Tổng thống Pháp Emmanuel Macron quyết định trao trả hàng nghìn cổ vật và tác phẩm nghệ thuật châu Phi đang được lưu giữ trong các bảo tàng của Pháp. Phần lớn tác phẩm được trưng bày tại đây có nguồn gốc từ các nước thuộc địa cũ của Pháp bao gồm: Chad, Cameroon, Madagascar, Mali, Bờ biển Ngà, Cộng hòa Congo...
Trước đó, năm 2020, Chính phủ Pháp đã trình một dự thảo luật cho phép Pháp trả lại một số hiện vật văn hóa lấy từ các nước châu Phi trong thời kỳ thuộc địa. Đạo luật được trình lên Quốc hội để xem xét, tập trung vào việc chuyển giao quyền sở hữu một số hiện vật châu Phi, bao gồm cả một thanh kiếm của Senegal.
 |
Cổ vật của Benin trưng bày tại Bảo tàng Quai Branly - Jacques Chirac |
THE ART NEWSPAPER |
Cựu Thủ tướng Pháp Edouard Philippe đã trao tặng thanh kiếm cho Tổng thống Senegal Macky Sall vào tháng 11.2019 tại Dakar. Truyền thông Pháp mô tả thanh kiếm là một vũ khí có ý nghĩa lịch sử thuộc về các cộng sự của El Hadj Omar Tall - một lãnh đạo quân sự thế kỷ 19 và học giả Hồi giáo, người đã cai trị một đế chế tồn tại trong thời gian ngắn.
Pháp cũng cam kết trả lại 26 đồ vật mà quân đội thực dân Pháp cướp được vào năm 1892 từ một cung điện hoàng gia ở Benin, Tây Phi và được lưu giữ tại Bảo tàng Quai Branly - Jacques Chirac ở Paris.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron lần đầu tiên công bố kế hoạch hồi hương các hiện vật văn hóa vào năm 2018 sau một báo cáo từ các nhà nghiên cứu hàn lâm mà ông đã ủy quyền thực hiện. Luật mới quy định những đồ vật này phải được trao lại trong vòng một năm kể từ khi luật có hiệu lực.
 |
Tổng thống Benin Patrice Talon và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (phải) |
cnn |
Các bảo tàng như Louvre của Paris và Bảo tàng Anh ở London phản đối kịch liệt bộ luật yêu cầu họ gửi các hiện vật văn hóa trở lại quốc gia xuất xứ của chúng, cho rằng các chính sách như vậy sẽ làm trống rỗng nhiều bảo tàng phương Tây.
Nhưng những người chỉ trích các bộ sưu tập thời thuộc địa của phương Tây đã hoan nghênh động thái này của ông Macron.
Françoise Verges, một học giả về văn hóa, chủng tộc và thuộc địa, chờ đợi nhiều hơn thế. Bà nói với hãng thông tấn AP: “Việc sửa chữa sai lầm phải được thực hiện”. Bà chỉ ra một nghiên cứu do nhà nước ủy quyền thực hiện năm 2018, trong đó có ít nhất 90.000 tác phẩm châu Phi được lưu trữ trong các bảo tàng của Pháp. Bà Verges cũng đặt câu hỏi về từ ngữ gọi các cổ vật này là “quà tặng” từ các vị tướng chinh phục các nước thuộc địa. Bà Verges nói đó là một cách nói “uyển chuyển”.
Vẫn còn nhiều cổ vật quý cần được trao trả
Các cổ vật được trao trả cho Benin bao gồm cửa của cung điện Thổ dân, ngai vàng Hoàng gia, tượng vũ nữ chiến binh… Tất cả được chính thức chào đón trở lại Benin trong một buổi lễ do Tổng thống Patrice Talon chủ trì.
Tổng thống Talon đã nhận các tác phẩm từ chính phủ Pháp tại Paris vào tháng 11.2021. “Sự trở lại của những cổ vật này là bằng chứng cho những gì chúng ta từng có, chúng ta đã tồn tại trước đây và những gì chúng ta biết về cha ông”, Talon nói trước đông đảo công chúng bao gồm đại diện các gia đình hoàng gia của Benin.
 |
Bảo tàng Quai Branly-Jacques Chirac ở Paris, nơi đặt 26 đồ vật đã được trả lại Benin |
afp |
26 tác phẩm bị thu giữ vào tháng 11.1892 khi lực lượng viễn chinh do đại tá Dodds chỉ huy tiến vào Abomey, thủ đô của Vương quốc Dahomey nằm ở phía nam Benin ngày nay. Quân đội Pháp lấy đi một bộ sưu tập các đồ vật hoàng gia khỏi cung điện. Đại tá Dodds quyết định tặng 26 cổ vật cho Bảo tàng D’Ethnographie du Trocadéro ở Paris. Các cổ vật hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Quai Branly - Jacques Chirac từ năm 2003.
Các cổ vật ban đầu được đặt trong một bảo tàng ở thành phố Ouidah trước khi được chuyển đến một bảo tàng mới đang được xây dựng ở Abomey, nơi tọa lạc của các cung điện hoàng gia của Vương quốc Dahomey.
Việc Pháp trao trả số cổ vật này chỉ chiếm một phần nhỏ trong số 5.000 tác phẩm mà Benin đang tìm kiếm để hồi hương và hàng chục nghìn tác phẩm châu Phi khác bị Pháp tịch thu.
Khoảng 90% di sản văn hóa của châu Phi hiện nay được cho là ở châu Âu. Riêng Bảo tàng Quai Branly - Jacques Chirac (Paris) hiện lưu giữ khoảng 70.000 cổ vật châu Phi. Một báo cáo năm 2018 do chính phủ Pháp ủy quyền thực hiện cho biết khoảng 46.000 cổ vật trong số đó đủ điều kiện để hồi hương.
Báo cáo của nhà kinh tế học Senegal Felwine Sarr và nhà sử học nghệ thuật Pháp Benedicte Savoy khuyến nghị việc hoàn trả toàn bộ vật thể được cho là phía Pháp có được thông qua các điều kiện chiếm hữu bất bình đẳng.
Chính phủ Pháp đã trả lại một số cổ vật khác cho nhiều nước thuộc địa cũ ở châu Phi và cho biết họ có kế hoạch tiếp tục làm như vậy. Nhưng những người ủng hộ việc bồi thường, bao gồm cả Tổng thống Talon, nói rằng quá trình này diễn ra quá chậm với phạm vi hạn chế.
Một số bảo tàng và chính phủ châu Âu khác cũng chuyển trả các tác phẩm nghệ thuật cho châu Phi. Tháng 4.2021, Chính phủ Đức thông báo rằng họ sẽ trả lại Benin Bronzes, tác phẩm điêu khắc phù điêu bằng hợp kim đồng của Vương quốc Benin cho Nigeria vào năm 2022, theo CNN. (còn tiếp)
Bình luận (0)