Ảnh chụp virus Pithovirus sibericum được phân lập từ một mẫu băng vĩnh cửu 30.000 năm tuổi vào năm 2014
CHỤP MÀN HÌNH CNN
Theo CNN, việc Bắc Cực ấm lên đang làm tan băng vĩnh cửu trong khu vực. điều này có khả năng thức tỉnh các loại virus có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe con người và động vật đã nằm im lìm trong hàng chục ngàn năm.
Dù việc bùng phát đại dịch do một loaị virus từ quá khứ gây ra nghe có vẻ như cốt truyện của một bộ phim khoa học viễn tưởng, các nhà khoa học cảnh báo rằng những rủi ro này đang bị xem nhẹ. Chất thải hóa học và chất phóng xạ có từ thời Chiến tranh Lạnh, vốn có khả năng gây hại cho động vật hoang dã và phá vỡ hệ sinh thái, cũng có thể được giải phóng khi băng tan.
"Có rất nhiều điều đáng lo ngại đang xảy ra với lớp băng vĩnh cửu và việc này cho thấy lý do chúng ta phải giữ lại càng nhiều băng vĩnh cửu càng tốt", bà Kimberley Miner, nhà khoa học khí hậu tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA ở bang California, cho biết.
Tái sinh virus "xác sống" 50.000 năm dưới hồ băng có đáng lo?
Băng vĩnh cửu bao phủ 1/5 Bắc bán cầu và đã tạo thành vùng lãnh nguyên Bắc Cực cùng các khu rừng của Alaska, Canada và Nga trong nhiều thiên niên kỷ. Lớp băng này như một viên nén thời gian. Ngoài các loại virus cổ đại, băng vĩnh cửu còn bảo quản xác của một số loài động vật đã tuyệt chủng mà các nhà khoa học đã khai quật và nghiên cứu trong những năm gần đây.
Băng vĩnh cửu là môi trường bảo quản tốt không chỉ vì nó lạnh mà còn vì đây là môi trường không có ôxy và ánh sáng cũng không xuyên qua được. Tuy nhiên, nhiệt độ ở Bắc Cực ngày nay đang nóng lên nhanh hơn gấp 4 lần so với phần còn lại của trái đất, làm lớp băng vĩnh cửu trên cùng trở nên suy yếu.
Để hiểu rõ hơn về những rủi ro do virus trong băng vĩnh cửu gây ra, Giáo sư danh dự Jean-Michel Claverie về y học và bộ gien tại Trường Y của Đại học Aix-Marseille ở Marseille (Pháp) đã xét nghiệm các mẫu đất lấy từ băng vĩnh cửu ở Siberia (Nga) để xem virus trong đó còn khả năng lây nhiễm hay không. Nhà khoa học này đang tìm kiếm cái mà ông gọi là "virus thây ma" và đã phát hiện ra một số virus như vậy.
Thợ săn virus
Ông Claverie nghiên cứu một loại virus được ông phát hiện lần đầu tiên vào năm 2003. Được gọi là virus khổng lồ, loại virus này có kích thước lớn và có thể được nhìn thấy dưới kính hiển vi thông thường.
Những nỗ lực của ông Claverie được truyền cảm hứng từ một nhóm các nhà khoa học Nga. Năm 2012, các nhà khoa học này đã hồi sinh một loài hoa dại từ mô hạt 30.000 năm tuổi được tìm thấy trong hang của một con sóc. (Kể từ đó, các nhà khoa học cũng đã thành công trong việc hồi sinh các động vật cực nhỏ cổ đại).
Ông Jean-Michel Claverie làm việc trong phòng lấy mẫu phụ tại Viện Alfred Wegener ở Postdam (Đức), nơi các lõi băng vĩnh cửu được lưu giữ.
CHỤP MÀN HÌNH CNN
Năm 2014, ông Claverie và nhóm nghiên cứu đã thành công hồi sinh một loại virus họ phân lập được từ lớp băng vĩnh cửu. Virus này cũng có khả năng lây nhiễm các tế bào nuôi cấy, lần đầu tiên sau 30.000 năm. Để đảm bảo an toàn, ông Claverie chọn nghiên cứu một loại virus chỉ có thể lây nhiễm cho amip đơn bào chứ không phải động vật hay con người.
Nhà khoa học này đã lặp lại kỳ tích trên vào năm 2015 khi phân lập một loại virus khác cũng lây nhiễm amip. Trong nghiên cứu mới nhất được công bố vào ngày 18.2 trên tạp chí Virus, ông Claverie và nhóm nghiên cứu đã phân lập được một số chủng virus cổ đại từ nhiều mẫu băng vĩnh cửu được lấy từ 7 nơi khác nhau trên khắp Siberia. Tất cả những mẫu này vẫn còn khả năng lây nhiễm cho các tế bào amip nuôi cấy.
Những chủng mới nhất này đại diện cho 5 họ virus mới, bên cạnh 2 họ virus mà ông Claverie đã hồi sinh trước đó. Mẫu lâu đời nhất đã gần 48.500 năm tuổi, đến từ phần đất lấy từ một hồ nước ngầm ở độ sâu 16 mét. Các mẫu ít tuổi hơn, 27.000 năm tuổi, được tìm thấy trong dạ dày và lớp lông của một con voi ma mút lông xoăn.
Xem gấu nâu 3500 năm tuổi ướp xác hoàn hảo trong băng vĩnh cữu
Dấu hiệu đáng lo ngại
Ông Claverie nói rằng virus vẫn có khả năng lây nhiễm cho amip sau mấy chục ngàn năm là dấu hiệu của một vấn đề lớn hơn. Nhà khoa học này lo rằng mọi người chỉ xem nghiên cứu của ông là một sự tò mò khoa học mà không nhận thấy viễn cảnh virus cổ đại hồi sinh là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng.
"Chúng tôi đã thấy dấu vết của rất, rất nhiều loại virus khác nhưng chúng tôi không chắc chắn rằng chúng vẫn còn sống. Tuy vậy, chúng tôi cho rằng nếu virus lây nhiễm amip vẫn có thể hồi sinh thì không lý do gì những virus còn lại không có khả năng làm điều tương tự", CNN dẫn lời ông Claverie cho biết.
Các mẫu băng vĩnh cửu trong một thùng chứa.
CHỤP MÀN HÌNH CNN
Dấu vết của virus và vi khuẩn có thể lây nhiễm cho con người cũng đã được tìm thấy trong lớp băng vĩnh cửu.
Một mẫu lấy từ phổi một người phụ nữ được khai quật vào năm 1997 từ lớp băng vĩnh cửu tại một ngôi làng trên Bán đảo Seward của Alaska có chứa vật liệu di truyền từ chủng virus cúm gây ra đại dịch năm 1918. Các nhà khoa học năm 2012 cũng xác nhận xác ướp 300 năm tuổi của một phụ nữ được chôn cất ở Siberia mang dấu hiệu di truyền của virus gây bệnh đậu mùa.
Một đợt bùng phát bệnh than ở Siberia ảnh hưởng đến hàng chục người và hơn 2.000 con tuần lộc trong giai đoạn tháng 7-8.2016 cũng có liên quan đến việc mùa hè nóng nực làm tan băng vĩnh cửu. Các bào tử của vi khuẩn than Bacillus anthracis đã tái sinh từ các khu chôn cất cũ hoặc xác động vật.
Bình luận (0)