Máy bay đối mặt rủi ro va chạm chim trời dưới góc nhìn của kỹ sư hàng không

Hoa Kỳ là nước có sự cố va chạm chim trời nhiều nhất. Theo Cơ quan hàng không Hoa Kỳ (FAA), từ năm 1990 đến 2022, có 260.000 vụ việc va chạm chim trời xảy ra tại 2.070 sân bay, riêng năm 2022 có đến 17.200 vụ va chạm chim trời.

Cũng theo báo cáo của FAA, từ năm 1960 cho đến 2022, có 5 tai nạn nghiêm trọng do va chạm chim trời khiến trên 200 người chết. Mỗi năm, ngành hàng không Hoa Kỳ thiệt hại khoảng 900 triệu USD do va chạm chim trời.

Ảnh: Reuters

Khi máy bay cất cánh hay hạ cạnh đạt độ cao trung bình và thấp là thời điểm sự cố va chạm chim trời có thể xảy ra. Chim trời va chạm ở mọi nơi trên thân máy bay, nhưng chim bị hút vào động cơ máy bay được xem là nguy hiểm nhất vì động cơ ngưng hoạt động hoặc phát nổ. Theo thiết kế của máy bay, khi một động cơ ngưng hoạt động, phi công vẫn điều khiển máy bay với một động cơ hoạt động đáp xuống sân bay một cách an toàn.

Hai động cơ ngưng hoạt động do va chạm chim trời cho đến nay chỉ có một trường hợp, sự cố xảy ra vào ngày 15.1.2009 với chiếc Airbus A320 của hãng hàng không US Airways, phi công cho máy bay đáp xuống sông Hudson (New York) một cách ngoạn mục, toàn bộ hành khách và phi hành đoàn đều an toàn, sự việc này đi vào lịch sử hàng không thế giới.

Chim trời được xem là các loài chim cỡ nhỏ như chim sẻ, chim bồ câu, chim quạ..., cho đến các loài chim cỡ lớn như vịt trời, hải âu, cò... Chúng di chuyển theo mùa hoặc tìm kiếm thức ăn tại những vùng dồi dào rau quả và ao hồ có nhiều tôm cá mà vô tình gần khu vực sân bay.

Ðộng cơ máy bay được thiết kế cho các trường hợp chim trời bịt hút vào, các cánh quạt của động cơ xay nát chim trời mà không ảnh hưởng gì đến hoạt động của động cơ. Trường hợp động cơ ngưng hoạt động xảy ra rất hiếm, có thể do cả đàn chim bị hút vào. Khi động cơ hoạt động, vòng cánh quạt đạt tốc độ 10.000 RPM (vòng quay trong một phút), thì lực hút của động cơ rất mạnh, một lượng không khí lớn 1.2 tấn bị hút vào động cơ chỉ trong một giây. Chính vì thế khi đàn chim bay ngang qua động cơ máy bay thì bị hút vào ngay lập tức và sự cố xảy ra.

Ảnh: Reuters

Tai nạn hàng không của hãng Jeju Air (Hàn Quốc) khiến 179 người chết, có thể xem tai nạn thảm khốc của hàng không thế giới. Hiện tại các chuyên gia hàng không phỏng đoán nguyên nhân có thể là do va chạm chim trời vào chỗ động cơ máy bay.

Thực tế, các kỹ sư về động cơ máy bay sẽ mất thời gian lâu để nghiên cứu sự cố này, họ thu thập toàn bộ các mãnh vỡ của động cơ máy bay, xem các vết sứt mẻ, vết tích để lại sau các phản ứng nổ bên trong động cơ, mô phỏng và phân tích rồi các kỹ sư mới tìm ra nguyên nhân xảy ra sự cố về động cơ máy bay.

Một số biện pháp của sân bay được xây dựng nhằm giảm tối thiểu sự cố va chạm chim trời. Các sân bay đặt hệ thống âm thanh xua đuổi chim từ xa, sân bay dùng chó xua đuổi chim hoặc bẫy chim. Nghiên cứu môi trường sống của chim, mùa di cư của chim, hạn chế tối đa khu vực trồng rau quả, ao hồ có nhiều tôm cá xung quanh sân bay.