Những ngày giáp Tết Nguyên đán Ất Tỵ, nhiều ngôi chợ ở Huế tấp nập người mua, kẻ bán. Xe tải lớn, xe tải nhỏ kìn kìn chở hàng về. Điểm chung là ngôi chợ nào cũng có một khu vực rộng dành riêng cho hàng chuối cho người Huế.
Bởi chuối là một phần không thể thiếu trong văn hóa lễ nghi, cúng kiếng ngày tết của người Huế. Chuối tiêu, chuối ba lùn người Huế không thờ nên cũng chẳng ai bán trong dịp này. Chuối thờ phải là chuối cau, chuối mật mốc, mật lá, tốt nhất là chuối ngự, tức loại chuối ngày xưa được tiến vua.
Nhiều phụ nữ Huế ra chợ, lựa chọn những nải chuối đẹp để dâng lên bàn thờ ngày tết
ẢNH: LÊ HOÀI NHÂN
Từ xa xưa, các gia đình ở Huế quan niệm rằng, cái tết phải có chuối trên bàn thờ, cúng ông bà tổ tiên, nhà ít thì vài ba nải, nhà nhiều thì mua nguyên buồn vài chục nải nhưng vẫn không đủ thờ.
Theo chân mẹ tôi ra chợ những ngày này mới thấy chuối càng "có giá", đắt gấp 5 gấp 6 ngày thường. Để mua được 1 nải chuối, nhiều người còn phải xếp hàng, chen chúc cả buổi sáng.
Mẹ tôi liệt kê ra hàng loạt số chuối để cúng trong dịp tết vào giấy, nào là chuối để bày mâm ngũ quả đặt ở phía dưới, chuối để trên bàn thờ tổ tiên, trên trang bà, trang bếp, trang thờ sân thượng, am thờ ngoài trời, thờ trên bàn thờ Phật… Rồi nải chuối cúng tất niên, cúng giao thừa, cúng sáng mùng 1, cúng đưa ông bà khi hết tết mùng 4... nhà nào nhiều trang thờ, càng nhiều lễ cúng thì số chuối thờ cũng càng nhiều.
Những hàng chuối luôn đông khách
ẢNH: LÊ HOÀI NHÂN
Với lớp trẻ như tôi, thoạt nghe rất khó khăn để chọn ra nải chuối đẹp, nhưng với những người sống hơn kiếp người ở vùng đất cố đô này, việc lựa chuối trong ngày tết là điều quá đỗi quen thuộc. Mẹ kể, mua chuối tết phải chờ đến 28 tháng chạp mới đi, để lựa được chuối vừa độ, không quá xanh, không chín quá, thờ được lâu.
"Chuối thờ phải là chuối chưa chín nhưng cũng không được xanh quá, lại phải tròn cạnh, đẹp mắt. Nải chuối nào nhiều quả xòe ra là chuối đẹp, tựa như bàn tay Phật che chở chúng sinh", mẹ tôi giải thích.
Chen chân qua hơn chục hàng chuối, mẹ tôi lựa được một nải ưng ý, giá 300.000 đồng/nải nhưng ai cũng vui vẻ vì lựa được chuối đẹp để mua, dâng lên bàn thờ ông bà tổ tiên ngày tết.
Những nải chuối được đặt trang trọng trên bàn thờ tổ tiên trong ngày tết
ẢNH: LÊ HOÀI NHÂN
Ở những ngôi chợ tết tại Huế, người ta bán chủ yếu là chuối mật, chuối ngự. Chuối ngự có nhiều giống, người Huế thường thờ giống chuối ngự cau, quả nhỏ và đều, ngọt và thơm, chín có vỏ vàng xanh rất đẹp.
Chuối mua nhiều nên việc "tiêu thụ" sau khi cúng cấp cũng là "bài toán" nan giải của nhiều gia đình người Huế. Với mẹ tôi, độ ra giêng bà bắt đầu làm mứt chuối, có nắng thì làm chuối khô. Cũng có những năm mưa dầm lâu ngày, chuối chín rã, mẹ tôi tiếc ngẩn ngơ đổ chuối đi, nhưng tết năm sau vẫn vui vẻ đi mua chuối.
Giống chuối được người Huế chọn dâng lên bàn thờ thường là chuối mật, quả xanh
ẢNH: LÊ HOÀI NHÂN
Nhà nghiên cứu Huế Nguyễn Xuân Hoa giải thích rằng, với người Huế xưa, trên bàn thờ ngày tết có chuối vốn dĩ họ chọn những lễ vật cúng cơ bản nhất, để được lâu. Chuối được chọn nhiều là chuối cau hoặc chuối mật. Chuối mật là giống được "trọng" nhất, đặt ở những bàn thờ chính.
"Tết dài ngày nên người Huế xưa đặt chuối trên bàn thờ thường chọn chuối "hườm hườm", tức là xanh ở độ chín, không đặc nải chuối đã chín vàng. Chuối cúng bao giờ người Huế xưa cũng đơm thêm hoa quả và một loại bông (hoa - PV). Người Bắc gọi loại bông này là Hoàng Lan nhưng dân gian Huế thường gọi với cái tên bông bại hoại. Loài bông này có tác dụng ép chín cho chuối nhưng không chín đến độ quá", ông Hoa nói.
Bình luận (0)