Nhiều đề xuất về an ninh biển, năng lượng sạch cho ASEAN

Tài trợ đi kèm sáng kiến

Các phiên làm việc chính thức của Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Mỹ bao gồm phiên họp giữa các lãnh đạo ASEAN với Tổng thống Joe Biden; phiên thảo luận giữa các lãnh đạo ASEAN với Phó tổng thống Harris về an ninh biển và phòng chống Covid-19 và phiên thảo luận với các bộ trưởng nội các về ứng phó biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng sạch, cơ sở hạ tầng bền vững.

Lãnh đạo các nước đã trao đổi về an ninh biển, kiểm soát dịch bệnh và phục hồi kinh tế, ứng phó với biến đổi khí hậu và các vấn đề khu vực và toàn cầu. Lãnh đạo ASEAN cảm ơn Mỹ đã hỗ trợ chủ động ứng phó Covid-19, cung ứng vắc xin và gần đây thành lập Văn phòng khu vực Đông Nam Á Trung tâm Kiểm soát và phòng chống dịch bệnh (CDC) Mỹ tại Hà Nội.

Toàn cảnh Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Mỹ

Nhận định tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp với nhiều thách thức mới nảy sinh, ASEAN và Mỹ khẳng định phối hợp chặt chẽ đóng góp duy trì hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực, trong đó có an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Mỹ khẳng định ủng hộ lập trường của ASEAN về Biển Đông, hoan nghênh ASEAN thúc đẩy hợp tác, đối thoại và xây dựng lòng tin ở khu vực, nỗ lực xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.

Lãnh đạo Mỹ đã công bố nhiều đề xuất, sáng kiến hợp tác với ASEAN. Mỹ sẽ đầu tư 40 triệu USD tài trợ phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng sạch, dành 60 triệu USD tăng cường hợp tác biển, 150 triệu USD để triển khai sáng kiến Tương lai y tế ASEAN - Mỹ, hỗ trợ ASEAN nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển cơ sở hạ tầng và 70 triệu USD cho các chương trình giáo dục, giao lưu nhân dân…

Về tình hình Myanmar, các nước kêu gọi kiềm chế, giảm căng thẳng, bạo lực, bảo đảm an toàn cho người dân, phát huy tinh thần trách nhiệm, thực hiện đầy đủ Đồng thuận 5 điểm của ASEAN.

Trao đổi về tình hình Ukraine, các bên kêu gọi kiềm chế, duy trì các nỗ lực đối thoại tìm giải pháp lâu dài trên cơ sở phù hợp với luật pháp quốc tế và tính đến lợi ích chính đáng của các bên, đồng thời bảo đảm an toàn cho dân thường.

Tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN

Tham dự các phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có những phát biểu quan trọng. Tại phiên họp với Tổng thống Joe Biden, Thủ tướng nhấn mạnh cần phải tiếp tục thúc đẩy đối thoại chân thành trên cơ sở lòng tin và trách nhiệm, đoàn kết, chung tay hợp tác, kiểm soát bất đồng, thượng tôn pháp luật, góp phần hiện thực hóa một thế giới hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển thịnh vượng. Thủ tướng bày tỏ mong muốn các nước lớn, những đối tác của ASEAN, có thể đưa quan hệ đi vào ổn định, cạnh tranh lành mạnh và có trách nhiệm, đồng thời tham gia đóng góp cho khu vực trên tinh thần minh bạch, xây dựng, tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, tham vấn đầy đủ với ASEAN, tôn trọng luật pháp quốc tế, đóng góp cho hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực và trên thế giới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại hội nghị

Dương Giang

Việt Nam tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông, nhấn mạnh giải quyết hòa bình mọi tranh chấp, khác biệt, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước UNCLOS 1982. Thủ tướng hoan nghênh các đối tác ủng hộ ASEAN thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC, xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.

Tại phiên thảo luận về vấn đề an ninh biển và phòng chống Covid-19, Thủ tướng hoan nghênh các sáng kiến của Mỹ về tăng cường hợp tác biển với khu vực, đồng thời nhấn mạnh tất cả các quốc gia, bao gồm các nước ASEAN và Mỹ, chia sẻ tầm quan trọng và lợi ích trong việc đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, tuyến giao thương hàng hải huyết mạch của thế giới.

Giới thiệu những thành tựu của Việt Nam trong kiểm soát dịch, phục hồi kinh tế, Thủ tướng đề cao xây dựng cách tiếp cận toàn cầu trong giải quyết các vấn đề toàn cầu. Thủ tướng cũng nhấn mạnh đại dịch đã ảnh hưởng tới toàn dân nên cần có cách tiếp cận toàn dân, coi sức khỏe và tính mạng của người dân là ưu tiên trên hết và đặt người dân là trung tâm, chủ thể trong ứng phó đại dịch và thúc đẩy phục hồi. Thủ tướng đề nghị Mỹ tiếp tục giúp đỡ các nước ASEAN phòng chống dịch bệnh, nhất là chuyển giao công nghệ trong sản xuất vắc xin và thuốc điều trị, nâng cao năng lực y tế và chất lượng nhân lực y tế; đồng thời hỗ trợ các nước ASEAN và Việt Nam quan tâm, chăm sóc, trợ giúp những nhóm yếu thế bị ảnh hưởng bởi Covid-19.

Tại phiên họp về ứng phó biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng sạch và cơ sở hạ tầng bền vững, Thủ tướng mong Mỹ triển khai hiệu quả hợp tác trong khuôn khổ Quan hệ Đối tác Mê Kông - Mỹ, góp phần bảo đảm chất lượng phát triển, hỗ trợ phát triển đồng đều và bền vững. Thủ tướng đồng thời đề cao nỗ lực của các nước, hợp tác ứng phó biến đổi khí hậu, thông qua chuyển đổi cơ cấu kinh tế, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, phát triển năng lượng tái tạo, thúc đẩy chuyển đổi năng lượng sạch, xây dựng hạ tầng chất lượng cao, hướng tới phát triển xanh và bền vững.

Xây dựng Biển Đông thành vùng biển hòa bình, ổn định và thịnh vượng

Kết thúc hội nghị, Mỹ và các nước ASEAN (gọi tắt là hai bên) thông qua Tuyên bố Tầm nhìn chung phản ánh những kết quả đạt được trong 45 năm qua và đề ra định hướng tương lai. Trong tuyên bố, hai bên cam kết thiết lập Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện ASEAN - Mỹ có ý nghĩa thực chất, hiệu quả và cùng có lợi tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Mỹ lần thứ 10 vào tháng 11.2022, nhân kỷ niệm 45 năm quan hệ Đối tác Đối thoại ASEAN - Mỹ.

Hai bên cam kết tăng cường và xây dựng Quan hệ Đối thoại ASEAN - Mỹ toàn diện hơn nữa, nhằm tiếp tục thúc đẩy và duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng trong khu vực; đảm bảo mối quan hệ (ASEAN - Mỹ) có khả năng ứng phó với các thách thức mới; và hợp tác phù hợp tại các diễn đàn quốc tế và khu vực mà hai bên cùng là thành viên.

Hai bên ủng hộ các nỗ lực của ASEAN về phục hồi sau đại dịch và an ninh y tế bằng cách tăng cường các hệ thống và năng lực y tế quốc gia và khu vực, như thông qua sáng kiến Tương lai y tế ASEAN - Mỹ; cam kết hỗ trợ tài chính toàn cầu đầy đủ, mạnh mẽ hơn và bền vững dành cho phòng chống, chuẩn bị sẵn sàng và ứng phó đại dịch, bao gồm hỗ trợ các nỗ lực hiện tại của Ngân hàng Thế giới và Tổ chức Y tế thế giới.

Về tăng cường kết nối và quan hệ kinh tế, hai bên cam kết tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ hơn, công bằng hơn, bao trùm hơn, và phát triển bền vững, bao gồm thông qua triển khai Thỏa thuận khung ASEAN - Mỹ về thương mại và đầu tư, Chương trình làm việc về các Sáng kiến hợp tác kinh tế mở rộng, và thông qua sự tham gia kinh tế quan trọng của Mỹ trong khu vực.

Về hợp tác biển, hai bên quyết tâm duy trì hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực; bảo đảm an toàn và an ninh hàng hải, cũng như tự do hàng hải và hàng không; công nhận các lợi ích của việc xây dựng Biển Đông thành vùng biển hòa bình, ổn định và thịnh vượng.