Làm chậm tiến triển của bệnh thận

Bông cải xanh, ớt chuông đỏ... là những thực phẩm người bệnh thận có thể dùng - Ảnh: Hạ Huy - Shutterstock

Nằm ở hai bên vùng bụng, thận là trung tâm xử lý nước thải của cơ thể. Chúng có nhiệm vụ lọc máu, hỗ trợ điều hòa huyết áp, sản xuất tế bào máu, xử lý vitamin D và cân bằng hàm lượng natri, phốt pho, kali. Hầu hết người ta được sinh ra với hai quả thận, nhưng có thể sống chỉ nhờ vào một quả. Trên thực tế, 1-5% dân số thế giới bị bẩm sinh một quả thận.

Thận mãn tính và ung thư thận có thể âm thầm tiến triển mà không gây ra dấu vết nào, trừ những trường hợp có sỏi thận. Thận mãn tính giai đoạn sau có thể khiến người bệnh mệt mỏi, khát nước và bị phù nghiêm trọng. Người bệnh có thể đi tiểu ít, tiểu thường xuyên, với nước tiểu sủi bọt hoặc màu sậm, hoặc có thể bị ngất bất thình lình. Bệnh thận và nguy cơ phát bệnh tùy thuộc vào tiền sử gia đình, kèm theo các nguy cơ như béo phì, cao huyết áp và tiểu đường. Người từ 60 tuổi đối mặt với nguy cơ phát bệnh thận, hoặc có thói quen hút thuốc, hoặc bị nhiễm trùng ống niệu đạo tái đi tái lại, hoặc mắc bệnh tự miễn dịch. Đàn ông đối mặt với nguy cơ cao gấp đôi mắc ung thư thận so với nữ giới. Sử dụng một số thuốc giảm đau trong thời gian dài cũng có thể gây hư thận. Nếu trọng lượng khi chào đời thấp, cặp thận có ít màng lọc hơn, làm giảm khả năng lọc của thận. Liên tục thiếu nước có thể gây sỏi thận.

Có thể phát hiện bệnh thận thông qua các cuộc kiểm tra đơn giản. Chẳng hạn, kiểm tra huyết áp có thể phát hiện một người bị tổn thương mạch máu ở vùng thận. Kiểm tra nước tiểu tiết lộ nhiều điều về tình trạng của thận, trong khi kiểm tra máu có thể giúp đo hàm lượng chất thải như creatinine. Dựa trên độ tuổi, giới tính và chủng tộc, bác sĩ có thể tính toán được độ lọc cầu thận, thước đo chức năng của thận. Trong khi đó, ung thư thận hầu như được phát hiện hết sức tình cờ và có thể được xác định dựa hình chụp cắt lớp tế bào. Còn về sỏi thận, dấu hiệu là kết quả thử máu đo hàm lượng can xi hoặc a xít uric cao bất thường, trong khi kết quả kiểm tra nước tiểu chứa chất bài tiết của khoáng chất xuất phát từ sỏi thận.

Một chế độ ăn tốt cho thận sẽ giúp khống chế huyết áp, hàm lượng cholesterol và hàm lượng đường huyết ở mốc khỏe mạnh. Ở người thận bình thường hoặc bắt đầu có vấn đề về thận mãn tính, chuyên gia dinh dưỡng Linda McCann của Tổ chức Chăm sóc sức khỏe Satellite ở San Jose, bang California (Mỹ) cho hay nên ăn ít muối, đường, thịt; tăng khẩu phần trái cây, rau quả và ngũ cốc nguyên hạt. Điểm cốt yếu là nấu thức ăn từ nguyên liệu tươi, tránh thực phẩm chế biến sẵn. Nếu phát hiện thận mãn tính vào giai đoạn bắt đầu nghiêm trọng, chuyên gia McCann cho hay lúc đó quả thận chỉ có thể xử lý những thực phẩm ít protein, kali, can xi và sữa, đường. Người bị thận mãn tính chống chỉ định ăn một số loại trái cây vị chua, không uống bia rượu; nên vận động nhẹ - chẳng hạn như đi bộ để cải thiện tình trạng bệnh tật.

Bắp cải: thực phẩm lý tưởng cho người bệnh thận vì hàm lượng kali thấp, nhưng lại chứa nhiều hợp chất hóa thực vật, có khả năng chống ung thư và hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Bắp cải còn giàu vitamin K, vitamin C, vitamin B6, a xít folic và chất xơ.

Ớt chuông đỏ: hàm lượng kali thấp, mùi vị lại ngon. Nó cũng là nguồn dồi dào vitamin C, vitamin A và vitamin B6, a xít folic và chất xơ, đồng thời chứa lycopene, chất chống ô xy hóa bảo vệ cơ thể trước một số căn bệnh ung thư.

Bông cải xanh: một nguồn tuyệt vời vitamin C, folate và chất xơ. Nó cũng chứa các hợp chất giúp gan trung hòa những chất độc hại cho cơ thể.

Tỏi: giúp giảm hàm lượng cholesterol, chống viêm nhiễm.

Hành: vừa giúp tạo hương vị ngon miệng cho thức ăn mà còn chứa hàm lượng thấp kali, giàu chromium, khoáng chất hỗ trợ quá trình trao đổi chất béo, protein và carbohydrate. Hành chứa nhiều flavanoid, đặc biệt là quercetin, hợp chất chống ô xy hóa cực mạnh được cho có công dụng giảm bệnh tim và chống ung thư.