Người bí ẩn của đế chế thời trang Zara

Và tháng 9 năm nay, tỉ phú Tây Ban Nha này lần đầu tiên chiếm giữ vị trí số 1 sau khi “lật đổ” Bill Gates. Khác hẳn với 2 đối thủ này, ông Ortega có một cuộc sống riêng cực kỳ kín tiếng và trước năm 1999 không có một tấm ảnh nào của ông được công bố.

Theo danh sách tỉ phú của tạp chí Forbes, tài sản của ông Ortega ước tính đã tăng từ 77,8 tỉ USD lên 79,5 tỉ USD vào ngày 7.9 vừa qua, vượt qua con số 78,5 tỉ USD của người sáng lập Tập đoàn Microsoft - Bill Gates. Người đàn ông 80 tuổi này từng được ví là người ăn diện cho cả thế giới bởi chuỗi bán lẻ thời trang Zara, thuộc Tập đoàn Inditex, vẫn chưa gặp trở ngại nào đáng kể trên con đường bành trướng khắp thế giới với mức doanh thu dự đoán sẽ đạt 15,9 tỉ USD năm nay.

Cách đây hơn 40 năm, ông cùng người vợ đầu Rosalia Mera lập ra Zara với chỉ 2 quy tắc cơ bản: cung cấp cho khách hàng những gì họ muốn và mang sản phẩm đến cho khách hàng nhanh hơn bất kỳ ai khác. Chỉ cần nghe một câu chuyện đăng trên báo Fortune năm 2013 là cũng đủ thấy cách ông áp dụng 2 nguyên tắc để đời này. Một chiếc xe hơi Lincoln Town Car màu đen dừng lại trước đèn đỏ ở một ngã tư tại La Coruña, cạnh bên là một chiếc mô tô. Người đàn ông ngồi trong ô tô liếc nhìn tay lái mô tô trẻ tuổi đang diện chiếc áo jacket jean được trang trí với những miếng đắp nổi họa tiết từng thịnh hành trong thập niên 1970. Ông rút điện thoại, gọi cho trợ lý ở văn phòng, mô tả chi tiết chiếc áo jacket ấy rồi chỉ ra lệnh bằng một từ duy nhất “¡Hácedla!” (tạm dịch: Hãy làm nó). Tay lái mô tô ấy đâu biết rằng chỉ sau đó một thời gian ngắn, chiếc áo jacket chất liệu jean của anh đã làm mưa làm gió tại các cửa hàng của Zara ở hơn 88 quốc gia.

Người đàn ông ngồi trong xe hơi năm đó là người giàu thứ 3 thế giới, nhưng nếu anh chàng lái mô tô hay bất kỳ tín đồ thời trang nào góp phần làm giàu cho ông nếu có gặp ông cũng sẽ không biết đó là người đứng sau đế chế Zara. Bởi ông sống ẩn mình ở thành phố La Coruña gần 250.000 dân - nơi ông lớn lên, lập nghiệp và trở thành tỉ phú, tránh xa mọi cuộc phỏng vấn và sự soi mói của công chúng.

Đứa con nhỏ nhất trong 4 người con của một công nhân đường sắt và một người giúp việc sinh ra trong một xóm nhỏ chỉ có 60 người. Họ đến La Coruña khi Ortega còn nhỏ và sống trong khu nhà dành cho công nhân. Có lẽ Ortega rồi cũng theo cha vào làm việc trong ngành đường sắt nếu buổi chiều định mệnh ấy không đến với cậu bé 13 tuổi. Trên đường trở về nhà từ trường với mẹ, Ortega dừng lại ở một cửa hàng và nài nỉ mẹ cho tiền. Rồi cậu nghe tiếng ai đó nói: “Này chị, tôi không thể cho chị món này. Chị phải trả tiền”. Covadonga O’Shea, người bạn lâu năm của Ortega và người đang điều hành một trường kinh doanh thời trang thuộc Đại học Navarra (Madrid), kể lại câu chuyện đó. O’Shea cũng là người chấp bút cuốn hồi ký duy nhất về Ortega The man from Zara (tạm dịch: Người đàn ông đến từ Zara). Khi đó, “Cậu bé cảm thấy rất tủi nhục và quyết định sẽ không quay lại trường học nữa”, O’Shea cho biết.

Năm 16 tuổi, Ortega nhận ra rằng hoàn toàn có thể làm ra tiền bằng cách phục vụ những gì mà khách hàng muốn thay vì tích trữ hàng rồi mới tìm cách bán. Thời đó, đàn ông đi biển còn phụ nữ ở nhà tự thân vận động nên Ortega đã huy động hàng ngàn phụ nữ đưa họ vào các hợp tác xã may mặc. Theo Xabier R.Blanco - đồng tác giả cuốn sách Amancio Ortega: From Zero to Zara (tạm dịch: Amancio Ortega: từ Zero đến Zara) Công ty đầu tiên của ông mang tên GOA quản lý việc sản xuất để rồi khi có đủ tiền ông cùng vợ lập ra Hãng Zara năm 1975. Rồi ông mất thêm 10 năm để dựng nên công ty mẹ Inditex, ngoài Zara còn sở hữu 7 chuỗi bán lẻ khác. Để đến nay tổng số cửa hiệu của Inditex trên thế giới đã lên đến con số 7.085.

Là tỉ phú thời trang nhưng Amancio Ortega không quan tâm mấy đến chuyện ăn mặc. Bộ trang phục thường thấy của ông là áo sơ mi trắng, áo khoác blazer xanh nước biển và quần tây xám… nhưng tất cả đều không phải là sản phẩm của Zara. Vì sợ độ cao nên ông rất hiếm khi đi máy bay. Còn thú vui trong lúc rảnh rỗi của ông là nuôi gà ở một biệt phủ tại quê nhà.

Chân dung của một doanh nhân khởi nghiệp từ con số không như Amancio Ortega không thể được vẽ ra đầy đủ nếu không nhắc đến người vợ đầu của ông - Rosalia Mera. Bà là người cùng ông gầy dựng Zara rồi Inditex và họ cùng nhau tạo nên cặp vợ chồng giàu nhất Tây Ban Nha. Giờ đây, Ortega với 59% cổ phần trong Inditex trở thành người giàu nhất thế giới, còn bà Mera đã ra người thiên cổ, nhưng con gái chung của họ là Sandra Ortega Mera, 48 tuổi, vẫn tiếp tục giữ được vị trí người phụ nữ giàu nhất Tây Ban Nha từ năm 2013.

Cuộc sống cá nhân của tỉ phú này trải qua nhiều biến động dữ dội. Sự ra đời của cậu con trai Marcos cho đến nay vẫn là một trong những nỗi đau lớn nhất trong đời Ortega, theo ông O’Shea, bởi Marcos bị bệnh bại não. Vậy nên khi bà Mera qua đời vì đột quỵ năm 2013, cô con gái Sandra được thừa kế toàn bộ tài sản của bà, trong đó có cổ phần 7% ở Inditex. Tuy nhiên, người phụ nữ có tài sản ước tính khoảng 7,3 tỉ USD không làm việc ở Inditex mà dành toàn bộ thời gian cho tổ chức phi lợi nhuận Fundación Paideia mà mẹ bà lập ra lúc còn sống để giúp đỡ những đứa trẻ bị tật.

Ông Ortega và bà Mera ly dị năm 1986 nhưng trước đó, ông đã qua lại với một nhân viên trong Inditex và có đứa con gái tên Marta năm 1983. Mãi đến năm 2001, cô nhân viên tên Flora Perez Marcote mới chính thức trở thành vợ ông, còn Marta vẫn luôn là cô con gái rượu của ông. Đã nhiều năm nay, báo chí Tây Ban Nha cứ phỏng đoán rằng Marta sắp được ông Ortega chuyển giao quyền lực, nhất là sau khi ông rút lui khỏi chức Chủ tịch Inditex năm 2012. Nhưng cho đến nay điều đó vẫn chưa xảy ra. Còn Marta vẫn chăm chỉ với công việc tại Inditex - nơi cô bắt đầu từ những việc nhỏ nhặt nhất.

Zara có thể thay đổi, nhưng người đàn ông dựng lên gã khổng lồ bán lẻ này sẽ luôn là người hùng lặng lẽ thuộc về một thị trấn nhỏ. Có lần khi bay đến Manhattan cho lễ khai trương cửa hàng ở đây, Ortega âm thầm đứng nhìn dòng người tuôn vào cửa hàng. Quá xúc động, ông bèn nhốt mình trong phòng tắm và khóc. “Không ai có thể nhìn thấy những giọt nước mắt chảy trên mặt tôi”, ông nói với O’Shea. “Anh có biết tôi đang nghĩ gì về cha mẹ tôi lúc đó không? Hẳn họ tự hào biết bao về cậu con trai - người đã khám phá nước Mỹ với khởi đầu từ một thị trấn nhỏ xa xôi ở phía bắc Tây Ban Nha”.