từ 0,25 - 0,5%/năm. Đây là lần thứ 3 kể từ đầu năm đến nay, NHNN giảm LS điều hành.

Mặt bằng LS huy động liên tục giảm đến từ việc hấp thụ nguồn tín dụng của nền kinh tế đang khó khăn. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, tính đến ngày 22.9, huy động vốn của các NH tăng trưởng 7,7% nhưng tín dụng chỉ tăng 5,12% so với đầu năm. Mức tăng tín dụng này thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm ngoái ở mức 8,79% và cách xa mục tiêu đề ra đầu năm là 14%.

Các NH đang dồi dào thanh khoản khi NHNN trong 9 tháng đầu năm đã đẩy một lượng tiền đồng ra hệ thống NH thông qua các giao dịch mua ngoại tệ, tăng dự trữ ngoại hối lên 92 tỉ USD. Thêm vào đó, mặt bằng LS giao dịch giữa các nhà băng trên thị trường liên NH từ nhiều tháng nay ở mức rất thấp. Ngày 30.9, LS kỳ hạn qua đêm còn 0,13%/năm, 1 tuần còn 0,21%/năm, 2 tuần còn 0,26%/năm, 1 tháng còn 2,08%/năm, 3 tháng còn 1,66%/năm, 6 tháng cũng ở mức thấp 4,55%/năm...

Theo đánh giá của Công ty CP chứng khoán SSI, ảnh hưởng trực tiếp nhất đến thị trường trong đợt điều chỉnh LS lần này của NHNN đó là LS cho vay kỳ hạn ngắn bằng VND với 5 nhóm ngành ưu tiên (nông nghiệp, xuất khẩu, doanh nghiệp vừa và nhỏ, công nghiệp phụ trợ, công nghệ cao) từ 5%/năm xuống 4,5%/năm, nâng tổng mức giảm trong 3 lần lên 1%/năm. Thế nhưng tăng trưởng tín dụng của nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ, nông nghiệp và xuất khẩu chỉ khoảng 3 - 4%, thấp hơn mức tăng trưởng chung. Trong năm 2019, tỷ trọng cho vay 5 nhóm ngành ưu tiên chiếm hơn 42% tổng dư nợ toàn hệ thống. Dựa trên tỷ lệ cho vay ngắn hạn/tổng dư nợ trung bình của các NH tại thời điểm 30.6.2020 là 50%, SSI ước tính tỷ lệ cho vay ngắn hạn với 5 nhóm ngành ưu tiên hiện là 20 - 25% tổng dư nợ hệ thống (tức là khoảng 1,7 - 2,1 triệu tỉ đồng). Các khoản nợ này được điều chỉnh giảm 0,5%/năm theo trần LS mới, từ năm sau, người đi vay có thể giảm được từ 8.500 - 10.700 tỉ đồng chi phí lãi vay. Tuy nhiên, trần LS mới chỉ áp dụng với các khoản giải ngân mới hoặc các khoản vay đến kỳ điều chỉnh LS nên số dư nợ được điều chỉnh giảm LS trong quý 4 sẽ khá ít, ảnh hưởng đến lợi nhuận các NH trong năm 2020 là không đáng kể.

LS huy động các kỳ hạn dài hiện nay, đặc biệt là kỳ hạn 12 và 13 tháng của các NH hiện nay đang xoay quanh mức 6,5 - 7,8%/năm. Thông thường các nhà băng dùng LS huy động các kỳ hạn này cộng với biên độ để tính LS vay cho các hợp đồng cũ đến hạn thay đổi LS. Chính vì vậy, việc thay đổi LS huy động ở những kỳ hạn ngắn dưới 6 tháng không tác động gì nhiều đến LS cho vay của khách hàng cũ.