Nan giải xử lý hàng trăm triệu tấn chất thải chăn nuôi

Kinh tế tuần hoàn vướng... luật

Ngày 21.3, Tổ điều hành Diễn đàn kết nối 970 (Bộ NN-PTNT) và Nhóm tham vấn kinh doanh nông nghiệp (ARG) của Trung tâm Nghiên cứu nông nghiệp quốc tế Úc tại Việt Nam (ACIAR) tổ chức Diễn đàn "Kinh tế tuần hoàn trong ngành chăn nuôi: Cơ hội và thách thức".

QUANG THUẦN

Theo TS Võ Trọng Thành, đại diện Cục Chăn nuôi (Bộ NN-PTNT), thời gian qua, ngành chăn nuôi ghi nhận bước tăng trưởng mạnh về số lượng và sản lượng vật nuôi. Tính đến thời điểm hiện tại, số lượng đàn heo đạt hơn 28,8 triệu con, đàn trâu bò hơn 8,9 triệu con, đàn gia cầm 533 triệu con. Ước tính lượng chất thải phát sinh từ một số vật nuôi chính khoảng 70 triệu tấn chất thải rắn và trên 114 triệu m³ nước thải. "Với xu hướng tăng trưởng như hiện nay, số lượng đàn vật nuôi lớn có tác động nhất định đối với môi trường. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để chúng ta xử lý vấn đề này? Hoạt động chăn nuôi cần tạo ra hiệu quả kinh tế, giảm phát thải; kết nối được các mô hình kinh tế tuần hoàn trong chuỗi giá trị nông sản; phải có công cụ đánh giá việc sử dụng, xử lý chất thải chăn nuôi và phụ phẩm nông nghiệp...".

Ông Nguyễn Trí Công, Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi tỉnh Đồng Nai cho rằng: Điểm nghẽn hiện nay đối với các đơn vị sản xuất nông nghiệp tuần hoàn, lấy phụ phẩm của ngành này để làm nguyên liệu cho ngành khác chính là các quy định của luật Môi trường, luật Bảo vệ môi trường. Ví dụ, chăn nuôi bò hiện nay đang ở mức tăng trưởng cao nhưng chúng ta lại không có đồng cỏ. Muốn tận dụng phụ phẩm của trồng trọt làm thức ăn cho bò, nhưng khi đến thu mua tại các nhà máy chế biến nông sản, mua bã, thân, cành cây… vận chuyển về thì lại vướng bởi các loại này được coi là chất thải theo luật Môi trường. Tương tự, luật Chăn nuôi quy định động vật, gia súc gia cầm hiện nay khi bị dịch bệnh phải đưa đi tiêu hủy bằng hình thức chôn lấp. Hình thức này mất nhiều thời gian để phân hủy hết. Vì vậy, trang trại nào muốn hồi phục sản xuất phải mất nhiều thời gian, lên tới cả chục năm. "Nên chăng dùng phương pháp xử lý bằng nhiệt ở nhiệt độ 100 độ C, có thể tái sử dụng vật nuôi đó làm thức ăn cho vật nuôi khác?"- ông Công đề nghị. 

Ông Lê Thanh Tùng - Phó cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) phân tích: "Có những doanh nghiệp trăn trở về các chương trình mà chúng ta đã từng làm. Ví dụ, sản xuất ra sản phẩm phân bón từ phụ phẩm ngành chăn nuôi nhưng có tiêu thụ được không. Trong khi đó, giá nhập phân bón từ phế phẩm nhập khẩu rẻ hơn so với chi phí sản xuất trong nước; các phụ phẩm làm phân ủ thủ công, công nghệ… có đạt các tiêu chí theo quy định về môi trường, chỉ số an toàn đối với sức khỏe hay không? Có nhiều ý kiến quan tâm việc xử lý phân, nước thải… chăn nuôi mà chưa bàn tiếp những vấn đề phế phẩm khác như xương của động vật, sừng của động vật sau khi chế biến sẽ bỏ đi đâu, xử lý như thế nào; các vấn đề ô nhiễm không khí… Đó cũng là những phế phẩm của ngành chăn nuôi cần có giải pháp giải quyết".

Ngành chăn nuôi đồ sộ nhưng nhiều hạn chế

CTV

TS Nguyễn Anh Phong - Giám đốc Trung tâm Thông tin - Viện Chính sách và Chiến lược PTNN-NT (IPSARD) dẫn một số kinh nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp của các nước Hà Lan, Úc, Trung Quốc mà Việt Nam có thể học hỏi.

Ông Phong cho biết, Việt Nam đang đối mặt với một số thách thức như nhận thức về kinh tế tuần hoàn tại quy mô doanh nghiệp nhỏ - vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ ở nông thôn, HTX còn sơ khai, tâm lý ngại rủi ro, mức đầu tư cho các mô hình tái chế lớn, khung luật pháp chưa hoàn thiện.

Trên cơ sở phân tích những hạn chế trên, đại diện IPSARD đưa ra một số giải pháp: Cần xây dựng hành lang pháp lý và tiêu chuẩn hóa kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó hoàn thiện cơ chế chính sách để đưa ra quy chuẩn sản xuất và thương mại hóa; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích, ưu đãi cho các đối tượng doanh nghiệp, HTX sản xuất áp dụng công nghệ. Thứ ba, cần thúc đẩy liên kết, hợp tác trong nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ trong nước và quốc tế...

Ông Dương Tất Thắng - Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN-PTNT) nhìn nhận: "Với tổng đàn lợn đạt xấp xỉ 30 triệu con, gia cầm đạt trên 500 triệu con và gia súc đạt trên 12 triệu, chúng ta có một hệ sinh thái chăn nuôi đồ sộ. Đây là lợi thế khi ngành chăn nuôi tham gia những sân chơi lớn. Tuy nhiên, ngành chăn nuôi có những hạn chế như vấn đề tiêu thụ, kết nối thị trường, dịch bệnh, ảnh hưởng về phát thải, xử lý chất thải chăn nuôi. Đây cũng là một điểm nghẽn khi chưa có chính sách hoàn chỉnh, ưu đãi, khuyến khích phát triển kinh tế tuần hoàn mà chúng tôi sẽ phải có những đề xuất xây dựng trong thời gian tới".