'Nhà nước nên trưng mua thay vì thu hồi đất'

Chiều 21.6, tại kỳ họp 5, nêu ý kiến góp ý dự thảo luật Đất đai sửa đổi, Phó trưởng chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông Dương Khắc Mai cho rằng, để giải quyết các vướng mắc trong thu hồi đất trước hết cần xác định thu hồi đất có phải là trưng mua quyền sử dụng đất hay không.

Ông Mai dẫn quy định tại Hiến pháp 2013 cho rằng, Nhà nước chỉ có 2 phương thức để lấy đi tài sản, quyền tài sản của công dân là qua trưng mua và trưng dụng.

"Trưng dụng ở đây đã rõ còn trưng mua thì chưa được pháp luật đất đai quy định rõ mà hiện tại quy định dưới hình thức thu hồi đất. Trên thực tế thì cả đất và tài sản trên đất như nhà ở với nguyên nghĩa là tài sản cũng được thực hiện theo thu hồi đất và có bồi thường", ông Mai phân tích.

Đại biểu tỉnh Đắk Nông cũng dẫn bộ luật Dân sự quy định quyền sử dụng đất là quyền tài sản cho rằng, dự thảo luật Đất đai sửa đổi cho thấy tài sản, quyền tài sản chưa thực sự được đảm bảo theo quy định của Hiến pháp.

"Việc xác định theo thu hồi cho thấy bất lợi thuộc về người có quyền sử dụng đất cũng như chủ tài sản bị thu hồi", ông Mai phân tích.

Từ đó, ông Mai đề xuất: "Để phù hợp với Hiến pháp, trong khi chưa sửa luật Trưng mua, trưng dụng tài sản, đề nghị trong dự thảo Đất đai sửa đổi quy định thu hồi đất theo hình thức Nhà nước trưng mua quyền sử dụng đất, cùng các tài sản gắn liền với đất".

"Bởi tuy là quyền phát sinh nhưng quyền sử dụng đất hiện nay đã được quy định là quyền tài sản mà chủ sử dụng đất được chuyển nhượng, tặng, cho thừa kế...", ông Mai nhấn mạnh.

Ai là người sử dụng đất tiếp theo?

Với quy định về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, ông Mai nhìn nhận việc xác định lợi ích công cộng trong thu hồi đất là bài toán rất khó và càng khó xác định lợi ích công cộng trong thu hồi đất nếu chỉ áp dụng phương pháp loại trừ hoặc xác định cụ thể như dự thảo luật đang quy định.

GIA HÂN

Ông Mai cho rằng, để trả lời việc thu hồi đất có vì lợi ích quốc gia công cộng hay không cần xác định ai là người sử dụng đất tiếp theo sau khi bị thu hồi.

"Nếu là Nhà nước, tổ chức nằm trong bộ máy nhà nước ủy quyền và toàn bộ người dân sử dụng đất thì xác định là mục đích công cộng. Nếu người sử dụng tiếp theo không có yếu tố Nhà nước trong đó là doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhà nước kinh doanh thì xác định đó là ngoài mục đích công cộng", ông Mai nói.

Đại biểu tỉnh Đắk Nông cũng kiến nghị cần phải quy định cụ thể các trường hợp chủ đầu tư phải thỏa thuận với người sử dụng đất để thực hiện các dự án, không nền dùng phương pháp loại trừ mà cuối cùng là "không biết trừ những trường hợp nào".

Cũng liên quan tới thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, theo Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định), việc dự thảo luật quy định Nhà nước thu hồi đất để đấu giá đất cho các dự án nhà ở thương mại là rất khó để xác định có nằm trong trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng hay không.

Bà Mai đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc các trường hợp cụ thể, hạn chế tối đa việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng, nhất là khi có yếu tố thương mại chi phối hoặc đan xen.