Phân cấp mạnh, nhưng không khéo sẽ 'mất cán bộ'

Tiến độ giải ngân rất chậm

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết Chính phủ đề xuất các giải pháp chính sách đặc thù vượt thẩm quyền, nhằm tháo gỡ triệt để các khó khăn, vướng mắc, tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn các chương trình mục tiêu quốc gia trong thời gian tới. Bởi hiện tại kết quả triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia còn hạn chế, tiến độ giải ngân vốn ngân sách T.Ư được giao còn rất chậm.

Đồng tình việc cần thiết ban hành nghị quyết, theo đại biểu (ĐB) Trần Văn Tiến (đoàn Vĩnh Phúc), qua giám sát cho thấy kết quả thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia rất hạn chế, nhất là việc thực hiện các chỉ tiêu, các chương trình, dự án cũng như việc huy động và giải ngân nguồn vốn đầu tư. Nếu không có giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thì mục tiêu đến năm 2025 khó đạt được theo nghị quyết của Quốc hội (QH).

Độc Lập

Bên cạnh đó, qua giám sát cũng chỉ ra nhiều nguyên nhân gây chậm tiến độ, mà chủ yếu là phải tuân thủ các quy định của pháp luật về luật Đầu tư công, luật Đấu thầu, luật Ngân sách nhà nước… nên việc triển khai bị vướng mắc, kéo dài.

ĐB Tạ Văn Hạ, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục QH, cũng ủng hộ việc phân cấp rất mạnh trong dự thảo nghị quyết. Lý do theo ông, một trong những nguyên nhân thực hiện chậm của các chương trình do "thủ tục rườm rà và qua quá nhiều cấp". Cho nên với những công trình không phải lớn, nên mạnh dạn phân cấp và thậm chí phân cấp đến cấp huyện.

Về 2 phương án Chính phủ trình liên quan phân cấp, theo ĐB Hạ, nên mạnh dạn phân cấp đến cấp huyện. Qua tiếp xúc làm việc với các cơ quan các huyện chứng tỏ đủ khả năng để quản lý các dự án tương tự. Theo ông, không nên chọn thí điểm 1 huyện, vì cần tính bao quát, để khi tổng kết, tổng hợp xem thành thị thế nào, nông thôn ra sao, miền núi thế nào. ĐB Tạ Văn Hạ đề xuất để cho tỉnh lựa chọn vì áp dụng cơ chế thí điểm có nghĩa quy định chưa có hay pháp luật chưa hoàn thiện, nếu làm được thì có kinh nghiệm, qua đó tổng kết đúc rút và luật hóa. Cơ chế, chính sách này nên cho áp dụng ngay từ giai đoạn 2024 - 2025.

Phân cấp cho huyện, xã có kham nổi không ?

Trước đó, thảo luận tại tổ sáng cùng ngày, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang nhấn mạnh dự thảo nghị quyết thể hiện các cơ chế mạnh mẽ chưa từng có và các cán bộ phải "làm ngày đêm". Phó thủ tướng cho biết cho dù QH "bấm nút" lựa chọn phương án nào cũng đều là thành công. Bởi 8 cơ chế Chính phủ trình đều khác với luật, vượt lên trên luật.

Ông cũng nêu thực tế 3 chương trình mục tiêu quốc gia tổng hợp từ rất nhiều chính sách, vấn đề, quy định nên cực kỳ phức tạp, đan xen, thậm chí xung đột với nhau, nếu không gỡ không làm được. Nếu thông qua nghị quyết cơ bản chỉ còn nợ một chuyện của chương trình phát triển KT-XH của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vì phải thay đổi chủ trương đầu tư nhưng làm chưa kịp...

Nhấn mạnh đến phân cấp mạnh, tăng cường năng lực của cơ sở và đòi hỏi tăng cường kiểm tra, giám sát, theo Phó thủ tướng, trong đó có trách nhiệm của đại biểu QH, có thể bổ sung thêm Mặt trận Tổ quốc.

Tuy nhiên, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang cũng bày tỏ băn khoăn nếu "phân cấp cho huyện, xã có kham nổi hay không? Vì nếu không khéo chúng ta sẽ mất cán bộ". Phó thủ tướng cũng cho biết nhận được rất nhiều tin nhắn của các cán bộ ở huyện, xã lo ngại không làm được. Theo Phó thủ tướng, việc phân cấp nguyên tắc phải có tính khả thi.

Phó thủ tướng cũng dẫn chứng thực tế đi trình, đi xin nhưng không phải xin cái gì cũng được. "Mình về xin ba mẹ mình chưa chắc xin được hết. Cho nên có câu chuyện phải lựa cái gì được, cái gì không và người cho cũng lựa cái gì cho được cái gì không. Ví dụ liên quan ngân sách nhà nước cho dù một đồng cũng phải cực kỳ chặt chẽ và rất nhiều người đi về nơi xa lắm vì coi thường việc này", Phó thủ tướng nêu, song cũng nhấn mạnh, không thể nói quản lý ngân sách "khó khăn quá nên mình buông luôn" mà phải có chừng mực.

Bên cạnh đó, 8 nội dung Chính phủ trình không phải cơ chế thí điểm mà là cơ chế đặc thù. Thí điểm là cho áp dụng phạm vi nhỏ sau đó rút kinh nghiệm, có thể mở rộng. Còn ở đây, chỉ thí điểm ở phương án thứ 7 liên quan lựa chọn một huyện thực hiện thí điểm cơ chế phân cấp trong giai đoạn 2024 - 2025.

Phó thủ tướng cũng cho rằng việc giao cho HĐND cấp tỉnh thì với cách nhìn bao quát của cấp tỉnh sẽ cân đối đầy đặn, hài hòa hơn giữa các địa phương. Nếu như giao cho huyện, có thể phân bì huyện này ít, huyện này nhiều, "giao mà căng quá là anh em buông luôn".