Lật tẩy mọi vi rút từng tấn công cơ thể

Thử máu có thể đoán được mọi dạng vi rút từng xâm nhập cơ thể người - Ảnh: Shutterstock

Các nhà nghiên cứu do Giáo sư Stephen Edlledge của Đại học Harvard (Mỹ) dẫn đầu đã phát triển một phương pháp thử máu dựa trên kỹ thuật ADN có thể vạch rõ lịch sử đối kháng với vi rút của một người. Nó có thể xác định những vụ viêm nhiễm trong hiện tại và quá khứ, dù đã diễn ra nhiểu năm trước. Theo tờ The Washington Post, phương pháp thử máu này phát hiện nhanh chóng hàng trăm kháng thể khác nhau đã được hệ miễn dịch tạo ra trong quá trình chống lại sự tấn công của đủ loại vi rút, từ loại gây cảm cúm, bệnh mụn giộp đến HIV và Ebola. Dựa trên bước đi này, giới y học hy vọng có thể phát hiện sớm những căn bệnh nguy hiểm như viêm gan siêu vi C, và giúp giải thích điều gì đã kích hoạt các cơ chế cụ thể của những căn bệnh tự miễn cũng như ung thư.

Phương pháp thử máu mới, được gọi là VirScan, hoạt động bằng cách quét mẫu máu để liệt kê bất cứ kháng thể nào trong số 206 dòng vi rút được ghi nhận có thể gây nhiễm bệnh cho con người, theo báo cáo đăng trên chuyên san Science. Hệ miễn dịch thường tung ra những kháng thể cụ thể trước sự tấn công của vi rút, và sau đó tiếp tục sản xuất những kháng thể này suốt nhiều thập niên dù bệnh đã lui. VirScan tìm kiếm những kháng thể đó và sử dụng chúng như “cửa sổ thời gian” để tạo ra sơ đồ theo niên đại về từng vi rút. Đây là một phương pháp chẩn đoán khác với những công cụ hiện tại, thường chỉ phát hiện một dạng vi rút cho mỗi lần thử máu. “Cách tiếp cận mới thật sự thông minh và xuất sắc về mặt kỹ thuật”, The Washington Post dẫn lời Ian Lipkin, Giáo sư khoa dịch tễ học và đồng thời là Giám đốc Trung tâm nhiễm bệnh và miễn dịch thuộc Đại học Columbia. “Nó có năng lực lật tẩy mọi vi rút mà con người từng đối mặt trong thời gian gần đây hoặc nhiều năm trước đó... Do vậy, đây là một công cụ nghiên cứu cực mạnh”, theo Giáo sư Lipkin.

Nhóm chuyên gia Mỹ đã dựa trên kết quả kiểm tra 569 người bằng phương pháp VirScan tại Mỹ, Nam Phi, Thái Lan và Peru. Họ phát hiện một người bình thường có thể phơi nhiễm khoảng 10 trong số 206 chủng khác nhau của các vi rút, nhưng cũng có trường hợp phải cao hơn số này. Bên cạnh đó, một số vi rút xuất hiện phổ biến hơn ở trường hợp người lớn so với trẻ em. Và người nhiễm HIV/AIDS có khuynh hướng chứa nhiều kháng thể từ nhiều loại vi rút khác nhau so với người khỏe mạnh. Các nhà nghiên cứu cũng chứng kiến sự khác nhau đáng ngạc nhiên về mặt địa lý ở khía cạnh vi rút tấn công các cộng đồng. Chẳng hạn, người ở Nam Phi, Thái Lan và Peru thường chứa nhiều kháng thể chống vi rút hơn so với ở Mỹ. Giáo sư Elledge cho hay chi phí VirScan hiện vào khoảng 25 USD/trường hợp, dù các phòng thí nghiệm có thể thay đổi mức thu phí trong trường hợp phổ biến rộng rãi ra thị trường. Sẽ mất từ 2 đến 3 ngày để xử lý khoảng 100 mẫu, và tốc độ có thể được đẩy nhanh cùng với sự cải thiện công nghệ.

VirScan có thể giúp phát hiện nhanh các trường hợp như HIV và viêm gan siêu vi C, theo đó bệnh nhân có thể mang trong người mầm bệnh mà không thể hiện triệu chứng trong thời gian dài. Ngoài ra, các chuyên gia mong đợi VirScan có thể hé lộ những thông tin quan trọng về vai trò những trường hợp viêm nhiễm trong quá khứ đối với sự phát triển của các căn bệnh ung thư cụ thể và bệnh tự miễn như tiểu đường dạng 1 và đa xơ cứng.