Những tình nguyện viên vì sự an toàn của người và rắn

ẢNH CHỤP MÀN HÌNH

Vào tháng 9.2021, một phụ nữ được đưa đến khoa cấp cứu Bệnh viện Đa khoa khu vực Lagi (Bình Thuận) cùng với xác con rắn chưa xác định là loài nào, có độc không và nếu có thì nọc độc thuộc nhóm nào.

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Nguyên nhanh trí nghĩ ngay đến nhóm Nhận dạng Rắn và Sơ cứu Rắn cắn tại Việt Nam (SIFASV) và lập tức đăng những hình ảnh liên quan lên trang Facebook của nhóm. Các chuyên gia trong nhóm nhanh chóng định danh đó là loài rắn chàm quạp, một loài rắn lục rất phổ biến ở Việt Nam.

Nhờ định danh kịp thời mà bệnh nhân đã được điều trị đúng hướng và phục hồi nhanh hơn. Những câu chuyện tương tự sau đó ngày càng xuất hiện ngày càng nhiều trên SIFASV, trong khi nhóm không chỉ hỗ trợ định danh mà còn cung cấp nhiều thông tin hữu ích liên quan loài rắn.

Nhận dạng, sơ cứu

Đáng chú ý, SIFASV chỉ thành lập 3 tháng trước đó và đến tháng 10.2021, nhóm nhanh chóng thu hút khoảng 20.000 thành viên. Sau hơn 3 năm, nhóm thu hút hơn 124.000 thành viên và trở thành nhóm nổi bật về cung cấp nhiều thông tin hữu ích.

"Điều đó thể hiện sự quan tâm của cộng đồng về nhóm bò sát này là rất lớn, chỉ là chưa có một nền tảng nào dễ tiếp cận đến quần chúng trước đây", theo quản trị viên Đỗ Kỳ Minh Hiển phụ trách nội dung nhóm.

Anh chia sẻ rằng mục đích của nhóm ban đầu chỉ là đam mê chia sẻ kiến thức, hình ảnh về các loài rắn ở Việt Nam, vì tất cả thành viên ban quản trị đều thấy được sự quan trọng trong việc nhận dạng và học cách sơ cứu rắn cắn ở một quốc gia nhiệt đới có đa dạng sinh học cao như ở Việt Nam.

ẢNH CHỤP MÀN HÌNH

Theo kiểm duyệt viên Nguyễn Diệp Trọng Nghĩa của SIFASV, việc nhận dạng rắn có tầm quan trọng rất lớn đối với mọi người nói chung và giới chuyên môn nói riêng.

"Với người dân, việc nhận dạng rắn giúp mọi người biết được loài rắn mình gặp phải có độc hay không từ đó đưa ra các quyết định như di dời hay tránh xa. Đảm bảo được an toàn bản thân và gia đình", anh cho biết.

Theo anh Nghĩa, nhận dạng được rắn độc còn giúp người dân biết được cách sơ cứu đúng và phù hợp với loài rắn đó nếu không may bị cắn, ngoài ra còn nâng cao ý thức bảo vệ động vật hoang dã, góp phần bảo vệ hệ sinh thái.

Với giới chuyên môn, việc nhận dạng rắn là cơ sở quan trọng cho các nghiên cứu về sinh thái, phân loại, độc tố và phân bố của các loài rắn. "Nhận dạng chính xác các loài rắn còn giúp các y bác sĩ có thể đưa ra hướng điều trị kịp thời, hiệu quả cho bệnh nhân", anh Nghĩa cho biết thêm.

Vui buồn chuyện rắn

Việc điều hành hoạt động của một nhóm với hơn 100 ngàn thành viên có không ít khó khăn. Theo quản trị viên Nguyễn Ngọc Xuân Huy phụ trách chuyên môn thực tế của SIFASV, nhiều lần họ phải đối diện những tranh cãi gay gắt giữa các thành viên.

Bên cạnh đó, nhóm hoạt động phi lợi nhuận và có những nội quy rất khắt khe đối với việc cung cấp các thông tin chữa trị rắn cắn không có kiểm chứng. Từ đó dẫn đến những tin đồn thất thiệt về việc nhóm "muốn bán huyết thanh" hay phá hoại chỗ làm ăn của nhiều thầy thuốc tự xưng.

"Tuy nhiên, với nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc vừa cung cấp thông tin, vừa sàng lọc thông tin, vừa đưa nó tiếp cận đến nhiều người trên không gian mạng, mình nhận thấy cái nhìn của cộng đồng người Việt nói chung dần cởi mở hơn về những loài bò sát không chân này và càng yêu quý thiên nhiên hơn", theo anh Huy.

ẢNH: SIFASV

Quản trị viên này còn kể thêm rằng trong quá trình hoạt động, nhóm còn kêu gọi các thành viên hỗ trợ những trường hợp bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn bị rắn cắn về 1 phần viện phí. "Vui nhất là khi biết được các bệnh nhân đã khỏe lại và đăng bài cảm ơn mọi người", anh chia sẻ.

Không chỉ có rắn

Quản trị viên Đỗ Kỳ Minh Hiển cho biết những quy định của nhóm luôn dựa trên nền tảng tranh luận lịch sự, có cơ sở khoa học và đặc biệt là tuân theo pháp luật.

"Mục tiêu của nhóm gói gọn trong khẩu hiệu "cứu người - bảo vệ rắn", tức là ưu tiên việc cứu người, và trên hết là tự cứu bản thân thông qua kiến thức", anh cho biết.

Quản trị viên này nói rõ rằng nhóm chỉ là một diễn đàn trên mạng, không phải cơ sở y tế trực tiếp cứu người. Thay vào đó, nhóm cung cấp kiến thức cho để mỗi người tự biết cách xử trí khi gặp phải tình huống nguy hiểm.

"Về khẩu hiệu bảo vệ rắn, tuy là nhóm về rắn nhưng ý nghĩa của nó còn bao hàm cả những loài động vật hoang dã khác, đặc biệt là những loài mà theo số đông là xấu xí, không có gì quý hiếm, những loài mang định kiến đạo đức mà con người đặt lên như máu lạnh, độc ác…", anh chia sẻ.

SIFASV

Thực tế trên nhóm, nhiều thành viên chia sẻ rằng nhờ SIFASV mà họ mới nhận ra nhiều loài rắn không hề độc như vẫn tưởng và những loài có trong sách đỏ, cũng như cách đề phòng, sơ cứu rắn cắn hoặc nhờ đến các chuyên gia giúp di dời khi phát hiện rắn.