Người càng thông minh càng ít bạn bè

'Những cá nhân càng thông minh trên thực tế càng không hài lòng với cuộc sống nếu họ hội họp với bạn bè một cách thường xuyên', The Washington Post dẫn một nghiên cứu mới đây cho biết.

Đây là nội dung nghiên cứu công bố trên tạp chí tâm lý học British Journal of Psychology hồi tháng 2.2016, do nhà tâm lý học tiến hóa Satoshi Kanazawa của Trường kinh tế London (Anh) và Norman Li của Đại học Quản lý Singapore thực hiện.

Để tìm đáp án cho câu hỏi “điều gì khiến cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn”, ông Kanazawa và ông Li sử dụng khái niệm về “lý thuyết xavan của hạnh phúc” để giải thích hai phát hiện chính từ phân tích kết quả của cuộc khảo sát tầm quốc gia trên 15.000 người ở độ tuổi từ 18 tới 28, The Washington Post ngày 21.3 cho biết.

Kanazawa và Li đưa ra giả thuyết rằng lối sống săn bắt, hái lượm của tổ tiên chúng ta ngày xưa đã hình thành nên nền tảng cho những gì khiến chúng ta hạnh phúc ngày nay. Họ viết như sau: “Những tình huống và hoàn cảnh đã làm tăng sự hài lòng trong cuộc sống của tổ tiên chúng ta trong môi trường sống cổ xưa, có lẽ vẫn làm tăng sự hài lòng trong cuộc sống chúng ta ngày nay”. 

Đầu tiên, họ thấy rằng những người sống trong khu vực đông dân cư hơn, có xu hướng ít hài lòng với cuộc sống của họ nói chung. Thứ hai, sự tương tác xã hội của một người với những người bạn thân của anh ta càng nhiều, anh ta càng hạnh phúc hơn, theo như câu trả lời của những người được hỏi.

Tuy nhiên, có một ngoại lệ lớn nằm ở chỗ: Đối với những người thông minh hơn, những tương quan ấy có xu hướng suy giảm hoặc thậm chí đảo ngược.

“Ảnh hưởng của mật độ dân số lên sự hài lòng về cuộc sống, chính vì thế cao gấp hai lần ở nhóm người có chỉ số IQ thấp, so với những người có IQ cao”, và “những cá nhân càng thông minh càng ít hài lòng với cuộc sống, khi họ có nhiều tương tác xã hội với bạn bè thường xuyên”, Kanazawa và Li đưa ra kết luận.

Như vậy, họ kết luận thêm một lần nữa rằng: Khi người thông minh dành nhiều thời gian cho bạn bè, điều đó càng khiến họ không cảm thấy hạnh phúc.

Khá nhiều ý kiến giải thích cho việc này, với những câu trả lời nghe hợp lý và đơn giản. Ví dụ Carol Graham, nhà nghiên cứu thuộc Viện Brookings chuyên về sự tương quan giữa kinh tế và niềm hạnh phúc, cho rằng sở dĩ người thông minh ít thấy hạnh phúc với xã hội đông đúc, vì họ phải dành thời gian cho mục tiêu dài hạn của họ.

Tuy nhiên, lý thuyết xavan của hạnh phúc do Kanazawa và Li lại đưa ra cách giải thích khác: Không phải những người thông minh “bận bịu” với những toan tính của họ, mà bản thân họ lại có khả năng thích ứng cao với sự thay đổi của môi trường sống, và có thể sống tách biệt với những gì người thường bị chi phối.

Kanazawa và Li cho rằng bộ não con người tiến hóa để đáp ứng nhu cầu của môi trường. Quay trở lại cùng tổ tiên của con người trên thảo nguyên châu Phi, khi ấy họ sống trong những nhóm khoảng 150 người để cùng săn bắt, hái lượm. Ngày nay, mật độ dân số quá cao, như ở Manhattan (Mỹ) là 27.685 người trên một km2 . Thế là nhiều bộ não phải thích ứng với sự thay đổi môi trường ấy.

Người thông minh lại đặc biệt có khả năng thích ứng cao, song lại chọn cách thích ứng tự thân thay vì ràng buộc vào môi trường hiện đại như nhóm còn lại (IQ thấp hơn). Họ tự lựa chọn cách vẫn chỉ đảm bảo sống với khoảng 150 cá thể khác và thấy rằng điều này hạnh phúc hơn, thay vì nhóm IQ thấp hơn phải chọn cách sống với hàng chục ngàn cá thể, nghiên cứu nói.

Chắc chắn những luận điểm trong nghiên cứu này sẽ gây tranh cãi trong giới khoa học sắp tới.