Nhận biết và phòng ngừa hiệu quả bệnh lý sa sút trí tuệ

Gần đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM) tiếp nhận trường hợp người bệnh N.N.T (65 tuổi, ngụ TP.HCM). Bà T. có tiền sử đái tháo đường và được chỉ định điều trị bằng thuốc hơn 4 năm nay.

Ban đầu, biểu hiện của bà T. là lặp lại một câu hỏi nhiều lần. Khoảng 1 tuần trước khi nhập viện, bà T. có 2, 3 lần đi chơi nhưng không nhớ đường về trong cùng một ngày. Sau khi được thực hiện các xét nghiệm đánh giá và kiểm tra về thần kinh và tâm lý, bà T. được chẩn đoán SSTT giai đoạn trung gian. Bà T. được chỉ định nhập viện để theo dõi diễn tiến bệnh, đồng thời hướng dẫn chăm sóc và tập luyện cải thiện chức năng.

BSCKII Tống Mai Trang tư vấn điều trị cho người bệnh

BVcc

Hiểu về bệnh lý sa sút trí tuệ

SSTT là bệnh thường gặp ở người cao tuổi. Theo các thống kê năm 2015 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cứ 3 giây trên thế giới lại có 1 người mắc căn bệnh này. Khi bệnh tiến triển, người bệnh không thể tự chăm sóc bản thân, không thể sinh hoạt bình thường nếu không có người thân hỗ trợ. Người bệnh SSTT có thể không nhận biết được người thân, có các triệu chứng rối loạn hành vi tâm thần: cáu gắt, nghi ngờ, kích động dẫn đến không hợp tác trong quá trình điều trị.

Theo TS-BS Nguyễn Bá Thắng, Trưởng Trung tâm khoa học Thần kinh, Trưởng Đơn vị Đột quỵ BV ĐHYD TP.HCM, SSTT là hội chứng lâm sàng do nhiều nguyên nhân gây nên. Trong đó, bệnh lý thoái hóa thần kinh - Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất. Tiếp đến là các bệnh lý liên quan đến mạch máu, cụ thể là đột quỵ. Ngoài ra, một số nhóm bệnh như nhiễm trùng thần kinh, thiếu vi chất dinh dưỡng cũng mang đến những biểu hiện tương tự bệnh lý SSTT.

SSTT sau đột quỵ là một trong những tình trạng đáng lo ngại. Tuy nhiên, không phải tất cả người bệnh đột quỵ đều mắc phải tình trạng này. Nguy cơ SSTT sẽ tăng cao trong trường hợp người bệnh bị nhồi máu não đa ổ hoặc tổn thương vùng đồi thị sau cơn đột quỵ.

BSCKII. Tống Mai Trang (Khoa Thần kinh, BV ĐHYD TP.HCM) cho biết khoảng 40% các yếu tố ảnh hưởng đến não bộ gây SSTT có thể điều chỉnh được. Nguy cơ khởi phát bệnh mở rộng theo từng giai đoạn độ tuổi. Ở độ tuổi thanh thiếu niên, học vấn thấp là tiền đề dẫn đến SSTT trong tương lai. Trong khi đó, người thuộc nhóm tuổi trung niên (40 - 60 tuổi) có nguy cơ sa sút tăng cao nếu rơi vào các trường hợp giảm thính lực, chấn thương đầu, tăng huyết áp, béo phì, uống nhiều rượu bia. Ở giai đoạn cao niên, các bệnh lý như đái tháo đường, đột quỵ, trầm cảm hoặc thói quen hút thuốc lá, lối sống thụ động, ít tiếp xúc xã hội sẽ làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức.

Phương pháp nhận biết và điều trị sớm, phòng ngừa hiệu quả SSTT

Theo BSCKII. Tống Mai Trang, SSTT không phải là hiện tượng lão hóa tự nhiên, các biểu hiện của hội chứng này đều mang tính chất bệnh lý. Để nhận biết sớm, người bệnh và người nhà người bệnh có thể dựa vào 10 dấu hiệu cảnh báo sau: Giảm trí nhớ; Khó khăn khi thực hiện các công việc quen thuộc; Khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ để biểu đạt ý; Mất định hướng về thời gian và nơi chốn; Giảm khả năng đánh giá tình huống; Thay đổi về thái độ và hành vi; Khó khăn trong việc hiểu thông tin về thị giác và không gian; Thu rút khỏi công việc và các hoạt động xã hội.

TS-BS. Nguyễn Bá Thắng chia sẻ, phát hiện và điều trị sớm SSTT mang ý nghĩa rất quan trọng, có ảnh hưởng đến cả người bệnh và người chăm sóc. Phát hiện sớm hỗ trợ người bệnh kiểm soát tình trạng và duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn trong giai đoạn đầu. Đồng thời có thời gian để lập kế hoạch, đưa ra lựa chọn phương pháp điều trị và chăm sóc phù hợp.

Bên cạnh đó, người thân và người chăm sóc sẽ có thời gian thích nghi dần với những thay đổi của người bệnh về nhận thức và hành vi.

BV ĐHYD TP.HCM là một trong những cơ sở y tế có đầy đủ các chuyên khoa sâu về Thần kinh, giúp chẩn đoán chính xác, đánh giá tình trạng của người bệnh một cách toàn diện. Bên cạnh việc thăm khám với bác sĩ, người bệnh nghi vấn SSTT còn được chỉ định thực hiện bộ test tâm thần kinh với các câu hỏi khảo sát trí nhớ, khả năng sử dụng ngôn ngữ, xử lý tình huống, mức độ tập trung chú ý.

Thế mạnh trong phối hợp đa chuyên khoa của bệnh viện đã mang lại phương pháp điều trị tối ưu cho người bệnh sau khi xác định được tình trạng và mức độ SSTT. Bệnh viện được trang bị đầy đủ các thiết bị hiện đại, cần thiết cho quá trình chẩn đoán và điều trị (máy MRI, CT, thiết bị định vị thần kinh,...). Đồng thời, có những lớp hoạt động trị liệu được phân chia dựa theo tình trạng bệnh.

Tại đây, người bệnh SSTT sẽ được hướng dẫn thực hiện các bài tập cải thiện chức năng, mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn. Điều đáng mừng là SSTT có thể phòng ngừa được ngay từ sớm bằng cách xây dựng một lối sống lành mạnh, hạn chế các thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu bia, căng thẳng kéo dài…

Nhằm nâng cao kiến thức của cộng đồng về bệnh lý SSTT cũng như trang bị kiến thức về phương pháp nhận biết, điều trị sớm và phòng ngừa bệnh hiệu quả, Trung tâm Truyền thông BV ĐHYD TP.HCM phối hợp cùng Công ty TNHH EISAI Việt Nam thực hiện chương trình tư vấn Sống khỏe - Sẻ chia với chủ đề “Sa sút trí tuệ - Những điều cần biết”, theo dõi tại: https://bit.ly/sasutritue-nhungdieucanbiet. Chương trình cung cấp thông tin về phương pháp nhận biết và điều trị sớm, phòng ngừa hiệu quả bệnh lý SSTT.