Tiếp cận cơ hội việc làm trong tương lai
Nguyễn Trường Định (ngụ Q.7), một lao động tự do 21 tuổi, ngày 2.12 mới đây đã đến trụ sở của Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Q.7 để nhận bảo hiểm xã hội tự nguyện do phía LĐLĐ TP.HCM phối hợp với Bảo hiểm xã hội TP.HCM, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam chi nhánh TP.HCM tổ chức trao tặng cho các đoàn viên nghiệp đoàn có hoàn cảnh khó khăn.
Định cho hay, cả nhà Định đều là lao động tự do, cha Định sửa chữa lặt vặt, ai kêu gì làm đó, còn mẹ Định thì buôn bán nhỏ tại nhà. “Năm học lớp 11 thì tôi bị tai nạn giao thông, chấn thương sọ não phải nghỉ học một thời gian. Gia đình lại quá khó khăn nên tôi bỏ học luôn. Mới năm nay, tôi đi lái xe ôm công nghệ phụ giúp trang trải sinh hoạt của cả nhà, tháng thu nhập vài triệu đồng tùy vào độ cần cù của mình”, Định nói.
 |
Lao động tham gia nghiệp đoàn xe ôm Q.7 |
phạm thu ngân |
Chàng thanh niên này đã tham gia Nghiệp đoàn xe ôm công nghệ tại Q.7 chừng nửa năm nay. “Ban đầu tôi không biết nghiệp đoàn, nhưng có bạn tham gia rủ vào, nói để được nhiều chính sách hỗ trợ, nhất là vay tiền được ưu đãi. Dịch nên không đi làm được, tôi cũng được hỗ trợ các túi an sinh như gạo, nhu yếu phẩm sinh hoạt". Tuy nhiên, với một quãng đường nghề nghiệp còn dài phía trước, điều mà Định kỳ vọng trong tương lai chính là nơi đây có thể cho Định những cơ hội việc làm.
Ông Võ Khắc Bình, Chủ tịch LĐLĐ Q.7, cho hay nghiệp đoàn dẫu không phải mới thành lập, thực tế, Điều lệ Công đoàn Việt Nam đã đề cập tới nghiệp đoàn là là tổ chức cơ sở của công đoàn. Nghiệp đoàn tập hợp những người lao động tự do cùng ngành nghề, được thành lập theo địa bàn hoặc theo đơn vị lao động khi có ít nhất 10 người, có người đứng đầu.
Theo thống kê của Sở LĐ-TB-XH, TP.HCM có hơn 4,7 triệu lao động, trong đó có hơn 3,2 triệu lao động làm công ăn lương. Dẫu chưa có bất kỳ số liệu chính xác nào về lao động phi chính thức (lao động tự do, không có giao kết hợp đồng lao động), tuy nhiên, ước tính con số này hơn 1 triệu người.
Những năm gần đây, số lượng lao động phi chính thức ngày càng tăng, đặc biệt trong thời kỳ Covid-19, qua đó dấy lên sự lo ngại về tiếp cận các chiều an sinh xã hội (như chế độ về ốm đau, tử tuất, nghỉ hưu...), bảo hiểm thất nghiệp (bảo hiểm tai nạn, thất nghiệp, y tế...), những cơ hội nâng cao kỹ năng, đại diện của người lao động, cơ hội việc làm tương lai, an toàn lao động... cho nhóm này.
“Hiện Q.7 có 5 nghiệp đoàn với gần 200 đoàn viên, gồm nghiệp đoàn giáo viên dạy mẫu giáo tư thục, xe ôm công nghệ, xe ôm truyền thống và trong năm nay có nghiệp đoàn tình nguyện gồm đa ngành nghề (gồm sửa điện, bốc xếp, sửa điện thoại...) do chưa đủ số lượng để thành lập một nghiệp đoàn riêng”, ông Bình nói và cho biết thêm, nơi đây nhằm để người lao động có sinh hoạt trao đổi với nhau, hỗ trợ nhau trong công việc, cuộc sống. Còn công đoàn sẽ xúc tác môi trường gắn kết, cũng như hỗ trợ cho đoàn viên qua các chương trình mái ấm công đoàn, hỗ trợ vốn ban đầu cho nghề nghiệp.
Phía LĐLĐ Q.Gò Vấp cũng hiện có 8 nghiệp đoàn với hơn gần 300 đoàn viên. Mới đây, đầu tháng 11, Nghiệp đoàn giúp việc nhà được thành lập với 24 đoàn viên. Bà Hoàng Phương Thảo, Chủ tịch Nghiệp đoàn giúp việc nhà Q.Gò Vấp, cho hay, nghiệp đoàn thành lập trong bối cảnh dịch Covid-19 là điều rất tốt. “Qua đợt dịch, nhiều người giúp việc nhà tại TP.HCM thất nghiệp. Họ rất kỳ vọng các chính sách chăm lo và đặc biệt là hướng dẫn, giới thiệu công việc để họ đi làm tiếp tục".
Có đại diện pháp luật cho người lao động
Song song đó, việc tham gia nghiệp đoàn với để có đại diện bảo vệ quyền lợi cũng rất được lao động gia nhập quan tâm. Như chị Vy Thị Ái Chi (40 tuổi) tham gia nghiệp đoàn xây dựng ở H.Nhà Bè đã hơn một năm. Vợ chồng chị Chi thuê trọ, có 4 đứa con, hoàn cảnh rất khó khăn. Chị Chi nói: “Nhà tôi làm đủ ngành nghề. Lúc trước có bán rau, sau này hai vợ chồng mới chuyển sang làm trong mấy công trình xây dựng, thu nhập đủ trang trải nếu làm ngày làm đêm. Dịch vừa rồi, tôi cũng không nằm diện lao động tự do được nhận hỗ trợ”.
Chị Chi cũng kể câu chuyện mình bị một đơn vị lần lữa không trả tiền công cho chị, sau đó nhờ người giới thiệu tới công đoàn để đứng ra đòi quyền lợi nên mới lấy lại được tiền. Chính vì vậy, tham gia nghiệp đoàn, chị rất mong muốn nơi đây sẽ là nơi đứng ra đại diện khi quyền lợi của người lao động tự do bị ảnh hưởng.
Ông Phạm Chí Tâm, Phó chủ tịch LĐLĐ TP.HCM, cho biết thống kê từ các quận huyện và TP.Thủ Đức, TP.HCM có 158 nghiệp đoàn với tổng số 6.683 đoàn viên, trong đó các nghiệp đoàn thu gom rác dân lập, xe ôm, giáo viên mầm non tư thục... có đông người tham gia.
“Điều đặc biệt trong thời gian gần đây chính của nghiệp đoàn là tập hợp lao động tự do. Nó cũng giống như công đoàn cơ sở tại các công ty, tuy nhiên đoàn viên công đoàn thì phải đóng đoàn phí, còn đoàn viên nghiệp đoàn thì chưa thu phí”, ông Tâm nói và phân tích thêm, vai trò tiên quyết của các nghiệp đoàn này chính là đứng ra bảo vệ trước pháp luật cho quyền và lợi ích của người lao động.
Liên quan vấn đề này, ông Lê Văn Thành, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu văn hóa - xã hội (Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM) cũng nhận định một trong những rủi ro của lao động phi chính thức là không có người đại diện pháp luật. “Mô hình nghiệp đoàn nên là một tổ chức nghề nghiệp để đoàn viên cùng chung một ngành nghề có thể sinh hoạt chung và đặc biệt là có người nói lên tiếng nói đại diện, đề đạt với chính quyền, nhất là ở quyền lợi lĩnh vực kinh tế như quyền lợi giá cả, thuế má”, ông Thành cho hay.
Cần phải cải tiến phương thức tập hợp
PGS-TS Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Viện nghiên cứu đời sống xã hội (SocialLife) nhận định xu hướng tập hợp người lao động tự do hiện nay rất đa dạng và sẽ là xu hướng chính trong tương lai góp phần “chính thức hóa” lao động phi chính thức.
Người lao động tự do tham gia vào nghiệp đoàn có những kỳ vọng và nhu cầu, đặc biệt là hỗ trợ sinh kế, an sinh xã hội, ngoài ra còn có kỳ vọng có người đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích.
Theo ông Lộc, nghiệp đoàn cần cải thiện phương thức tập hợp người lao động và linh hoạt trong tập hợp. Ví dụ, trước đây, nghiệp đoàn tập hợp theo chiều địa lý, nhưng hiện nay có thể thấy tính di động nghề nghiệp cao nên phải có phương thức khác như áp dụng các nền tảng công nghệ, có thêm công cụ nối kết để truyền thông. Đồng thời phải xây dựng nội hàm, nâng cao năng lực tổ chức vận hành nghiệp đoàn cho các lao động tự do.
Bình luận (0)