Hơn 30 năm trước, khi trồng khoai lang thì người dân Sa Huỳnh (Đức Phổ, Quảng Ngãi) quê tôi gieo hạt củ cải vào luống đất nâu tơi xốp nơi gò đồi. Sau những đêm lạnh nằm trong đất, mầm non vươn lên đón gió bên rau lang xanh rờn. Ngày nối tiếp đi qua, những cây rau củ cải xanh tươi bên ngọn lang non tơ trông thật đã mắt. Rét lạnh cuối đông khiến cho rau thêm mướt xanh.
Chừng 23 tháng Chạp, những bụi củ cải vươn cao đón nắng xuân hanh vàng. Đấy là lúc người dân quê tôi nhổ tỉa rau củ cải mang về lấy lá chế biến món ăn trong bữa cơm thường ngày. Việc này giúp khoai lang nuôi lớn củ khi bớt những gốc rau tranh giành dưỡng chất trong đất.
Thuở nhỏ, tôi cùng lũ bạn chung xóm lùa bò chăn thả trên gò đồi sau buổi đến trường. Ngày chậm chạp trôi qua mặc cho tuổi thơ mong mau đến tết. Chiều tối, lùa bò về chuồng, chúng tôi thường ghé vai quảy giúp quang gánh cho những cụ già trong xóm. Trong đôi thúng là rau củ cải vừa nhổ, rau lang vừa cắt còn rớm mủ (nhựa) mang về xắt nhỏ để nấu cám cho heo kêu eng éc trong chuồng. Về đến đầu làng, cụ đỡ quang gánh rồi dúi vào tay cậu bé quảy giúp mớ rau củ cải mang về cho mẹ. Rồi cụ mang ít rau đến biếu hàng xóm.
Những ngày gần tết, hương xuân khẽ lan trong gió nhẹ làm lòng phơi phới hân hoan. Nhưng bữa cơm gia đình vẫn chỉ rau dưa và ít cá tôm đánh bắt trên đồng làng bởi ngày ấy bộn bề gian khó. Vậy nên đĩa lá củ cải luộc hay xào thường hiện diện trên mâm cơm của người dân quê ngày tôi còn thơ dại.
Lá rau cắt ngắn rồi rửa sạch, vớt ra rổ cho ráo nước. Sau đó, đun sôi nước trên bếp củi lửa bập bùng rồi cho rau vào nồi, thêm ít muối hạt. Dùng đũa đảo nhẹ rồi vớt ra đĩa khi rau chín. Gắp rau chấm vào chén nước mắm pha chanh, đường, ớt, tỏi rồi ăn với cơm nóng vừa xới ra khỏi nồi. Vị đăng đắng của rau quyện với chua của chanh lẫn mặn từ mắm hòa cùng ngọt của đường và cay của ớt đọng lại dư vị khó phai.
Lá củ cải xào thêm vị béo từ dầu phộng và mùi thơm quyến rũ bởi những lát hành tím trồng trong vườn nhà. Phương pháp chế biến món này khá đơn giản. Lá rau cắt ngắn, rửa sạch rồi vớt ra rổ. Đun sôi dầu phộng cùng hành tím đến khi tỏa hương thơm phức thì cho rau vào chảo rồi dùng đũa đảo đều. Tiếp đến, cho ít muối nhuyễn rồi đảo nhẹ tay. Rau chín, rắc ít tiêu xay nhuyễn rồi nhấc xuống khỏi bếp. Món xào làm vợi vị đăng đắng vốn có từ lá củ cải cho cơm gạo thêm ngọt lành.
Giờ người dân quê không còn gieo hạt củ cải bên cạnh khoai lang như thuở trước. Lá rau có vị đăng đắng khó tìm bởi sự lấn lướt của nhiều loại rau quả khác ở chợ quê. Vợ không giấu nổi vẻ ngạc nhiên khi nghe tôi tìm lá củ cải để chế biến món ăn. Với tôi, vị đăng đắng ấy đọng trong ký ức rồi dậy lên nỗi nhớ khi xuân về. Nhớ tấm lòng thơm thảo của người dân quê nghèo, nhớ những cụ già tóc bạc từng gánh gồng rau củ cải và khoai lang giờ đã ra người thiên cổ.
Bình luận (0)