Với mùa World Cup 2018, cách dùng từ sai lệch đó càng được dịp lan tỏa, nhưng ở đây, chúng tôi chỉ xin nêu thí dụ để phân tích cho cặn kẽ mà thôi. Trong bài Sẵn sàng đôi công với nhà vô địch, đăng trên một tờ báo ngày 17.6.2018, dẫn lời của vị huấn luyện viên tuyển quốc gia Mexico là ông Juan Carlos Osorio, tác giả đã viết: “Mexico có thể cạnh tranh sòng phẳng với tuyển Đức”.
Bìa cuốn Từ điển tiếng Việt do Văn Tân chủ biên
|
Xin phân tích để xem tác giả muốn nói gì với hai tiếng “sòng phẳng”, được xem là ý của ông Osorio. Tốt nhất là nên so sánh với cách diễn đạt của các phương tiện truyền thông bằng tiếng Anh, ngôn ngữ mà truyền thông VN thường dựa vào để lấy tin. Trong bài Mexico coach spots weakness in Germany’s defense (The News & Observer, ngày 16.6.2018), dẫn lời của huấn luyện viên Osario, tác giả James Ellingworth viết: “Mexico can go head to head with Germany in the middle of the park, Osorio said”. (Osorio nói: “Mexico có thể chơi head to head với Đức ở khu vực giữa sân”).
Cũng là lời của Osorio, dẫn lại tin của Hãng tin AFP ngày 17.6.2018, trong bài FIFA World Cup 2018: Coach Juan Carlos Osorio insists Mexico will be fearless against champions Germany, Firstpost ngày 20.6.2018 có câu: “Nevertheless, we can compete with them, we think we have a good chance to match up with them and go head to head against them” (Dù sao chúng tôi vẫn có thể tranh tài với họ, chúng tôi nghĩ mình có cơ hội tốt để thích nghi và chơi head to head với họ).
Còn trong bài Differences amid déjà vu for Germany and Mexico, dẫn lời hậu vệ Carlos Salcedo của tuyển Mexico, FIFA.com ngày 15.6.2018 viết: “They’re a team who command respect, but they’re not unbeatable. We intend to go toe to toe with them, but intelligently” (Họ là một đội cần được tôn trọng nhưng họ không phải [là] không thể đánh bại. Chúng tôi nghiêng về lối chơi toe to toe với họ, nhưng [phải chơi] một cách thông minh).
Go toe to toe (toe-to-toe) và go head to head (head-to-head) đều có nghĩa là “đối đầu trực diện”. Tiếng Trung Quốc thì gọi là đối công [對攻], đã bị phát âm trệu trạo thành “đôi công” khi đi vào tiếng ta. Đây chính là cái nghĩa mà tác giả bài báo kia - cũng như rất nhiều nhà báo thể thao và bình luận viên bóng đá khác - muốn gửi gắm trong hai tiếng sòng phẳng. Nhưng sòng phẳng là một cấu trúc đẳng lập chủ yếu dùng để nói về cách xử sự đàng hoàng trong quan hệ giao dịch, hàm ý không có gian lận, mà Từ điển tiếng Việt do Văn Tân chủ biên giảng là “nói trả nợ đầy đủ và đúng hẹn”. Chính đối công (đôi công) mới là hai tiếng thực sự thích hợp ở đây.
Trong bài báo trên thì nhan đề dùng “đôi công” nhưng chính văn thì lại dùng “sòng phẳng”, mặc nhiên xem đây là hai đơn vị từ vựng đồng nghĩa. Vậy nên chăng, ta hãy bỏ “sòng phẳng” mà dùng đôi công?
Bình luận (0)