Hội thảo do Học viện Ngoại giao (DAV), Quỹ Hỗ trợ nghiên cứu Biển Đông (FESS) và Hội Luật gia VN (VLA) tổ chức.
Nội dung hội thảo cho thấy khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là một cấu trúc địa chiến lược đang định hình, kết nối chặt chẽ về lịch sử, tự nhiên và kinh tế - chính trị - xã hội. Các đại biểu nhấn mạnh khu vực cần thượng tôn pháp luật, đề cao các giá trị tự do, rộng mở, không loại trừ ai, kết nối và hợp tác nhiều mặt, minh bạch và cân bằng. Hợp tác khu vực cần được thúc đẩy qua các kênh song phương, nhiều bên, đa phương đặc biệt là các cơ chế của ASEAN.
Các đại biểu cho rằng vai trò của các quốc gia tầm trung rất được quan tâm, kể cả các quốc gia ngoài khu vực như EU. Đại sứ EU tại VN Giorgio Aliberti nhấn mạnh sự quan tâm và vai trò của EU ở khu vực và Biển Đông. Ông khẳng định EU là đối tác thương mại, phát triển cũng là đối tác an ninh trong khu vực. EU có giá trị “cân bằng ảnh hưởng”, thúc đẩy trật tự dựa trên luật lệ, nhất là tôn trọng đầy đủ luật pháp quốc tế, gồm cả UNCLOS 1982.
Các đại biểu nhận định các nước còn nhiều cơ hội hợp tác trên Biển Đông, song cũng lo ngại mâu thuẫn trên biển ngày càng có khả năng mở rộng; trở thành nơi tranh giành ảnh hưởng của nhiều nước lớn.
Bàn về “chiến thuật vùng xám”, các đại biểu cho rằng đây là chiến thuật thường được các nước lớn sử dụng nhằm mở rộng kiểm soát không gian biển, biến khu vực không tranh chấp thành tranh chấp, nhưng dưới ngưỡng chiến tranh để không gây ra xung đột quân sự.
“Chiến thuật vùng xám” là hoạt động có chủ đích nhằm “lách luật” quốc tế để tránh bị lên án, không phải do luật quốc tế thiếu quy định hoặc quy định thiếu chặt chẽ như một số nước thường biện minh. Để hạn chế chiến thuật vùng xám, một số ý kiến cho rằng cần có thêm quy định đối với các hoạt động trong “vùng xám”, song cũng nhiều ý kiến cho rằng cần nhất là nâng cao nhận thức, hiểu biết về luật pháp và nâng cao năng lực thực thi luật pháp của các nước bị ảnh hưởng.
Các diễn giả nhận định Biển Đông đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, khai thác quá mức và quản lý yếu kém. Tất cả các nước, đặc biệt các nước tiếp giáp, có trách nhiệm hợp tác giải quyết các thách thức này. Nhiều biện pháp được đề xuất để bảo vệ môi trường và nguồn cá, trong đó có hoạt động hợp tác thu thập dữ liệu khoa học về biển và phối hợp chính sách quản lý nghề cá...
Tuy nhiên, việc thiếu thiện chí trong tuân thủ pháp luật quốc tế, né tránh giải quyết tranh chấp một cách triệt để đang làm suy giảm lòng tin, qua đó hạn chế sự hợp tác của các bên liên quan.
Phát biểu trong phiên bế mạc, PGS-TS Nguyễn Vũ Tùng, Giám đốc Học viện Ngoại giao, nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng trật tự khu vực dựa trên luật lệ, tầm quan trọng của UNCLOS 1982, vai trò của chủ nghĩa đa phương, trong đó có vai trò trung tâm của ASEAN trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng.
PGS-TS Nguyễn Vũ Tùng cho rằng các nước trong và ngoài khu vực cần chung tay để “trở thành một phần của giải pháp, chứ không phải một phần của vấn đề Biển Đông”.
Bình luận (0)