Loại khẩu trang nào có thể bảo vệ bạn khỏi virus Corona?

Khi đi bộ xung quanh bất kỳ khu vực đông đúc nào trong mùa lạnh hoặc thời điểm nhạy cảm “dịch virus Corona” hiện nay bạn sẽ thấy một cảnh tượng khá phổ biến: Hầu hết mọi người đều đeo khẩu trang để tự bảo vệ bản thân trước sự ô nhiễm, vi khuẩn trong môi trường xung quanh. Khi dịch bệnh Corona bùng phát, những chiếc khẩu trang dần trở thành một mặt hàng “đắt khách” và sớm cháy hàng ở nhiều tiệm thuốc, cửa hàng. Nhưng thực sự chúng có hiệu quả không?

Mặc dù khẩu trang y tế chỉ dùng một lần có tác dụng ngăn chặn các hạt bụi hoặc tinh thể lớn xâm nhập vào miệng và mũi bạn, nhưng chúng kém hiệu quả hơn nhiều so với khẩu trang phòng độc N95 vốn có tác dụng lọc khí hai chiều, giúp ngăn chặn hiệu quả các hạt bụi mịn và nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn trong không khí qua môi trường trung gian như nước bọt. Nếu bạn thực sự muốn ngăn ngừa khả năng lây nhiễm virus, cách tốt nhất là thực hiện các biện pháp phòng ngừa bao gồm rửa tay thường xuyên và tránh tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.

Nếu bạn từng đến các phòng mạch bạn sẽ gặp các nha sĩ với khẩu trang y tế quen thuộc, chúng được các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và giới y bác sĩ dùng để ngăn chặn chất lỏng bắn vào miệng, mũi. Nhưng chúng có nhiều khoảng hở nhất định nên dễ dàng cho phép các hạt bụi trong không khí xâm nhập. Ở Đông Nam Á, nhiều người dân sử dụng khẩu trang y tế để bảo vệ bản thân khỏi khói bụi và ô nhiễm nhằm giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, nhưng thực tế loại khẩu trang này không được thiết kế để chặn các hạt bụi nhỏ (siêu mịn) trong không khí. Các nhà virus học cho biết khẩu trang y tế không thể ngăn chặn các loại virus bay lơ lửng trong không khí (bám trên các hạt mịn) xâm nhập vào cơ thể bạn.

Để chặn nguy cơ này, bạn sẽ cần tới một khẩu trang xịn hơn, một dạng khẩu trang phòng độc bảo vệ chặt chẽ phần mũi và miệng bạn. Khi nhắc đến khẩu trang phòng độc, người ta thường nói đến khẩu trang N95. Thực tế, tên của nó xuất phát từ khả năng ngăn chặn ít nhất 95% các hạt bụi mịn trong không khí, hiện có một số thương hiệu sản xuất khẩu trang N95 với các kích cỡ khác nhau.

Theo bác sĩ Michael Hall - thuộc nhà cung cấp vắc-xin CDC ở Mỹ chia sẻ với CNET qua email, hiện khẩu trang N95 có khả năng bảo vệ tốt nhất, nhưng khẩu trang y tế cũng có thể sử dụng khi đi các phương tiện công cộng hoặc các khu vực đông người để bảo vệ bạn khỏi những tia nước bọt văng ra từ người khác khi giao tiếp, các cơn ho hoặc hắt hơi.

Lý do là khẩu trang N95 rất khó đeo, vì vậy hãy chắc chắn rằng bạn đeo đúng cách và chọn đúng kích cỡ phù hợp với khuôn mặt bạn. Hall cho biết điểm then chốt là cần đeo khẩu trang chắc chắn và kín kẽ ở vùng mũi, miệng. Còn một khi đã đeo khẩu trang, hãy đeo liên tục vì khi đeo khi không sẽ không có hiệu quả.

Mẫu khẩu trang N95 của 3M được cơ quan y tế Mỹ phê duyệt Ảnh: Ardec

Câu trả lời cho điều này là có, nhưng hiệu quả chính xác rất khó để phán xét. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chúng có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa các bệnh do virus, nhưng chỉ ở những người thực sự đeo khẩu trang đúng cách, đáng tiếc là rất hiếm người đeo khẩu trang N95 đúng cách.

Như đã đề cập, khẩu trang N95 rất khó đeo đối với những người ngoài ngành y tế. Nếu mới làm quen thì khi bạn đeo chúng sẽ cảm giác rất nóng và ngột ngạt, do vậy rất nhiều người đã tháo nó ra trước khi nó thực sự phát huy tác dụng dù loại khẩu trang chuyên dụng này đã được Mỹ phê duyệt.

Một nghiên cứu khác cho thấy khẩu trang phòng độc này hữu ích trong việc ngăn ngừa lây nhiễm virus phát tán trong không khí qua các hạt bụi mịn, nhưng chỉ khi kết hợp với việc rửa tay sạch thường xuyên, không chạm vào miệng hoặc mũi và tránh những người bị bệnh khác.

Nếu bạn không có điều kiện sử dụng khẩu trang N95 (đơn giản là khó chịu khi đeo hoặc không mua được chúng), thì chỉ cần sử dụng khẩu trang y tế cũng được. Dù như đã lưu ý, bạn sẽ ít được bảo vệ hơn trước các loại virus lơ lửng trong không khí qua các hạt bụi mịn, nhưng chúng vẫn ngăn các virus lây lan qua các tia nước bọt từ người khác. Hall cho biết, nếu cần bạn có thể sử dụng một chiếc khăn hoặc miếng bông bọc quanh mũi và miệng cũng có thể che chắn một phần nào đó khi cần.

Chủng virus Corona mới có tên chính thức là 2019-nCoV và nó là một phần của một nhóm các virus Corona bao gồm cả virus cảm lạnh thông thường và virus SARS chết người. Loại virus mới lây lan qua ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với người bệnh.

Do vậy, theo logic trên thì bạn vẫn cần sử dụng khẩu trang phòng độc N95 (nếu có điều kiện) và phải đeo đúng cách, kết hợp với các biện pháp phòng chống khác sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Trung tâm vắc-xin CDC của Mỹ khuyến nghị người dân nước này nên đeo khẩu trang y tế hoặc khẩu trang N95 nếu họ đi du lịch ở Trung Quốc hoặc đã nhiễm virus, tiếp xúc với người nhiễm virus này.

Tuy nhiên, với các quốc gia ô nhiễm và có biên giới với Trung Quốc như Việt Nam, bạn nên đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc ở các địa điểm công cộng và nên ưu tiên N95 nếu có thể. Chúng được bán rộng rãi ở các tiệm thuốc và các tiệm bán lẻ, nếu không có điều kiện, bạn có thể dùng khẩu trang y tế hoặc khẩu trang vải để ngăn ngừa khả năng lây nhiễm qua các tia nước bọt từ người đối diện.