Nghiên cứu mới nhất về phòng, chống tham nhũng

Trong quá trình trốn truy nã, bị can Giang Kim Đạt đã tẩu tán hàng triệu USD tiền tham nhũng cho người thân - Ảnh: T.L

Báo cáo của nhóm nghiên cứu cho biết rất nhiều ý kiến cho rằng, hiện nay chỉ phát hiện được 5% vụ việc tham nhũng là quá ít, còn lại 95% chưa được phát hiện đều có lý do.

Báo cáo nêu: Thực tế, báo cáo của cơ quan chức năng cho thấy các vụ tham nhũng xảy ra nhiều nhưng đến tòa án thì án tham nhũng còn rất ít. Nhiều vụ việc khi được phát hiện chỉ xử lý bằng hình thức kiểm điểm, rút kinh nghiệm hoặc thuyên chuyển công tác… Việc tự kiểm tra, phát hiện tham nhũng trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị còn rất yếu. Một số trường hợp chưa xử lý triệt để, muốn xử lý nhẹ, xử lý nội bộ, không muốn chuyển cơ quan chức năng xem xét để xử lý theo quy định pháp luật.

Về nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng, người được hỏi là công chức, viên chức cho rằng những nguyên nhân sau có ảnh hưởng: Cơ sở pháp lý trong hoạt động thu hồi tài sản tham nhũng còn nhiều hạn chế, vướng mắc (33,9%); thiếu trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc phối hợp với cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng các biện pháp ngăn chặn tẩu tán tài sản (22,8%); chưa có quy định về tịch thu tài sản mà không được chứng minh có nguồn gốc hợp pháp (29,7%); chưa có quy định cụ thể về hợp tác quốc tế trong việc thu hồi tài sản tham nhũng ở nước ngoài (22,2%)…

Nhóm nghiên cứu dẫn ra báo cáo công tác phòng chống tham nhũng của Chính phủ cho thấy, năm 2013 tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng dưới 10%; năm 2014 cũng chỉ đạt trên 22%. “Chúng ta mới chỉ thu hồi tài sản tham nhũng thông qua bản án hình sự. Quá trình điều tra, truy tố, xét xử là một quá trình lâu dài, mất nhiều thời gian và kẻ phạm tội kịp thời chuyển tài sản sang cho người thân, gia đình”, theo nghiên cứu phân tích.

Về hiệu quả của việc kê khai tài sản thu nhập, kết quả khảo sát cho thấy: 17,5% công chức, viên chức cho rằng biện pháp này không có tác dụng; 60,6% chỉ có tác dụng phần nào và 20,1% có tác dụng. Trong khi đó, 21,3% người dân được hỏi ý kiến cho rằng không có tác dụng; 36,7% ít có tác dụng và 30% có tác dụng. Theo đại diện nhóm nghiên cứu, việc kê khai tài sản đã dần đi vào nền nếp, nhưng số vụ việc phát hiện tham nhũng hoặc ít nhất là kê khai thiếu trung thực và bị xử lý là rất ít, mỗi năm chỉ một vài vụ - một tỷ lệ rất nhỏ so với số lượng gần 1 triệu bản kê khai tài sản.

Tính đến ngày 31.5.2015 có 93 cơ quan, đơn vị gửi báo cáo kết quả minh bạch tài sản thu nhập về Thanh tra Chính phủ; kết quả có 995.383/ 999.416 (đạt 99,6%) người đã kê khai; trong đó có 979.296 (đạt 98,4%) bản kê khai tài sản thu nhập đã được công khai. Tuy nhiên trong tổng số 1.225 người thuộc diện phải xác minh chỉ phát hiện, kết luận 4 người kê khai không trung thực.

Đại diện Viện Khoa học thanh tra nhận xét việc kê khai tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức chỉ có hiệu quả khi có đủ điều kiện để kiểm soát tài sản, thu nhập của toàn xã hội. Ngoài ra, số lượng quá lớn người thuộc diện phải kê khai tài sản không thực sự cần thiết. Điều quan trọng là cần có cơ chế để các bản kê khai tài sản đều được xác minh về tính trung thực. Muốn vậy cần có cơ quan quản lý tập trung bản kê khai tài sản, có trách nhiệm nghiên cứu và quyết định việc xác minh các bản kê khai mà thấy nghi ngờ có sự không trung thực hoặc khi nhận được các thông tin, tố cáo về việc không trung thực của đối tượng phải kê khai.