Những kiểu kinh doanh kỳ lạ ở đại án DongABank

Cụ thể, ngoài việc chỉ đạo lấy tiền của DongABank để ứng cho Phan Văn Anh Vũ (Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần xây dựng Bắc Nam 79, tức Vũ “nhôm”) mua cổ phần DongABank nhằm tăng vốn điều lệ, dẫn đến thiệt hại hơn 200 tỉ đồng của ngân hàng, ông Trần Phương Bình, nguyên Tổng giám đốc, Phó chủ tịch HĐQT, Chủ tịch Hội đồng tín dụng Ngân hàng TMCP Đông Á (DongABank), còn chỉ đạo kinh doanh ngoại hối trái phép với ngân hàng nước ngoài và xuất khẩu vàng... dẫn đến DongABank thua vốn, thiệt hại 53 triệu USD (tương đương 958 tỉ đồng).

Cụ thể, kiểu kinh doanh ngoại hối trái phép với ngân hàng nước ngoài là UOB (ở Singapore) và Banca Adamas (ở Thụy Sĩ) gây thiệt hại 24 triệu USD (tương đương 384 tỉ đồng) và kiểu kinh doanh xuất khẩu vàng vật chất và kinh doanh vàng tài khoản trái phép với các đối tác nước ngoài, gây thiệt hại cho DongABank 28 triệu USD (574 tỉ đồng).

Ông Trần Phương Bình

Kết luận của Cơ quan CSĐT Bộ Công an khẳng định với vai trò tổng giám đốc, biết rõ DongABank không có giấy phép kinh doanh ngoại tệ tại thị trường quốc tế, nhưng ông Bình vẫn chỉ đạo cấp dưới tổ chức loại hình kinh doanh này nên bị thua lỗ, gây thiệt hại 24 triệu USD.

Theo lời khai của ông Bình tại cơ quan điều tra, sau khi thị trường ngoại tệ biến động mạnh, việc kinh doanh ngoại hối với các ngân hàng nước ngoài là UOB (Singapore) và Banca Adamas (Thụy Sĩ) thường xuyên bị thua lỗ. Vì không muốn làm mất uy tín của DongABank, ông Bình chỉ đạo cấp dưới không đóng, tất toán các giao dịch mua bán ngoại tệ với đối tác đã đến hạn, thay vào đó làm giao dịch thỏa thuận cho kéo dài thời hạn để được tất toán. Thỏa thuận này được đối tác đồng ý vì DongABank đang có tiền gửi tại chính các ngân hàng quốc tế này, số tiền gửi luôn lớn hơn số lỗ. Đến tháng 3.2006, thực hiện chỉ đạo của ông Bình, nhân viên DongABank thực hiện giao dịch với đối tác để đóng, tất toán dần các giao dịch mua bán ngoại hối đang bị lỗ. Cách tất toán là sử dụng tiền gửi của DongABank đang có tại các ngân hàng này để cấn trừ phần lỗ. Tuy nhiên, ông Bình chỉ đạo không hạch toán lỗ vào hệ thống, thay vào đó cứ mỗi lần cắt lỗ, trả nợ, phòng kinh doanh lại lập khống 1 phiếu nhập ngoại tệ tiền mặt để che giấu việc giảm tiền gửi của DongABank tại các ngân hàng quốc tế này.

Ông Bình thừa nhận từ tháng 3.2006 - 1.2007 DongABank đã lập 16 chứng từ nhập ngoại tệ khống từ UOB và Banca Adamas, với tổng số tiền gần 30 triệu USD. Sau khi nhập khống số USD này, ông Bình chỉ đạo cấp dưới xuất bán 24.993 lượng vàng tại kho quỹ Hội sở DongABank và hơn 70 tỉ đồng tại kho quỹ

DongABank (đều không chứng từ) cùng tiền cá nhân của ông Bình để mua đủ số lượng USD tương đương các phiếu nhập khống ngoại tệ đã lập, chuyển kho quỹ ngoại tệ DongABank nhằm hợp thức hóa việc kinh doanh thua lỗ. Ông Bình thừa nhận việc kinh doanh ngoại hối tại thị trường quốc tế với các ngân hàng nước ngoài của DongABank không được Ngân hàng Nhà nước cấp phép.

Kết luận điều tra nêu, để có số lượng hàng chục triệu USD, ông Bình chỉ đạo các nhân viên DongABank đi mua gom từ hàng chục hiệu vàng lớn ở TP.HCM. Tuy nhiên, hiện các hiệu vàng này đã giải thể, chủ doanh nghiệp kinh doanh không còn ở nơi cư trú nên chưa thể xác minh việc mua bán cụ thể ra sao. Về kinh doanh ngoại hối của DongABank với UOB và Banca Adamas, Cơ quan CSĐT cho biết cũng đã có yêu cầu tương trợ tư pháp, thông qua Viện KSND tối cao gửi các nước Singapore, Thụy Sĩ đề nghị phối hợp điều tra xác minh.

Ngoài kiểu kinh doanh nói trên, ông Trần Phương Bình còn tổ chức xuất khẩu vàng vật chất và kinh doanh vàng tài khoản trái phép, dẫn đến gây thiệt hại cho DongABank gần 29 triệu USD.

Cụ thể, khi việc xuất vàng miếng của DongABank hết hạn mức cho phép, ông Bình chỉ đạo bàn bạc, chỉ đạo xuất vàng qua pháp nhân là Công ty TNHH Tân Vạn Hưng (ông Huỳnh Bá Thành làm giám đốc). Theo đó, DongABank xuất vàng miếng ra khỏi kho, chuyển đến Tân Vạn Hưng để gia công thành vàng trang sức, rồi sử dụng pháp nhân của công ty này mở tờ khai hải quan xuất khẩu vàng qua cửa khẩu hàng không sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất (TP.HCM), chỉ định tài khoản thanh toán tiền xuất khẩu là tài khoản Tân Vạn Hưng mở tại DongABank để nhận tiền. Khi đối tác nước ngoài chuyển trả ngoại tệ, DongABank sẽ làm thủ tục mua lại số ngoại tệ này, trả tiền đồng cho công ty. Nhưng thực chất, đây chỉ là màn thủ tục, vì vàng xuất đi là của DongABank nên số ngoại tệ cũng là của ngân hàng này, thành ra DongABank không phải trả Tân Vạn Hưng tiền đồng để mua ngoại tệ. Ngược lại, Tân Vạn Hưng thu được tiền gia công vàng.

Cơ quan điều tra xác định, trong năm 2010 và 2011, DongABank xuất 6 lô tổng cộng 29.858,15 lượng vàng SJC dưới dạng vàng trang sức qua Tân Sơn Nhất, tổng trị giá hơn 51,68 triệu USD cho đối tác là Công ty Intl ở Mỹ. Thế nhưng, Công ty Intl chỉ thanh toán hơn 22,7 triệu USD (tương đương 14.078,47 lượng vàng), còn lại hơn 28,9 triệu USD (tương đương 15.779,69 lượng vàng) không được thanh toán.

Liên quan đến hành vi này, Cơ quan CSĐT Bộ Công an cho biết đã yêu cầu tương trợ tư pháp, thông qua Viện KSND tối cao gửi Bộ Tư pháp Mỹ đề nghị phối hợp điều tra xác minh việc xuất khẩu vàng, kinh doanh vàng giữa DongAbank với Công ty Intl.

Chi lãi ngoài gây thiệt hại 467 tỉ đồng Theo kết luận điều tra, ông Trần Phương Bình còn có sai phạm trong việc xuất quỹ sai nguyên tắc hơn 437 tỉ đồng và 650 lượng vàng (tương đương hơn 30 tỉ đồng) để chi lãi ngoài nhằm huy động vốn tại DongABank. Cụ thể, từ ngày 4.3.2011 đến 7.4.2015, DongABank đã chuyển cho 219 đơn vị kinh doanh gồm chi nhánh, phòng giao dịch và quỹ tiết kiệm trên toàn hệ thống chi lãi suất ngoài cho khách hàng gửi tiết kiệm tại DongABank, nhằm tránh tình trạng rút vốn ồ ạt, đảm bảo tính thanh khoản của ngân hàng. Nguồn tiền để chi lãi ngoài được lấy trong quỹ hội sở. Quá trình điều tra, công an thu giữ được sổ tay ghi chép, theo dõi việc DongABank chi lãi suất ngoài từ năm 2011 - 2015...