Lên lộ trình thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh từ 1.7

Theo luật BHXH 2024, có hiệu lực từ ngày 1.7, đối tượng tham gia BHXH bắt buộc được mở rộng đối với chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký.

ẢNH: T.H

Tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của luật BHXH về BHXH bắt buộc, Bộ LĐ-TB-XH đề xuất 2 phương án thu BHXH đối với chủ hộ kinh doanh.

Phương án 1: bao gồm chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai và nhóm không kê khai mà có đề nghị tham gia BHXH bắt buộc.

Phương án 2: bao gồm chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký và có đề nghị tham gia BHXH bắt buộc.

Đóng BHXH bắt buộc theo nhóm từ 2025 - 2029 

Góp ý vào dự thảo này, BHXH Việt Nam đề nghị bổ sung lộ trình thực hiện đối với hộ kinh doanh có đăng ký.

Cụ thể, từ ngày 1.7, chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký, nộp thuế theo phương pháp kê khai sẽ tham gia BHXH bắt buộc.

Nhóm chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký, nộp thuế theo phương pháp khoán sẽ đóng BHXH bắt buộc từ ngày 1.7.2027.

Riêng nhóm chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh khác ngoài 2 đối tượng nêu trên, BHXH Việt Nam đề nghị nhóm này sẽ tham gia đóng BHXH bắt buộc từ ngày 1.7.2029.

Trường hợp các chủ hộ đăng ký kinh doanh theo phương pháp kê khai, nhưng trước ngày 1.7.2027 chuyển thành nhóm nộp thuế theo phương pháp khoán, hoặc trước ngày 1.7.2029 không còn nằm trong nhóm kê khai lẫn nhóm khoán, thì vẫn tiếp tục phải tham gia BHXH bắt buộc theo quy định.

Đối với chủ hộ kinh doanh có đăng ký, nộp thuế theo phương pháp khoán, nhưng trước ngày 1.7.2029 chuyển thành nhóm khác ngoài các nhóm trên, thì cũng thuộc đối tượng phải tiếp tục đóng BHXH.

Khoảng 5.000 - 6.000 chủ hộ thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc

Dẫn chứng thông tin từ cơ quan thuế, BHXH Việt Nam cho hay, năm 2024, có khoảng 80.000 hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai; hơn 2 triệu hộ kinh doanh đóng thuế theo phương pháp khoán.

Trong số này có nhiều trường hợp chủ hộ kinh doanh hết tuổi lao động, đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hằng tháng hoặc đang tham gia BHXH bắt buộc theo nhóm đối tượng khác.

Do đó, nếu chỉ đưa vào diện đóng bắt buộc đối với chủ hộ của hộ kinh doanh theo phương pháp kê khai, thì số người thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc rất ít.

Nếu quy định chủ hộ thuộc nhóm không kê khai, nhưng có đề nghị đóng BHXH bắt buộc lại không phù hợp với tính chất, nguyên lý về BHXH bắt buộc. Đó là nhóm thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì phải tham gia.

Theo BHXH Việt Nam, phương án có lộ trình như đề xuất nêu trên để đảm bảo tính chất "bắt buộc" của việc tham gia BHXH bắt buộc, đồng thời bảo đảm "sự sẵn sàng" của chủ hộ kinh doanh thuộc hộ có đăng ký kinh doanh.

Số liệu thống kê của BHXH Việt Nam, tính đến nay, có khoảng 9.200 hộ kinh doanh đang tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động.

Sau khi loại trừ đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo nhóm đối tượng khác, người hết tuổi lao động, hưởng trợ cấp BHXH, không có chứng nhận đăng ký kinh doanh, thì có khoảng 5.000 - 6.000 chủ hộ thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.