Ngay sau khi lực lượng Hamas bắt giữ con tin trong cuộc tấn công ở miền nam Israel ngày 7.10, chính phủ Qatar đã liên lạc với chính phủ Mỹ cùng yêu cầu: thành lập một nhóm cố vấn nhỏ để hỗ trợ nỗ lực đàm phán giải cứu con tin.
Quá trình đàm phán, bắt đầu vài ngày sau khi các con tin bị bắt, cuối cùng đã có kết quả với việc công bố một thỏa thuận trao đổi tù nhân do Qatar và Ai Cập làm trung gian và được Israel, Hamas cũng như Mỹ chấp nhận.
Israel, Hamas đồng ý ngừng bắn và thỏa thuận con tin
Nỗ lực bí mật có sự can dự của Tổng thống Mỹ Joe Biden, người đã tiến hành một loạt cuộc điện đàm khẩn cấp với tiểu vương Qatar và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong những tuần trước khi đạt được thỏa thuận.
Quá trình đó cũng bao gồm nhiều giờ đàm phán căng thẳng với sự tham gia của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Bill Burns, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan và cấp phó Jon Finer, Đặc phái viên Trung Đông của Mỹ Brett McGurk, cùng những người khác.
Ông Biden và ông Netanyahu gặp nhau tại Israel ngày 18.10
THE NEW YORK TIMES
Hai quan chức Mỹ tham gia vào nỗ lực này đã cung cấp cho Reuters nhiều thông tin về nỗ lực dẫn đến thỏa thuận được công bố vào ngày 22.11. Theo thỏa thuận này, 60 con tin sẽ Hamas được trả tự do để đổi lấy 150 tù nhân Palestine bị Israel giam giữ trong thời gian 4 ngày ngừng bắn.
Tuyệt đối bí mật
Các quan chức trên cho biết ngay sau ngày 7.10, Qatar - nước đóng vai trò hòa giải lâu năm ở khu vực đầy biến động là Trung Đông - đã tiếp cận Nhà Trắng với thông tin nhạy cảm liên quan đến các con tin và khả năng giải cứu họ. Qatar yêu cầu thành lập một nhóm nhỏ để giải quyết vấn đề này một cách riêng tư với Israel.
Israel "đã học cách chết chung, giờ cần học cách sống chung"
Cố vấn Sullivan chỉ đạo ông McGurk và một quan chức khác của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ Josh Geltzer thành lập nhóm. Theo các nguồn tin của Reuters, việc này được thực hiện mà không thông báo cho các cơ quan liên quan khác của Mỹ vì Qatar và Israel yêu cầu tuyệt đối bí mật, chỉ có một số người được biết.
Ông McGurk, nhà ngoại giao Mỹ dày dạn kinh nghiệm về Trung Đông, mỗi sáng đều gọi cho Thủ tướng Qatar Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani. Sau đó, ông báo cáo lại cho ông Sullivan và Ngoại trưởng Biden được thông báo về quy trình này hằng ngày.
Ngày 13.10, Tổng thống Biden đã gặp gia đình những người Mỹ đang bị bắt làm con tin ở Gaza hoặc mất tích. Vài ngày sau, ông Biden tới Tel Aviv để hội đàm với ông Netanyahu. Giải cứu con tin cũng như hỗ trợ nhân đạo là trọng tâm trong các cuộc thảo luận giữa hai nhà lãnh đạo.
Ngày 23.10, công việc của nhóm Nhà Trắng đã giúp hai con tin người Mỹ, Natalie và Judith Raanan, được phóng thích. Từ bên ngoài văn phòng của ông Sullivan ở Cánh Tây Nhà Trắng, ông McGurk, ông Sullivan và ông Finer đã theo dõi hành trình rời khỏi Gaza kéo dài nhiều giờ đồng hồ của hai con tin này.
Các quan chức cho biết, sự kiện nói trên đã chứng minh được khả năng giải cứu con tin và tạo niềm tin cho ông Biden rằng Qatar có thể hoàn thành nhiệm vụ thông qua nhóm nhỏ đã được thành lập.
Giờ đây, các bên bắt đầu tăng cường nỗ lực để giải cứu được nhiều con tin hơn. Ông Burns của CIA bắt đầu nói chuyện thường xuyên với giám đốc Mossad (cơ quan tình báo Israel) David Barnea.
Trẻ sơ sinh Gaza tìm hy vọng sống ở Ai Cập, bệnh viện lại bị Israel nã đạn
Một loạt thách thức
Các quan chức Mỹ cho biết ông Biden đã nhìn thấy cơ hội để giải cứu một số lượng lớn con tin và thỏa thuận trao đổi tù nhân là con đường thực tế duy nhất để đi đến việc ngừng bắn.
Vào ngày 24.10, khi Israel sẵn sàng tiến hành một cuộc tấn công trên bộ ở Gaza, phía Mỹ nhận được tin rằng Hamas đã đồng ý với các điều khoản của thỏa thuận thả con tin là phụ nữ và trẻ em, đồng nghĩa với việc Israel sẽ phải tạm dừng và trì hoãn chiến dịch trên bộ ở Gaza.
Các quan chức Mỹ đã tranh luận với phía Israel về việc liệu có nên trì hoãn cuộc tấn công trên bộ hay không. Israel lập luận rằng các điều khoản không đủ vững chắc để trì hoãn, vì không có bằng chứng nào về sự sống của các con tin. Hamas tuyên bố họ không thể xác định ai đang bị giam giữ cho đến khi giao tranh bắt đầu tạm dừng.
Hình ảnh con tin được trình chiếu tại Tel Aviv
REUTERS
Mỹ và Israel cho rằng quan điểm của Hamas là không trung thực. Nguồn tin của Reuters tiết lộ kế hoạch tấn công của Israel đã được điều chỉnh để hỗ trợ việc ngừng bắn nếu đạt được thỏa thuận.
Sau đó, ông Biden sau đó đã tham gia vào các cuộc đàm phán chi tiết trong ba tuần tiếp theo khi các đề xuất về khả năng thả con tin được trao đổi qua lại. Yêu cầu là Hamas cung cấp danh sách các con tin mà họ đang giam giữ, thông tin nhận dạng của họ và cam kết thả người.
Các quan chức Mỹ cho biết quá trình này kéo dài và phức tạp - việc liên lạc gặp khó khăn và các thông điệp phải được chuyển từ Doha hoặc Cairo đến Gaza và quay ngược trở lại.
Theo một quan chức Mỹ, ông Biden đã có một cuộc điện đàm với Thủ tướng Qatar chưa được tiết lộ trước đó khi giai đoạn thả người bắt đầu hình thành.
Theo thỏa thuận được thảo luận, các con tin là phụ nữ và trẻ em sẽ được trả tự do trong giai đoạn đầu tiên, cùng với việc thả tù nhân Palestine từ các nhà tù Israel một cách tương xứng.
Israel muốn Hamas đảm bảo tất cả phụ nữ và trẻ em sẽ thả trong giai đoạn này. Phía Mỹ đồng ý và thông qua Qatar yêu cầu bằng chứng về sự sống hoặc thông tin nhận dạng của phụ nữ và trẻ em mà Hamas giam giữ.
Hamas cho biết họ có thể thả 50 người trong giai đoạn đầu, nhưng từ chối đưa ra danh sách các tiêu chí nhận dạng. Vào ngày 9.11, ông Burns gặp nhà lãnh đạo Qatar và ông Barnea của Mossad tại Doha để xem xét nội dung của thỏa thuận vừa mới ra đời.
Trở ngại chính vào thời điểm đó là Hamas chưa xác định rõ ràng họ đang giữ những ai.
Ba ngày sau, ông Biden gọi điện cho Tiểu vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, và yêu cầu biết tên hoặc thông tin nhận dạng rõ ràng của 50 con tin bao gồm độ tuổi, giới tính và quốc tịch. Các quan chức Mỹ cho biết nếu không có thông tin thì không có cơ sở để tiến hành.
Ngay sau cuộc gọi của ông Biden, Hamas đã cung cấp thông tin chi tiết về 50 con tin mà họ cho biết sẽ được thả trong giai đoạn đầu của bất kỳ thỏa thuận nào.
Trong cuộc gọi ngày 14.11, ông Biden đã thúc giục ông Netanyahu thực hiện thỏa thuận và Thủ tướng Israel đồng ý.
Ông McGurk đã gặp ông Netanyahu cùng ngày hôm đó ở Israel. Một quan chức Mỹ cho biết, bước ra khỏi cuộc họp, ông Netanyahu nắm lấy cánh tay của ông McGurk và nói “chúng tôi cần thỏa thuận này”, đồng thời thúc giục Tổng thống Biden gọi điện cho Tiểu vương Qatar về các điều khoản trong thỏa thuận cuối cùng.
Các cuộc đàm phán bị đình trệ khi thông tin liên lạc bị cắt ở Gaza.
Khi thông tin liên lạc quay trở lại, ông Biden đang ở San Francisco để tham dự hội nghị APEC. Các quan chức cho biết ông đã gọi điện cho Tiểu vương Qatar và nói rằng đây là cơ hội cuối cùng và tiểu vương cam kết sẽ gây áp lực để chốt hạ thỏa thuận.
"Tổng thống (Biden) khẳng định thỏa thuận phải được chốt ngay lúc này. Thời gian đã hết", một quan chức cho biết.
Vào ngày 18.11, ông McGurk đã gặp Thủ tướng Qatar ở Doha. Ông Burns tham dự cuộc họp sau khi nói chuyện với Mossad. Cuộc họp đã xác định những khoảng trống cuối cùng còn lại để đi đến một thỏa thuận.
Thỏa thuận lúc này được thiết kế để giúp phụ nữ và trẻ em được trả tự do trong giai đoạn đầu, nhưng đi kèm kỳ vọng sẽ có thêm người được thả trong tương lai cũng như hướng đến mục đích đưa tất cả con tin về nhà với gia đình họ.
Tại Cairo sáng hôm sau, ông McGurk gặp Giám đốc tình báo Ai Cập Abbas Kamil. Có tin từ các lãnh đạo Hamas ở Gaza rằng họ đã chấp nhận gần như tất cả các điều kiện được thống nhất một ngày trước đó ở Doha.
Các quan chức cho biết chỉ còn một vấn đề, liên quan đến số lượng con tin sẽ được thả trong giai đoạn đầu và cấu trúc cuối cùng của thỏa thuận nhằm khuyến khích việc thả thêm người. Một loạt các liên hệ khác diễn ra sau đó và cuối cùng thỏa thuận đã thành công.
Bình luận (0)