Lấy lại vỉa hè cho người đi bộ: Có dẹp được hàng rong, quán nhậu?

Hàng quán chiếm trọn vỉa hè

Buổi tối, quán sinh tố trên đường Hoàng Diệu đoạn giao Vĩnh Khánh (Q.4, TP.HCM) đông nghẹt khách. Phần vỉa hè ngay dưới chân chung cư H1 rộng gần 10 m nhưng bàn ghế nhựa bày kín lối. Gần 2 m phía sát đường là hàng xe máy xếp ngay ngắn, là xe của khách tới ăn sinh tố. Quán sinh tố chỉ thuê một căn shop house nhỏ của chung cư H1 nhưng phục vụ khách trên phần vỉa hè trải tới 3 - 4 căn, chỉ chừa một lối nhỏ ở giữa dành cho cư dân. Sống ở chung cư H1 đã hơn một thập niên, thường xuyên đi bộ trên đường Hoàng Diệu, cô Minh Hồng cho biết trước đây khu vực này rất thoáng đãng. Phía trước chung cư là mấy tiệm vàng, phòng khám nha khoa nên buổi sáng chỉ có một phần nhỏ vỉa hè được trưng dụng làm chỗ đậu tạm xe cho khách, buổi tối gần như chỉ có người đi bộ và một vài cư dân kê ghế ngồi hóng mát, trò chuyện. 

"Quán sinh tố này mới mở khoảng 2 năm trở lại đây thôi. Lúc đầu cũng chỉ là 1 quán nhỏ với ít bàn ghế bày ra, dần dà cứ tối đến là đông nghẹt, chiếm nguyên cái vỉa hè to tướng. Đâu phải chỉ một quán, thấy khách đông nên người ta thi nhau mở thêm mấy quán nữa, rồi thêm mấy xe bánh tráng trộn, cá viên chiên… vây kín hết phần vỉa hè quanh chung cư này. Giờ đến cư dân chạy xe vào cổng chung cư còn khó chứ đừng nói đến mấy bà già đi bộ thể dục như tôi. Mấy tháng trước, bà bạn tôi phải đi dưới lòng đường bị một xe máy va quệt, may chỉ bị thương nhẹ nhưng từ đó đến nay không dám đi nữa," cô Hồng than.

NHẬT THỊNH

Được mệnh danh là "thiên đường ẩm thực", các tuyến đường Vĩnh Khánh, Hoàng Diệu, Đoàn Văn Bơ, Tôn Đản và rất nhiều tuyến đường, con hẻm ở Q.4 bị quán sinh tố, nước ép, ốc, quán nhậu, cơm tấm lấn chiếm hầu như toàn bộ vỉa hè, thậm chí cả lòng đường. Người đi bộ không có lối đi, phải xuống lòng đường; xe cộ thì chen chúc nhau, rất dễ va chạm. Đặc biệt, khi những quán hàng này đóng cửa để lại những vỉa hè bẩn thỉu, nhếch nhác, bốc mùi dầu mỡ, nước thải.

Sau khi UBND TP có những động thái quyết liệt quy hoạch lại vỉa hè, khoảng gần một tuần nay, quán sinh tố tại ngã tư Hoàng Diệu - Vĩnh Khánh đã được thu gọn lại. Một phần phía trước vẫn để xe máy nhưng bàn ghế đã bị đẩy lùi vào bên trong, chừa khoảng gần 2 m đường cho người đi bộ. Tuy nhiên, một số tuyến đường vẫn giữ nguyên hiện trạng bị lấn chiếm, dường như chưa được "động" tới.

Không chỉ khu vực Q.4, tình trạng các quán nhậu, hàng rong bít hết vỉa hè, lòng đường diễn ra ở hầu hết các tuyến đường khắp TP.HCM. Ngay cả vùng trung tâm Q.1 tại đường Đề Thám, Cống Quỳnh, Lê Thánh Tôn... các khu vực tập trung nhiều du khách quốc tế thường xuyên đi bộ cũng không thoát cảnh giành nhau vỉa hè với hàng quán, xe cộ. Dù chính quyền các quận, huyện cũng nhiều lần tổ chức chiến dịch ra quân, xử lý nhưng sau khi rút đi thì tình trạng lấn chiếm lại diễn ra. Cũng có trường hợp, cơ quan chức năng xử lý địa điểm vi phạm này nhưng bỏ qua địa điểm kia khiến công tác xử lý không nghiêm, càng thêm tâm lý chống đối từ phía hộ kinh doanh.

Quản lý minh bạch để giải quyết tận gốc

Mới đây, Sở GTVT TP.HCM đã trình UBND TP về rà soát hiện trạng hạ tầng giao thông đường bộ để xây dựng đề án thu phí sử dụng tạm thời một phần lòng đường, hè phố. Theo đó, những trường hợp sử dụng tạm thời một phần hè phố phải đóng phí như: Điểm tổ chức kinh doanh dịch vụ, mua bán hàng hóa; điểm bố trí các công trình, tiện ích phục vụ giao thông công cộng có thu tiền sử dụng; điểm lắp đặt các công trình tạm, các trụ quảng cáo tạm; tổ chức các hoạt động văn hóa (thể thao, diễu hành, lễ hội); điểm trông, giữ xe phục vụ hoạt động văn hóa… Rất nhiều chủ quán chiếm dụng vỉa hè để kinh doanh bày tỏ ủng hộ phương án quy hoạch này để được quản lý một cách chính quy, ổn định, công bằng, tránh được cảnh phải "đóng hụi" hằng tháng.

PGS-TS Nguyễn Lê Ninh, Ủy viên Hội đồng Tư vấn khoa học - kỹ thuật - môi trường thuộc Ủy ban Mặt trận Tổ quốc VN TP.HCM, nhận định sử dụng vỉa hè đa chức năng sẽ hài hòa nhu cầu của nhiều đối tượng, đồng thời tạo cảnh quan sống động cho tuyến đường, làm nên sức sống và tạo nét văn hóa độc đáo cho thành phố. Đơn cử, trưng bày hàng hóa hay bàn ăn trên vỉa hè là nhu cầu của các cửa hàng mặt tiền. Việc trưng bày hàng hóa, biển quảng cáo trên vỉa hè trong trường hợp không cản trở người đi bộ sẽ giúp cửa hàng tiếp cận khách hàng tốt hơn, giúp tăng doanh thu. Ở châu Âu có những con phố hẹp, đường rộng, thông thoáng có tổ chức hàng ăn vỉa hè. Ở VN, tại các tuyến phố có vỉa hè rộng từ 4 - 5 m có thể dành khoảng một nửa cho người đi bộ, phần còn lại cho phép người dân thuê lại để tổ chức dịch vụ kinh doanh, trông giữ xe. Người được cấp phép kinh doanh phải có trách nhiệm giữ gìn khu vực được giao, nếu lấn chiếm, sai phạm xử thật nghiêm và rút lại quyền kinh doanh.

"Tuy nhiên, phải có rà soát, nghiên cứu thật kỹ trên địa bàn toàn TP. Tùy từng trường hợp cụ thể, từng khu vực mới được cấp phép kinh doanh. Quan điểm chung là vỉa hè, lòng đường vẫn phải ưu tiên cho giao thông và quá trình cấp phép kinh doanh, thu phí phải tuyệt đối minh bạch. Làm gì cũng phải đặt quyền lợi của nhân dân, xã hội lên hàng đầu", PGS-TS Nguyễn Lê Ninh lưu ý.