Tập tục lâu đời
Có những di chỉ khảo cổ cho thấy người Thái ăn trầu từ hơn 10.000 năm. Một miếng trầu của người Thái bao gồm lá trầu, cau, vôi và thuốc lào. Lá trầu được quét với vôi (đỏ hoặc trắng) rồi cuộn lại với cau và được cho vào miệng nhai. Thuốc lào được dùng sau đó để thêm độ cay và cũng để chà răng. Những yếu tố cấu thành miếng trầu và cách ăn trầu này không khác so với người Việt. Thậm chí những vật dụng đi kèm cũng giống với người Việt như cơi đựng trầu, ống nhổ. Đối với những người lớn tuổi (răng yếu) có thêm cối giã.
|
|
Đối với người Việt, ăn trầu đôi khi là một nghệ thuật. Miếng trầu phải được têm cầu kỳ hình cánh phượng. Trầu têm càng đẹp càng chứng tỏ tay nghề của người têm và công việc này thường do phụ nữ đảm nhận. Người Thái ăn trầu đơn giản hơn. Têm trầu đối với người Thái chỉ là làm sao cho gọn gàng, dễ nhai. Ngược lại, người Thái nhai khá từ tốn, cắn một miếng trầu nhiều lần trong khi người Việt thì đưa cả vào miệng.
Lý do đầu tiên người Thái ăn trầu chính là để chống sâu răng và làm răng chắc. Dần dà khi ăn trầu người ta phát hiện nhiều lợi ích khác như làm tinh thần sảng khoái, phấn khích, sạch miệng không bị hôi, làm môi đỏ, má hồng. Khi ăn trầu, người Thái cũng nhuộm răng đen và xem đó là sự kết hợp cần thiết của việc nhai trầu.
Ban đầu người Thái xem ăn trầu để thư giãn sau một ngày đồng áng. Khi ngày càng có nhiều người ăn, việc ăn trầu trở thành tập tục không thể thiếu trong các lễ lạt, cúng kiếng của thường dân như cầu mưa, mừng vụ mùa, năm mới... Sau đó, nó trở thành nghi thức của triều đình. Miếng trầu trở thành đặc ân của người trên dành cho kẻ dưới, là ân sủng của vua ban cho quần thần, dân chúng. Một số ghi chép cho thấy người Thái ngày xưa thường tặng nhau cơi, cối như thể hiện sự kính trọng trong dịp lễ, tiệc. Vua lên ngôi, trầu cau và cơi đựng là vật dụng không thể thiếu trong các lễ tấn phong, cơi thường được làm bằng vàng, bạc và theo nhà vua suốt thời gian trị vì.
Ngày càng mai một
Chị Hoa, một Việt kiều sinh ra ở vùng đông bắc Thái Lan, cho biết khi thấy người Thái ăn trầu, bà con Việt kiều cũng ăn theo. Ban đầu họ ăn theo kiểu người Thái nhưng sau chuyển sang phong cách Việt để duy trì tập tục của tổ tiên. Ở Thái Lan, đàn ông và đàn bà đều ăn trầu nên họ luôn mang theo cơi mỗi khi ra khỏi nhà. Trước đây, người Thái ăn trầu mọi lúc mọi nơi rồi nhổ bã khắp phố xá, làm mất vệ sinh và mỹ quan đường phố. Vì thế, chính phủ thời thập niên 1950 đã ra lệnh cấm mua bán trầu cau nhằm hạn chế dân chúng ăn trầu. Theo chính phủ thời kỳ này, ăn trầu là không văn minh, bất lịch sự, lại dơ bẩn. Tuy nhiên, việc trồng và mua bán cũng như ăn trầu vẫn duy trì trong xã hội Thái Lan.
Ngày nay, tục ăn trầu không còn phổ biến ở Thái Lan. Bà Be, kinh doanh sạp trầu cau ở ngoại thành Bangkok, cho biết tập tục ăn trầu đang mai một dần. Giới trẻ ngày nay chẳng còn ai nhai trầu, thậm chí nhiều người còn không biết đến sự tồn tại của tập tục này. Giờ đây, tại Thái Lan, những người bán trầu phần lớn là dân nhập cư đến từ Myanmar. Họ têm sẵn trầu và cho vào bao để khách hàng tiện sử dụng. Sạp của bà Be hoạt động vài chục năm nay, mỗi ngày thu nhập vài ngàn baht (1 baht tương 670 đồng). Năm nay gần 60 tuổi, bà Be tâm sự có lẽ mình là lớp người cuối cùng kinh doanh trầu cau bởi khách hàng ngày một ít dần.
Minh Quang
(Văn phòng Bangkok)
Bình luận (0)