Nỗi buồn đề án cấp bò cho người dân

Đó là thực trạng Đề án hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội cho người dân tộc Ơ Đu (gọi tắt đề án) tại bản Văng Môn, xã Nga My, H.Tương Dương, Nghệ An.

BÒ BỊ BÁN VÀ CHẾT

Đề án do Ban Dân tộc tỉnh Nghệ An làm chủ đầu tư với nguồn kinh phí gần 28,5 tỉ đồng nhằm xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống người Ơ Đu. Năm 2020, đề án đã xây 67 chuồng bò cho người dân Ơ Đu ở bản Văng Môn với kinh phí hơn 12,6 tỉ đồng (mỗi chuồng từ 127 - 236 triệu đồng) và cấp 304 con bò cho 77 hộ dân nuôi với giá 15 triệu đồng/con. Tuy nhiên, theo báo cáo của Ban Dân tộc tỉnh, sau chưa đầy 3 năm, đàn bò chỉ còn 180 con, số còn lại đã bị người dân bán ra khỏi địa bàn và chết vì dịch bệnh.

K.HOAN

Ông Lo Văn Quỳnh, một hộ dân được đề án cấp 4 con bò, cho biết ít tháng sau ông đã bán 2 con để lấy tiền trang trải cuộc sống và hiện chỉ còn 2 con. Gia đình ông Lo Văn Tuấn được cấp 4 con bò, nay chỉ còn 1 con, 3 con đã bán từ năm 2020. Hai gia đình khác là ông Lương Văn Tứ và ông Lương Văn Khái cũng được cấp mỗi gia đình 4 con bò, nhưng đến nay mỗi gia đình chỉ còn 1 con, số còn lại chết vì dịch bệnh. Bò được cấp giá 15 triệu đồng/con nhưng người dân chỉ bán được 5 - 7 triệu đồng/con. Không còn bò, chuồng được đầu tư hơn 100 triệu đồng nay bỏ không. "Bò nuôi nhốt không có cỏ cho ăn nên phải thả rông vào rừng rồi", một người dân nói.

Ông Lo Xuân Tình, Bí thư Chi bộ bản Văng Môn, cho rằng giống bò được mua từ các huyện miền xuôi mang lên nên không phù hợp với địa hình và khí hậu, khiến bò bị bệnh và chết. Cách chăn nuôi của người miền núi chỉ dựa vào cỏ, bò không được bổ sung thêm cám và các chất đạm khác, khí hậu cũng rất lạnh vào mùa đông nên bò kém phát triển. Ông Lo Văn Viên, công chức địa chính - nông nghiệp xã Nga My, cũng cho rằng mỗi gia đình được nhận cùng lúc 4 con bò, trong khi nguồn thức ăn không đáp ứng đủ là nguyên nhân khiến bò nhanh sụt cân. Thấy bò sụt cân, gầy, sợ bò chết nên người dân phải bán đi.

Mỗi chuồng bò được đầu tư hàng trăm triệu đồng với tường xây gạch, lợp tôn chống nóng, có rèm cuốn che chắn, nhưng đến nay nhiều chuồng bỏ trống vì không còn bò. Một số người dân thậm chí còn tháo mái tôn chuồng để bán hoặc sử dụng vào việc khác. Thống kê của UBND xã Nga My, đến nay có 5 hộ tháo dỡ mái và khung chuồng để bán hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng, 8 chuồng khác đang bị bỏ hoang.

ĐỀ ÁN Ý NGHĨA, NHƯNG…

Năm 2020, khi đề án vừa thực hiện xong, Công an tỉnh Nghệ An đã phát hiện sai phạm và khởi tố vụ án, khởi tố 6 bị can là cán bộ, chuyên viên của Ban Dân tộc tỉnh Nghệ An. Qua điều tra, công an xác định các cán bộ này đã lập khống chứng từ, nâng khống khối lượng để thanh toán, rút tiền của nhà nước hơn 1,3 tỉ đồng. Ngoài ra, tại gói thầu mua sắm thiết bị máy cày phục vụ trồng trọt và chăn nuôi cho người dân Ơ Đu, những người này đã lập khống hồ sơ, đánh tráo mua máy cày Thái Lan thành máy cày Nhật Bản để thanh toán số tiền chênh lệch hơn 224 triệu đồng.

Ông Vi Mỹ Sơn, Phó ban Dân tộc tỉnh Nghệ An, cho biết trước khi nhận nuôi, người dân đã ký cam kết không tự ý bán bò, không thả rông, không tự ý chuyển đổi sang trâu hoặc gia súc khác. Người dân không được bán bò mẹ, chỉ bán bê con để phát triển duy trì đàn và chỉ bán bò mẹ khi đã đẻ được 5 - 6 lứa trở lên. Để người dân bán bò và bán cả chuồng là trách nhiệm thuộc về người dân và chính quyền xã vì đề án đã xong và bàn giao cho địa phương. Tuy nhiên, ông Sơn cũng thừa nhận việc người dân lén lút bán bò, không thông báo cho ban cán sự bản và chính quyền xã nên rất khó kiểm soát. Ban Dân tộc tỉnh đã có văn bản đề nghị chính quyền xã Nga My tuyên truyền người dân duy trì đàn bò hiện có, cam kết không tiếp tục bán bò được cấp và không được bán chuồng hoặc chuyển đổi công năng chuồng bò.

Ông Vi Văn Sơn, Trưởng ban Dân tộc tỉnh Nghệ An, cho hay dù người dân đã cam kết không bán bò và chuồng, nhưng sau khi bàn giao, bò là tài sản của người dân. Do đó, việc người dân tự ý bán bò, chuồng trại rất khó xử lý vì không có căn cứ pháp lý nào để xử phạt.