Loại ra khỏi bộ máy những công chức thoái hóa

Làm việc với cộng đồng doanh nghiệp, Bí thư Thành ủy TP.HCM Đinh La Thăng khẳng định: "Chúng tôi kiên quyết loại bỏ những người gây khó khăn, phiền nhiễu doanh nghiệp, những người năng lực kém, làm chậm tiến trình hoạt động của doanh nghiệp".

Trước đây tại phiên thảo luận về các vấn đề kinh tế xã hội, đại biểu Quốc hội đề nghị việc đầu tiên cần làm ngay trong năm 2016 là phải loại bỏ bằng được những cán bộ, công chức nhũng nhiễu, trục lợi, yếu kém ra khỏi bộ máy nhà nước... Thế là đã rõ, từ Đảng, Quốc hội, Chính phủ đều quyết liệt làm trong sạch bộ máy trong năm 2016 này.

Điều rất dễ thấy, muốn hội nhập thành công, đạt chỉ tiêu tăng trưởng không có gì khác phải phát huy, huy động tất cả các nguồn lực đầu tư cho phát triển. Tuy nhiên, một nỗ lực không kém phần quan trọng có ý nghĩa quyết định là phải tháo gỡ các rào cản, cản trở đối với sự phát triển. Một trong những rào cản kìm hãm sự phát triển lâu nay là những bất cập trong bộ máy hành chính nhà nước, mà "thủ phạm" trong bộ máy đó không ai khác là các công chức thoái hóa, gây phiền hà, nhũng nhiễu tham nhũng.

Trong khi đấy, công tác quản lý, tuyển dụng, sử dụng, thi tuyển, thi nâng ngạch, đánh giá, luân chuyển, đề bạt cán bộ, công chức chậm thay đổi. Các phương pháp khoa học trong đánh giá kết quả công tác của từng cán bộ, công chức chậm được áp dụng để thay thế phương pháp đánh giá dựa vào cảm tính thiếu định lượng. Tinh thần và thái đô phục vụ của công chức chưa có chuyển biến từ nền hành chính “cai trị” sang hành chính “phục vụ”.

Tự ta gây khó cho ta

Một nền hành chính trong sạch, hiệu lực, hiệu quả là nền hành chính trong đó mỗi công chức biết mình phải làm gì, làm như thế nào, quyền hạn tới đâu, chịu sự kiểm tra giám sát của ai, được hưởng quyền lợi gì và bị xử lý như thế nào nếu không hoàn thành công vụ…

Chủ tịch Hồ Chí Minh có nói, quyết định sự thành bại của cách mạng ngoài đường lối còn có khâu rất quan trọng là cán bộ. Đúng, chính công chức trong bộ máy hành chính xây dựng nên thể chế, thiết kế tổ chức bộ máy và vận hành bộ máy hành chính. Sai một ly đi một dặm, cán bộ, công chức, dù một bộ phận nhỏ làm sai, ta thường ví là con sâu, sẽ đủ sức làm rầu nồi canh, thậm chí có thể làm hư cả nồi canh chung.

Hiện nay, nếu những ai tâm huyết, theo dõi thường xuyên tình hình nền hành chính nước nhà đều băn khoăn.

Thứ nhất, hô hào lâu nay đã quá nhiều mà tình hình thay đổi quá chậm, thậm chí có chiều hướng đáng lo ngại hơn. Hình như con bệnh tham nhũng, nhũng nhiễu đã quá lờn thuốc, có nguy cơ vi rút tham nhũng, thoái hóa đã "biến chủng" mà chưa xuất hiện thuốc đặc trị.

Thứ hai, quyết tâm hô hào không chưa đủ, lâu nay chỗ yếu của chúng ta là tuy có kế hoạch tổng thể, chương trình này chương trình kia nhưng chưa quyết liệt thực thi, nhất là chưa tổ chức thực hiện, dài hơi, khoa học căn cơ, để đủ sức đẩy lùi, ngăn chặn, xóa bỏ các tệ tham nhũng, quan liêu làm trong sạch bộ máy từ Trung ương đến địa phương. Nếu không cương quyết, dù có kế hoạch hay đến đâu thì cũng sẽ như mọi lần có hô hào kêu gọi nhưng dần dần mọi chuyện sẽ lãng quên, đâu sẽ vào đó, tình hình sẽ vẫn như cũ...

Nếu hỏi bất kỳ một người có trách nhiệm nào đó câu hỏi: Ở đơn vị đồng chí, để loại ra khỏi cơ quan những công chức thoái hóa thì bắt đầu phải làm những việc gì, tiến hành ra sao, có hy vọng đạt kết quả định lượng được không ?... chắc chắn chúng ta sẽ nhận được câu trả lời rất chung chung cùng những kêu ca khó khăn như: cơ chế, hoàn cảnh, biện pháp, bước đi, quyền hạn trách nhiệm...

Cũng đúng thôi, rất dễ xây dựng chân dung một công chức thoái hóa, nhưng khó nhất là trong từng đơn vị, áp chân dung này cho ai, cho công chức A, B, hay C ?... Hàng loạt những khó khăn nan giải sẽ ngáng đường: Công chức A là người trong quá khứ có công, công chức B có cha chú làm ở cấp cao hơn khó đụng đến, công chức C là cánh tay mặt của thủ trưởng...

Để loại được công chức thoái hóa, năng lực yếu kém, trước mắt cần nghiêm túc thực hiện đề án “Xác định vị trí việc làm”. Qua xác định vị trí việc làm sẽ xác định được rõ, đủ, đúng, cần thiết số người làm việc trong mỗi cơ quan tổ chức, đơn vị. Trên cơ sở đó xác định rõ những vị trí, những người không nhất thiết phải bố trí vào trong các cơ quan đó.

Đem điều này ra bàn với một người bạn tâm huyết quan tâm đến thời cuộc, anh ta bảo: Tôi thách cơ quan tôi loại được ai, mặc dù ai cũng thừa biết trong cơ quan còn nhiều chuyện bê bối, loại được ai đó chắc quả là người bị cơ quan bảo vệ pháp luật kêu án, mức độ phạm tội cơ quan hành chính chỉ làm các thủ tục xử lý hậu quả. Có nhiều sự thật nghiệt ngã nhưng rất giản dị như vậy đó.

Để loại được công chức thoái hóa, năng lực yếu kém, trước mắt cần nghiêm túc thực hiện đề án “Xác định vị trí việc làm”. Qua xác định vị trí việc làm sẽ xác định được rõ, đủ, đúng, cần thiết số người làm việc trong mỗi cơ quan tổ chức, đơn vị. Trên cơ sở đó xác định rõ những vị trí, những người không nhất thiết phải bố trí vào trong các cơ quan đó. Đó là giải pháp để góp phần tinh giản biên chế. Ở đây, không chỉ đơn thuần là giảm về số lượng người, mà còn góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, tuyển vào hệ thống công vụ những người đủ phẩm chất, trình độ, năng lực, đáp ứng yêu cầu của mỗi vị trí việc làm.

Cần khẩn trương xây dựng luật hoặc quy chế cải cách hoạt động công vụ để điều chỉnh hành vi của công chức góp phần tích cực phòng chống tham nhũng. Một nền hành chính trong sạch, hiệu lực, hiệu quả là nền hành chính trong đó mỗi công chức biết mình phải làm gì, làm như thế nào, quyền hạn tới đâu, chịu sự kiểm tra giám sát của ai, được hưởng quyền lợi gì và bị xử lý như thế nào nếu không hoàn thành công vụ…

Bên cạnh đó, cần bổ sung chế định sát hạch định kỳ cán bộ công chức làm cơ sở để đánh giá, đồng thời tăng cường thanh tra công vụ. Có sát hạch, thanh tra nghiêm túc mới làm cơ sở để đánh giá loại bỏ, đề bạt, bổ nhiệm. Cần bãi bỏ quy định biên chế suốt đời, thay vào đó chế độ hợp đồng linh hoạt đối với cán bộ, công chức… Rõ ràng, kinh nghiệm các nước và nước ta cho thấy chế độ biên chế, tuyển dụng suốt đời tạo sự ỷ lại, sức ỳ, trì trệ đối với lực lượng lao động của các cơ quan công quyền. Vì thế rất cần sát hạch công chức định kỳ.

Với những giải pháp quyết liệt, chúng ta hy vọng với quyết tâm chính trị cao của toàn Đảng, Quốc hội, Chính phủ và toàn dân sẽ nâng cao được chất lượng đội ngũ công chức đẩy lùi tệ tham nhũng, loại ra khỏi bộ máy những công chức yếu kém thoái hóa biến chất.