Làm rõ đề xuất “tư nhân hóa” cuộc chiến với Trung Quốc trên biển

Hôm qua (12.4), ông Brandon Schwartz, cựu Giám đốc quan hệ truyền thông Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ) và đang nghiên cứu tại Trường Luật của Đại học George Washington (Mỹ), đã trả lời Thanh Niên xung quanh đề xuất trên.

Trước đó, ngày 10.4, tờ South China Morning Post, đang được kiểm soát bởi Tập đoàn Alibaba (Trung Quốc), đăng bài viết US military researchers call for use of privateers against China (tạm dịch: Các nhà nghiên cứu quân sự Mỹ kêu gọi dùng tàu tư nhân chống lại Trung Quốc).

Dùng lính đánh thuê Thực tế, theo các tác giả của đề xuất trên, thì mô hình này vốn đã được áp dụng. Mỹ đang có nhiều công ty an ninh, quốc phòng tư nhân với trang bị khí tài hiện đại và từng hỗ trợ chính phủ ở nhiều vùng xung đột. Cụ thể như Công ty Blackwater, một nhà thầu quân sự Mỹ - và thường được hiểu đơn giản là “lính đánh thuê”, sở hữu tàu vũ trang làm công tác tuần tra chống cướp biển ở vùng biển Somali. Mô hình này khá phổ biến và vào giai đoạn cướp biển Somali lộng hành, thì có trên 2.700 thành viên cùng hơn 40 tàu của các công ty “lính đánh thuê” hoạt động ở Ấn Độ Dương.

Theo bài viết, Trung Quốc đang hướng đến xây dựng lực lượng hải quân có số lượng chiến hạm nhiều hơn của Mỹ. Chính vì thế, để giải quyết bài toán bất cân xứng này, Washington nên xem xét việc cho phép các tàu tư nhân được vũ trang và tiến hành bắt giữ các tàu hàng của Bắc Kinh. Cụ thể, các chuyên gia Mỹ đề xuất chính phủ nước này cấp giấy phép, ủy quyền cho các tàu thuộc sở hữu tư nhân tấn công, bắt giữ hoặc tiêu diệt tàu thương mại của Trung Quốc. Trong khi đó, tàu thương mại Trung Quốc là điểm yếu và một cuộc tấn công nhắm vào chúng sẽ làm suy yếu toàn bộ nền kinh tế và đe dọa sự ổn định của Trung Quốc. Vì thế, cách làm này vừa “hợp pháp và có chi phí thấp” vừa giúp Washington khuất phục Bắc Kinh, mà không phải đầu tư nhiều tiền của để tăng cường tàu chiến cho lực lượng hải quân.

Cũng trong bài viết, sau khi nêu vắn tắt đề xuất trên, tờ South China Morning Post dẫn lời nhiều chuyên gia phản bác đề xuất trên và cho rằng đó là hành động gây chiến, vi phạm luật pháp quốc tế và có thể khiến tình hình khu vực thêm căng thẳng.

Thực tế, bài viết trên được trích dẫn từ bài viết có tiêu đề Unleash the Privateers! (tạm dịch: “Cởi trói” cho tàu tư nhân), xuất bản trong nguyệt san nghiên cứu số tháng 4 của Viện Hải quân Mỹ (USNI). Bài phân tích trên nguyệt san của USNI được thực hiện bởi chuyên gia Brandon Schwartz và Mark Cancian, đại tá thủy quân lục chiến Mỹ đã nghỉ hưu - cố vấn cao cấp tại CSIS.

Ngày 12.4, trả lời Thanh Niên sau khi tham khảo ý kiến với đồng tác giả Cancian, ông Schwartz cho rằng đề xuất của hai ông đã không được trích dẫn đầy đủ. Thực tế, tờ South China Morning Post đã không thể hiện đầy đủ đề xuất được nêu ra trong bài Unleash the Privateers!. Thực tế, hai tác giả đề xuất việc sẵn sàng “cởi trói” để vũ trang hạng nhẹ cho tàu tư nhân Mỹ truy bắt, tấn công tàu thương mại Trung Quốc khi hai nước xảy ra xung đột, tức trong thời chiến chứ không phải thời bình.

Ông Schwartz nói: “Rõ ràng tàu tư nhân không thể có vai trò này trong thời bình”.

“Chúng tôi lập luận rằng nếu khi Washington - Bắc Kinh xảy ra chiến tranh trên biển, thì Mỹ nên tăng cường vũ trang cho các tàu thương mại để tiến hành chặn bắt các tàu hàng và thương mại của Trung Quốc ở những vùng biển bên ngoài khu vực hoạt động của lực lượng hải quân”, ông Schwartz chia sẻ.

Ông nói thêm rằng trong kịch bản thời chiến, khi tương quan số lượng chiến hạm Mỹ - Trung đang thay đổi rất nhanh, và Washington vẫn phải duy trì chiến hạm ở những khu vực khác để đáp ứng các mối quan tâm khác, thì có thêm sự hỗ trợ từ lực lượng tàu tư nhân sẽ giúp ích rất nhiều trong việc làm cạn kiệt nguồn lực của Bắc Kinh. Chính phủ Mỹ có thể phát hành các giấy phép chặn bắt (letter of marque) để trao quyền cho một số tàu tư nhân.

Đối với thời bình, dù không thể đưa ra các giấy phép chặn bắt như trên, nhưng chính phủ Mỹ có thể xem xét và chuẩn bị sẵn hành lang pháp lý cho cách thức này. Như thế, đó cũng là một thông điệp cảnh báo nặng ký để Bắc Kinh nhận thấy rõ nguy cơ thiệt hại thế nào nếu xảy ra xung đột quân sự với Mỹ.

Theo ông Schwartz, các luật định hiện hành ở Mỹ có thể được viện dẫn phù hợp để thực hiện đề xuất trên. Điều đó là hoàn toàn khả thi.