'Oppenheimer': Thiên tài khoa học bị giằng xé là kẻ hủy diệt thế giới

Bộ phim kể về cuộc đời của J. Robert Oppenheimer - nhà vật lý được chính phủ Mỹ chỉ định lãnh đạo dự án Manhattan ở Los Alamos, nhằm chế tạo siêu vũ khí kết thúc Thế chiến thứ hai. Oppenheimer được ca ngợi như một vị anh hùng sau khi nghiên cứu thành công bom nguyên tử, và quân đội Mỹ mang thả xuống Hiroshima và Nagasaki thúc đẩy Nhật Bản đầu hàng vô điều kiện khối Đồng minh, chính thức chấm dứt Chiến tranh thế giới thứ hai. Tuy nhiên, các cuộc tấn công này kéo theo những cuộc chạy đua vũ trang kiểu mới thay vì là chiêu bài đối trọng để kiểm soát bình diện chiến tranh như Oppenheimer từng hy vọng. Chỉ vài năm sau, giấy phép an ninh của ông đã bị thu hồi trong một phiên điều trần. Chính phủ Mỹ tuyên bố rằng ông là mối đe dọa dựa trên sự phản đối của ông đối với việc tiếp tục theo đuổi dự án sản xuất siêu vũ khí.

Universal Pictures

Sử thi thần thoại bi tráng thời Thế chiến

Oppenheimer lấy cảm hứng từ quyển American Prometheus (Thần Prometheus của nước Mỹ) của hai tác giả Kai Bird và Martin J. Sherwin. Bộ phim là một chuỗi những xung đột giữa khoa học - chính trị, danh tiếng - đạo đức và những đối lập về tư tưởng, nhân cách, hành động của nhân vật cùng thế giới xoay quanh ông ấy. Nếu Oppenheimer trong nguyên tác được ví như Prometheus, vị thần mang ngọn lửa đến cho nhân loại để rồi đánh đổi lấy hình phạt đau đớn dai dẳng, nhân vật chính trong tác phẩm của Nolan lại tự xem mình là thần chết, kẻ hủy diệt nhân loại. Oppenheimer là anh hùng của khoa học, của nước Mỹ, nhưng bị giằng xé nội tâm là "tội đồ của cả thế giới". Bức tranh lập thể của Picasso với hình vẽ hai gương mặt trong một thể xác xuất hiện ngay đầu phim đã dự báo rõ ràng nhất cho điều này.

Trong lịch sử, khi mục kích sức mạnh hủy diệt của bom nguyên tử Oppenheimer thốt lên: "Now I am become Death, the destroyer of worlds" (Giờ tôi đã trở thành Thần chết, kẻ hủy diệt mọi thế giới). Câu nói tưởng như lời sấm truyền ấy thực tế được ông trích dẫn từ câu 32 trong chương 11 của Chí Tôn Ca (Bhagavad Gita), trong cuộc đối thoại giữa thần Vishnu và Hoàng tử Arjuna. Nếu Albert Einstein "mở khóa" thế giới vật lý lượng tử đến nhân loại, thì Oppenheimer bản thân đã trở thành "tử thần" mang đến tai ương và chết chóc cho nhiều năm sắp tới.

Câu chuyện không theo tuyến tính. Thay vào đó, đạo diễn Nolan đột ngột "ném" khán giả vào vòng xoáy cuộc đời của cha đẻ bom nguyên tử với những phân cảnh sống động về ông trong các thời kỳ khác nhau, từ khi còn là anh sinh viên mơ mộng, đến nhà "lãnh đạo khoa học" đầy nhiệt huyết và kết thúc trong những dày vò đau khổ ở tuổi xế chiều. Một phần khác kể về phiên điều trần miễn trừ an ninh năm 1954. Phần còn lại là phiên điều trần tại Thượng viện của Lewis Strauss (Robert Downey Jr. đóng), cựu chủ tịch Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Hoa Kỳ, người được đề cử vào vị trí nội các năm 1959.

Cấu trúc kết hợp các tuyến truyện diễn ra trong các khoảng thời gian khác nhau được vận dụng tương tự như Dunkirk (2017) - phim lấy chủ đề Thế chiến thứ hai của Nolan. Đạo diễn người Anh dùng màu sắc để giúp khán giả dễ nắm bắt mạch phim chồng chéo.

Trong đó, những phân đoạn có màu là câu chuyện ở góc nhìn của nhân vật chính. Ngược lại, những phân đoạn trắng đen là lúc phim được kể ở ngôi thứ ba một cách khách quan. Nhịp độ nhanh và sự phân mảnh đậm tính tường thuật khiến khán giả phải căng não nín thở trong hơn một tiếng đầu của bộ phim trước khi quả bom phát nổ và ánh sáng lấp đầy màn hình Imax khổng lồ.

Universal Pictures

Kỹ thuật quay phim Imax 70mm tạo nên những khung hình có chiều sâu chi tiết, giúp khán giả có thể chìm đắm trong đó. Ở phân đoạn cao trào của vụ thử bom Trinity, thế giới của Oppenheimer rung chuyển theo những làn sóng xung kích và người xem cũng trải nghiệm điều đó cùng nhân vật.

Hơn thế, âm nhạc của Ludwig Göransson được triển khai hiệu quả và linh hoạt. Những đoạn nhạc lặp đi lặp lại, tiếng những bước chân giậm xuống sàn hay ngay cả khi âm nhạc vụt tắt, chỉ còn tiếng thở của các nhân vật đều mang đến cảm giác đe dọa, góp phần đẩy cao trào của bộ phim.

Dàn diễn viên đẳng cấp

Bản thân Christian Nolan đã là một thương hiệu uy tín mà không cần bất cứ minh tinh màn bạc nào vẫn có thể lôi kéo khán giả tới rạp. Oppenheimer lại có tất cả, dàn cast từ diễn viên chính đến phụ đều tỏa sáng kể cả khi họ chỉ xuất hiện trong một vài phân cảnh ngắn.

Cillian Murphy trong vai J. Robert Oppenheimer không chỉ tái hiện chuẩn xác điệu bộ của nhân vật lịch sử, anh còn thành công khắc họa sự biến đổi trong tính cách của một kẻ si mê khoa học, từng bước tiến tới đỉnh vinh quang để rồi chìm sâu trong những dằn vặt vì gián tiếp gây ra hậu quả thảm khốc.

Đôi mắt biết nói của Murphy đưa khán giả nhìn sâu vào nhân vật - một Oppenheimer không tốt không xấu, vừa ngạo nghễ vừa ngây thơ, vừa là nguồn cơn nhưng cũng là nạn nhân của tham vọng và quyền lực chính trị.

Universal Pictures

Bức chân dung của Oppenheimer dần được hoàn thiện bởi đội quân nhân vật phụ hùng hậu. Dàn diễn viên thực lực của bộ phim như Matt Damon trong vai Thiếu tướng Leslie Groves, Robert Downey Jr. trong vai Lewis Strauss - Chủ tịch Ủy ban Năng lượng Nguyên tử, được xem là phản diện của phim, Emily Blunt - cô vợ Kitty với đôi mắt vằn tia lửa khi đứng trước mặt kẻ phản bội.

Universal Pictures

"Phim tiểu sử" dường như là khái niệm không đủ để diễn tả tham vọng và sự đồ sộ của bộ phim Oppenheimer. Với phong cách quen thuộc, tác phẩm mới nhất của Christian Nolan phức tạp và chồng chéo về tuyến thời gian.

Thêm vào đó, số lượng diễn viên khổng lồ cùng khối lượng thoại dày đặc, nặng về chuyên môn khiến khán giả khó theo dõi bộ phim. Tuy nhiên, bằng lối kể chuyện thu hút, xây dựng đường dây kịch bản hấp dẫn, Nolan đã thành công tạo nên một "quả bom nguyên tử", một tác phẩm chính kịch nặng về chính trị, khoa học, lịch sử nhưng vẫn lôi cuốn khán giả.