Nhà máy tuyển luyện đồng bức tử dòng sông

Theo ghi nhận của PV Thanh Niên, Nhà máy tuyển và luyện đồng Á Cường có 2 cơ sở hoạt động tại xã Cẩm Đàn. Một là phân xưởng tuyển luyện đồng tại thôn Đồng Bưa, còn nhà máy chính ở thôn Gốc Gạo có công suất 1.000 tấn/năm, cách nhau chừng 3 km. Hai cơ sở đều xả thải trực tiếp xuống sông Cẩm Đàn, ven QL31, cách UBND H.Sơn Động khoảng 5 km.

Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà cho biết đã giao Tổng cục Môi trường phối hợp với Tổng cục Địa chất và khoáng sản phối hợp với Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường của Bộ Công an, Sở TN-MT Bắc Giang tổ chức kiểm tra toàn diện việc chấp hành pháp luật về môi trường, khai thác khoáng sản của Công ty CP Tập đoàn khoáng sản Á Cường. Nếu phát hiện sai phạm sẽ kiên quyết xử lý, thậm chí đình chỉ hoạt động, thu hồi giấy phép khai thác khoáng sản, giấy phép xả thải và buộc khắc phục hậu quả. Kết quả báo cáo Bộ trưởng Bộ TN-MT trước 20.7.

Tại nhà máy chính ở thôn Gốc Gạo, bùn thải và nước thải được xả trực tiếp vào đoạn mương dài chừng 100 m rồi đổ thẳng xuống sông. Đứng từ xa nhìn xuống dòng sông gần vị trí xả thải, không khó để thấy thứ nước có màu trắng đục chảy trực tiếp xuống sông từ miệng ống xả thải của nhà máy. Tại vị trí xả thải của phân xưởng tuyển và luyện đồng cả ở thôn Đồng Bưa và thôn Gốc Gạo, lòng sông bị thu hẹp đến quá nửa do bùn thải từ quá trình tuyển luyện đồng thải ra. Chất thải như nước vo gạo này bốc mùi hôi nồng của hóa chất, chảy tràn trên bờ đất pha cát rồi hòa vào nước dòng sông chảy về xuôi hòa vào sông Lục Nam, chảy xuống Hải Dương, Hải Phòng... Cả khúc sông dài đoạn chảy qua xã Cẩm Đàn bị biến thành dòng chết, nước nhờ nhờ, sệt sệt, không thấy dấu hiệu sống của tôm, cua, cá.

Anh Nguyễn Văn Cường (36 tuổi, thôn Gốc Gạo) cho biết mấy năm nay, ít ai dám bén mảng đến khúc sông bị ô nhiễm vì sợ bệnh tật. “Dân trong xã Cẩm Đàn không ai dám dùng nước giếng. Những nhà đào giếng lấy nước ngầm sinh hoạt đều phải lấp bỏ vì hễ dùng là mẩn ngứa ngoài da. Nguồn nước sinh hoạt của dân làng phải dẫn từ trên núi, cách vài ki lô mét về”, anh Cường nói. Nhiều người ở thôn Gốc Gạo cho biết hồi 2008, nhà máy bắt đầu hoạt động, một thời gian sau xuất hiện hiện tượng cá tôm ở sông Cẩm Đàn chết nổi trên mặt nước ngày càng nhiều. Sau đó, không ai dám chăn thả bò, nuôi vịt trên khúc sông vì lo nhiễm độc.

Trả lời PV Thanh Niên, ông Trần Công Thắng, Bí thư Huyện ủy Sơn Động, cho biết dù đầu tư hơn 100 tỉ đồng xây dựng nhà máy tuyển và luyện đồng, hoạt động nhiều năm nhưng Công ty CP Tập đoàn khoáng sản Á Cường vẫn chưa lập báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với Nhà máy tuyển và luyện đồng Á Cường tại thôn Gốc Gạo; chưa xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải, hệ thống mương thu nước thải rò rỉ từ bãi thải chứa quặng thải và bùn thải về bể tuần hoàn... Hai năm gần đây, địa phương đã nhiều lần lập biên bản và xử phạt Công ty CP Tập đoàn khoáng sản Á Cường vì hành vi xả thải trực tiếp xuống sông Cẩm Đàn gây ô nhiễm môi trường. Đơn vị này luôn chấp hành nộp phạt đầy đủ nhưng sau đó tiếp tục xả thải xuống sông.

Cụ thể, tháng 5.2015 Sở TN-MT Bắc Giang có văn bản nêu rõ Nhà máy tuyển và luyện đồng Á Cường tại thôn Gốc Gạo đã xả nước thải công nghiệp vượt quy chuẩn kỹ thuật từ 5 đến dưới 10 lần với lưu lượng cho phép 37 m³/ngày. Nước thải sản xuất tại thời điểm xả ra môi trường của nhà máy có màu vượt 3,91 lần; còn tồn tại các chất độc hại như chất rắn lơ lửng, chì, đồng, mangan, sắt, sunfua và những chỉ tiêu phản ánh chất lượng nước như COD, BOD5 đều vượt từ gần 2,6 - 8,6 lần. UBND tỉnh Bắc Giang đã xử phạt vi phạm hành chính công ty này 10 triệu đồng, đồng thời yêu cầu nhà máy chấm dứt xả thải trực tiếp xuống sông và có biện pháp khắc phục hậu quả vi phạm gây ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, nhà máy phải khẩn trương đầu tư xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải xong trước 30.7.2015, báo cáo Sở TN-MT, UBND H.Sơn Động trước ngày 5.8.2015.

Thế nhưng, hoạt động xả thải trực tiếp xuống dòng sông Cẩm Đàn vẫn tiếp diễn. “Chúng tôi lại vừa yêu cầu Nhà máy tuyển và luyện đồng Á Cường tại thôn Gốc Gạo dừng hoạt động đến khi nào xây dựng, vận hành được hệ thống xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn mới cho hoạt động lại. Tôi dự đoán, chỉ 2 năm nữa là hết quặng đồng, doanh nghiệp này sẽ tự chết, không có vấn đề gì đâu. Doanh nghiệp này giờ cũng gặp khó khăn nhiều...”, ông Thắng nói.

Mới đây nhất, ngày 26.6, đoàn kiểm tra liên ngành do Sở TN-MT phối hợp Công an tỉnh Bắc Giang, UBND H.Sơn Động, UBND xã Cẩm Đàn kiểm tra, phát hiện nhà máy vẫn xả thải trực tiếp xuống sông Cẩm Đàn. Đoàn kiểm tra yêu cầu doanh nghiệp lập phương án, kế hoạch xử lý nước thải đạt chuẩn trước khi đổ ra môi trường; nạo vét, xử lý bùn thải bồi lấp chắn dòng sông để cơ quan chức năng xem xét, phê duyệt trước khi triển khai.

Ông Đinh Quang Hiệp, Trưởng công an H.Sơn Động, cho biết Công ty CP Tập đoàn khoáng sản Á Cường không chỉ bị các cơ quan chức năng ở địa phương lập biên bản vi phạm, xử phạt mà còn bị cơ quan của Bộ TN-MT, Bộ Công an từng kiểm tra xử phạt. Và công ty này một mặt nộp phạt, mặt khác vẫn ngang nhiên xả thải trực tiếp bức tử sông Cẩm Đàn.