'Một cửa' hỗ trợ nạn nhân bạo lực

Một số lý do chính có thể kể đến như văn hóa "cho qua", tâm lý chấp nhận bạo lực như một điều bình thường trong xã hội; nạn nhân lo sợ bị đổ lỗi, xấu hổ hoặc bị kỳ thị khi lên tiếng. Ngoài ra, không ít người e ngại trình báo vì các thủ tục pháp lý còn rườm rà và phức tạp.

Trên thực tế, khắp cả nước đã có nhiều loại hình hỗ trợ cho nạn nhân bạo lực giới như trung tâm hỗ trợ, cơ sở bảo trợ xã hội và nhà tạm lánh. Tuy nhiên, nạn nhân vẫn thường phải tiếp cận nhiều cơ quan khác nhau để giải quyết vấn đề của mình.

Do đó, cần xây dựng một cơ chế liên ngành theo mô hình "một cửa", "một mối", để hỗ trợ khẩn cấp cho nạn nhân bị bạo lực, xâm hại..., nạn nhân chỉ cần đến một địa điểm duy nhất sẽ được các cơ quan liên quan (như công an, y tế, dịch vụ xã hội và tư pháp) tiếp nhận, hỗ trợ ngay lập tức.

TP.HCM đã đi tiên phong về cơ chế này. Hồi tháng 3.2023, UBND TP.HCM thí điểm hoạt động của mô hình một cửa hỗ trợ phụ nữ, trẻ em bị bạo lực, xâm hại (mô hình Bồ Công Anh) tại Bệnh viện Hùng Vương (Q.5). Khi phát hiện bệnh nhân có dấu hiệu bị bạo lực, xâm hại, bác sĩ sẽ tư vấn và chuyển bệnh nhân đến mô hình để nhận trợ giúp.

Tại đây, bệnh nhân sẽ được can thiệp khẩn cấp, hỗ trợ tâm lý, pháp lý và kết nối với các dịch vụ cần thiết. Mô hình này hoạt động theo quy trình khép kín, đảm bảo nạn nhân chỉ cần tiếp cận một đầu mối duy nhất để nhận được sự hỗ trợ đầy đủ, từ bệnh viện đến các dịch vụ tạm lánh và an sinh xã hội tại Trung tâm Công tác xã hội - Giáo dục dạy nghề thiếu niên TP.HCM.

Sau gần 2 năm hoạt động, mô hình đã hỗ trợ và cung cấp các dịch vụ (như trợ giúp pháp lý, tư vấn tâm lý, chăm sóc y tế, dinh dưỡng, hỗ trợ học văn hóa, học nghề, bố trí chỗ ở để tạm lánh) cho 188 phụ nữ, nữ chưa thành niên và trẻ em bị bạo lực, xâm hại. Đáng chú ý, mô hình còn phát hiện 160 trường hợp là trẻ em dưới 16 tuổi mang thai và sinh con (chiếm 85,11% số ca "trẻ em sinh trẻ em"), qua đó, báo động về thực trạng trẻ sinh con, phá thai.

Nay UBND TP.HCM tiếp tục nhân rộng mô hình này ở 3 bệnh viện lớn khác là Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (H.Bình Chánh), Bệnh viện Nhi đồng 1 (Q.10), Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình TP.HCM (Q.5), với mục tiêu tiếp nhận, khám sàng lọc, điều trị, tư vấn, cung cấp dịch vụ bảo vệ khẩn cấp tại chỗ cho trẻ em bị bạo lực, xâm hại, mang thai ngoài ý muốn với nguồn kinh phí từ ngân sách.

Điều này cho thấy nhà nước đang tăng cường cam kết và hành động về mặt chính sách để có thể can thiệp hỗ trợ nạn nhân. Và tất nhiên, cơ chế này vẫn cần tiếp tục được hoàn thiện trong tương lai.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất trong quá trình hỗ trợ nạn nhân vẫn là tâm lý "thỏa hiệp, cho qua" của gia đình đối với thủ phạm. Trong tổng số các vụ việc được mô hình hỗ trợ ở Bệnh viện Hùng Vương, chỉ có 15 người trình báo công an và chỉ một người giám định thương tật. Do đó, ngoài việc nhà nước xây dựng hệ thống pháp lý hiệu quả và có cơ chế liên ngành, khẩn cấp hỗ trợ nạn nhân, thì chính gia đình và cộng đồng phải thay đổi nhận thức, không dung túng cho bạo lực. Có vậy thì mới có thể ngăn chặn và đẩy lùi bạo lực tình dục, bạo lực giới.