Ngành công nghệ đối mặt với giá đất hiếm tăng vọt

Các nhà sản xuất phần cứng điện tử đang đau đầu khi giá kim loại đất hiếm lên cao giữa lúc nhu cầu tăng vọt và căng thẳng âm ỉ giữa Mỹ và Trung Quốc. Đối với Max Hsiao, quản lý cấp cao của một công ty sản xuất linh kiện âm thanh có trụ sở tại Dongguan, Trung Quốc, tình trạng khó khăn chủ yếu đến từ một hợp kim từ tính gọi là praseodymium neodymium. Đây là kim loại đất hiếm mà công ty của ông Hsiao sử dụng để lắp ráp loa cho Amazon và Lenovo. Được biết, giá của chúng đã tăng gấp đôi kể từ tháng 6.2020, lên khoảng 760.000 nhân dân tệ (tương đương 117.300 USD)/tấn vào tháng 8.2021.

“Chi phí gia tăng của loại vật liệu từ tính quan trọng đã khiến tỷ suất lợi nhuận gộp của chúng tôi giảm đi ít nhất 20 điểm phần trăm. Xu hướng này sẽ không đảo chiều sớm”, ông Hsiao nói với Nikkei.

Praseodymium và neodymium thường được dùng để chế tạo nam châm neodymium-sắt-boron (NdFeB), một loại nam châm vĩnh cửu rất cần thiết cho một loạt thiết bị công nghệ, từ loa, động cơ xe điện cho đến các thiết bị y tế và đạn dược.

Tình trạng khó khăn của ông Hsiao là ví dụ điển hình của nhiều nhà sản xuất phần cứng. Nhu cầu về đất hiếm tăng mạnh do chúng được sử dụng ngày càng nhiều trong các công nghệ tiên tiến, bao gồm cả ngành công nghiệp xe điện đang bùng nổ.

Địa chính trị là yếu tố khác làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn. Trung Quốc là nơi duy nhất có chuỗi cung ứng đất hiếm hoàn chỉnh, bao gồm khai thác, tinh chế và chế biến. Theo chuyên gia nghiên cứu hàng hóa Roskill, tính đến năm ngoái, nước này kiểm soát 55% năng lực sản xuất toàn cầu và 85% sản lượng tinh chế nguyên tố đất hiếm. Tháng 1.2021, Bắc Kinh từng ám chỉ về việc có thể áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn đối với xuất khẩu, làm tăng giá đất hiếm. Theo Shanghai Metals Markets, những loại đất hiếm như neodymium oxide, nguyên liệu đầu vào quan trọng cho động cơ và tuabin gió, đã tăng 21,1% kể từ đầu năm nay. Holmium, được sử dụng trong nam châm và hợp kim từ trở cho cảm biến và thiết bị truyền động, cũng tăng gần 50%.

Theo Nikkei, Washington đã cáo buộc Bắc Kinh sử dụng quyền kiểm soát đất hiếm vì mục đích ngoại giao, nói rằng Trung Quốc hạn chế xuất khẩu sang Nhật Bản trong năm 2010 và 2011 do tranh chấp lãnh thổ giữa hai nước. “Việc thực thi thất thường của hải quan Trung Quốc đã khiến giá đất hiếm tăng theo cấp số nhân”, trích một báo cáo của Nhà Trắng hồi tháng 6.2021.

Giá các kim loại thông thường như thiếc, đồng, nhôm và thép, mà Trung Quốc cũng có ảnh hưởng lớn, đã tăng kể từ năm ngoái. Ông Hsiao cho biết giá thiếc tăng gần gấp đôi so với một năm trước, trích dẫn dữ liệu mua sắm của công ty.

Trong cuộc chiến giành ưu thế công nghệ, các nhà phân tích nói rằng việc Trung Quốc kiểm soát nguồn cung cấp đất hiếm và các kim loại khác có thể tạo cho nước này lợi thế để đẩy lùi sức ép từ phía Mỹ. “Trung Quốc có ưu thế và thống trị sản xuất, tinh chế các vật liệu đất hiếm quan trọng trên toàn cầu. Họ cũng kiểm soát một số kim loại quan trọng khác, tất cả đều cần thiết để chế tạo không chỉ các thiết bị dân dụng và công nghiệp, mà còn cả thiết bị quân sự và hàng không vũ trụ. Lợi thế này đã trở thành con bài mặc cả quan trọng để Bắc Kinh đàm phán với Washington”, Angela Chang, nhà phân tích của Viện Nghiên cứu Công nghệ Công nghiệp, nói.

Căng thẳng leo thang giữa hai nước sẽ chỉ đẩy giá các nguyên liệu chủ chốt lên cao hơn trong dài hạn. Người đầu tiên cảm thấy tác động của việc tăng giá có thể sẽ là các nhà sản xuất linh kiện điện tử vừa và nhỏ, vì họ không có khả năng chuyển tất cả chi phí cho khách hàng toàn cầu. Song, ngay cả khi không có yếu tố chính trị, thì việc áp dụng ngày càng nhiều sản phẩm và công nghệ mới như phương tiện thông minh và 5G cũng là lý do khiến giá đất hiếm cùng với các nguyên liệu thô khác ở mức cao.

“Vẫn sẽ có những biến động, nhưng nhìn chung giá cao hơn của tất cả các loại vật liệu chính có thể trở thành điều bình thường trong tương lai”, theo ông Steve Lin, Chủ tịch Auras Technology, nhà cung cấp giải pháp nhiệt hàng đầu cho Apple, Dell, Facebook và Amazon.

Synergy ScienTech, công ty sản xuất pin có trụ sở tại Tân Trúc (Đài Loan), chuyên cung cấp cho Apple, Logitech và Sennheiser, cũng nhận thấy mối quan tâm ngày càng tăng trước tình trạng tăng chi phí vật liệu. “Trung Quốc kiểm soát phần lớn nguyên liệu và chúng tôi chủ yếu mua những nguyên liệu thô từ các nhà cung cấp Trung Quốc. Chúng tôi giám sát giá nguyên vật liệu rất chặt chẽ, nhưng nó đã trở thành gánh nặng ngày càng tăng cho doanh nghiệp của chúng tôi”, một giám đốc điều hành của Synergy nói.