Nhức nhối nạn trộm sâm Ngọc Linh

Trộm chuyên nghiệp

Từ cây "thuốc giấu" của đồng bào Xê Đăng, đến nay sâm Ngọc Linh đã là giống cây trồng phổ biến của người dân ở huyện vùng cao Nam Trà My (Quảng Nam), giúp nhiều hộ dân vươn lên thoát nghèo, thậm chí trở thành tỉ phú. Những năm qua, dù các hộ trồng sâm và các chủ vườn sâm luôn đặt vấn đề an ninh lên hàng đầu, tổ chức bảo vệ nghiêm ngặt nhưng kẻ gian vẫn lộng hành. Nạn mất trộm "sâm quốc bảo" đang là vấn đề nóng bỏng và nhức nhối ở vùng sâm Ngọc Linh… Tình trạng này không chỉ gây mất an ninh trật tự mà còn ảnh hưởng nặng nề đến việc kêu gọi đầu tư phát triển cây sâm Ngọc Linh trên địa bàn Quảng Nam.

ẢNH: NAM THỊNH

Ông Trương Đình Kiểm, Giám đốc Công ty CP đầu tư phát triển dược liệu Win Win (Công ty Win Win), cho biết cách đây hơn 6 năm ông đã đến núi Ngọc Linh, thuê gần 11 ha đất rừng ở thôn 3 xã Trà Nam, H.Nam Trà My, để trồng sâm. Hiện nay, toàn vườn sâm có khoảng 100.000 gốc từ 5 - 15 năm tuổi, trồng ở độ cao 1.600 m so với mực nước biển. Tuy nhiên, tháng 1 vừa qua, kẻ gian đã đột nhập nhổ trộm hơn 1.800 gốc sâm Ngọc Linh, ước tính thiệt hại khoảng 10 tỉ đồng. "Hình ảnh camera ghi lại cho thấy vào lúc 1 giờ 30 sáng 8.1, lợi dụng trời mưa lớn, sương mù dày đặc, tầm quan sát khoảng 3 m, có 2 người đàn ông bịt mặt vào vườn nhổ trộm. Kẻ gian đến khu vực trồng sâm nhiều năm tuổi, chất đầy 2 ba lô rồi rời đi như chốn không người", ông Kiểm kể.

Vườn sâm của ông Kiểm lắp gần 100 camera và có 15 người chăm sóc, canh giữ ngày đêm. Quanh vườn có nhiều lớp rào lưới thép B40 và hệ thống cảm biến báo động, nhưng kẻ gian vẫn lẻn vào được để trộm. "Ở trên vườn thì sương mù dày đặc, kẻ gian thường lợi dụng những đêm trời mưa, cách 2 - 3 m camera cũng khó mà ghi lại rõ. Ngoài ra, khu vực trồng sâm gần đường liên tỉnh nối qua H.Tu Mơ Rông (Kon Tum) lại không có điện lưới, dân cư thưa thớt... nên kẻ gian dễ dàng trốn thoát", ông Kiểm nói.

Lãnh đạo Công ty Win Win nhận định để trộm được số lượng sâm Ngọc Linh lớn phải là những kẻ chuyên nghiệp. Bởi ngay sau khi vụ việc xảy ra, công an huyện nhanh chóng vào cuộc điều tra, truy vết nhưng vẫn chưa có kết quả. "Những kẻ gây ra các vụ trộm quy mô lớn này là dân chuyên nghiệp, không thể nào là người dân địa phương. Có thể là nội ứng ngoại hợp. Bởi thời điểm xảy ra các vụ trộm, sâm đã ngủ đông nên cắt hết lá nhưng kẻ gian vẫn nắm rõ khu vực trồng sâm loại lớn, ngang nhiên đến nhổ. Tôi phán đoán lượng sâm lớn sau khi lấy trộm sẽ được các đối tượng mang về trồng, vì nếu mang đi bán sẽ bị phát hiện ngay", ông Kiểm nói thêm.

ẢNH: NAM THỊNH

Ông Huỳnh Ngọc Đài (51 tuổi) cùng 23 hộ dân thành lập nhóm hộ trồng sâm Ngọc Linh dưới tán rừng ở thôn 3 xã Trà Nam với diện tích 37 ha, trong đó riêng ông sở hữu hơn 2 ha với khoảng 2.000 gốc sâm. Ngày 17.12.2024, lợi dụng tình hình mưa giông và sương mù, kẻ gian lẻn vào vườn nhổ trộm 850 cây từ 6 - 8 tuổi, gây thiệt hại hơn 1,5 tỉ đồng. "Qua dấu vết cho thấy kẻ gian chỉ nhổ sâm nhiều tuổi, trước khi nhổ đã tìm hiểu, tính toán rất kỹ. Tôi đã trình báo công an nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả gì", ông Đài buồn bã nói. Do vườn sâm nằm cách khu dân cư, sau khi trộm sâm, kẻ gian có thể đã xuống QL48B hoang vắng để tẩu thoát về hướng Kon Tum vì dọc tuyến đường này không có camera an ninh.

3 tháng, mất gần 4.000 gốc sâm

Ông Nguyễn Đức Lực, Chủ tịch Hội Sâm Ngọc Linh Quảng Nam, cho biết theo thống kê, từ tháng 11.2024 đến tháng 1 vừa qua, chỉ riêng trên địa bàn xã Trà Nam đã xảy ra nhiều vụ mất trộm sâm Ngọc Linh quy mô lớn, với gần 4.000 gốc sâm ở nhiều độ tuổi, thiệt hại ước tính khoảng 20 tỉ đồng. "Tình trạng mất trộm là nỗi lo thường trực của doanh nghiệp, các hộ dân trồng sâm ở H.Nam Trà My. Hội đã nâng cao nhận thức cho hội viên trong việc bảo vệ vườn bằng cách tuần tra, kiểm tra hằng ngày, phối hợp giữa các vườn trồng gần nhau thành lập tổ tự quản để kịp thời phát hiện, ngăn chặn kẻ gian", ông Lực nói.

ẢNH: NAM THỊNH

Ông Lực cũng tỏ ra lo lắng khi môi trường trồng sâm ở xã Trà Nam giáp ranh tỉnh Kon Tum nên rất khó kiểm soát. Nạn trộm sâm đang gây ảnh hưởng nặng nề đến môi trường đầu tư. "Giữa rừng già, đồi núi như thế không có cá nhân nào can đảm lén vào tận vườn để trộm với số lượng lớn như vậy được. Những vụ trộm này phải có tổ chức", ông Lực nhận định.

Ông Lê Duy Quang, Chủ tịch UBND xã Trà Nam, cho biết thời gian gần đây hàng ngàn gốc sâm của nhiều doanh nghiệp cùng các hộ dân trên địa bàn xã bị nhổ trộm. Công an xã đã vào cuộc điều tra, nhưng quá trình xác minh gặp rất nhiều khó khăn vì địa hình rộng, phức tạp. "Lực lượng công an vào cuộc nhiệt tình, trách nhiệm nhưng không dễ để xác minh, bởi hầu hết các vụ trộm xảy ra vào buổi tối, sương mù dày đặc. Hiện anh em công an đang làm nên chưa có báo cáo cụ thể để xã trình báo lên huyện", ông Quang nói.

Lãnh đạo xã cũng đã nhắn tin, gọi điện cho các nhóm hộ trồng sâm để tăng cường tuyên truyền, nhắc nhở và yêu cầu phải thường xuyên tuần tra, kiểm soát vườn sâm. "Để ngăn được tình trạng này, trước hết chủ tài sản phải giữ vai trò, trách nhiệm lớn trong việc phòng ngừa", ông Quang chia sẻ.

ẢNH: MẠNH CƯỜNG

Theo ông Quang, sắp tới xã sẽ tổ chức lực lượng tới các vườn của doanh nghiệp, các hộ dân trồng sâm để nắm tình hình cụ thể, rồi xây dựng phương án ngăn ngừa tối đa nạn trộm sâm. "Với vai trò của cấp xã, khi người dân, đặc biệt là doanh nghiệp đến địa phương làm ăn nhưng chịu thiệt hại bởi những vụ trộm sâm, thấy rất xót xa", ông Quang chia sẻ.

Ông Trần Văn Mẫn, Phó chủ tịch UBND H.Nam Trà My, cho biết hiện nay huyện chưa nhận được báo cáo về tình trạng mất trộm sâm Ngọc Linh số lượng lớn. Trước đây, thỉnh thoảng cũng có một vài vụ trộm sâm nhưng đã được công an xử lý. "Để xử lý triệt để tình trạng trộm sâm Ngọc Linh trên địa bàn, trước đó huyện đã giao công an huyện xây dựng chuyên đề về nạn trộm sâm. Tuy nhiên, khi đề án đang làm để chuẩn bị trình HĐND H.Nam Trà My thông qua thì công an huyện giải thể, nên tạm dừng", ông Mẫn nói.

Ông Mẫn cho biết huyện cũng rất lo lắng về nạn trộm sâm Ngọc Linh bởi nếu không xử lý tốt, sẽ ảnh hưởng lớn đến thương hiệu "sâm quốc bảo VN" cũng như đề án phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại Quảng Nam (trong đó xác định sâm Ngọc Linh là cây chủ lực) mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt. Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Nam cũng đã ban hành Nghị quyết 40 về việc tăng cường công tác quản lý, bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh trên địa bàn. "Trong bối cảnh chúng ta đang tiến hành sắp xếp lại bộ máy hành chính các cấp, tiến tới bỏ cấp huyện, địa phương đã có văn bản gửi UBND tỉnh Quảng Nam đề nghị quan tâm chỉ đạo việc phát triển cây sâm Ngọc Linh. Đối với phiên chợ sâm được tổ chức hằng tháng hoặc lễ hội sâm quốc gia sắp tới, chúng tôi cũng đề nghị tỉnh giao lại cho Hội Sâm Ngọc Linh Quảng Nam thực hiện", ông Mẫn nói.