Phim nhiều tập trực tuyến: Trào lưu nhất thời hay khuynh hướng đường dài?

Trước đây, mỗi khi nhắc đến hay nghĩ về phim nhiều tập (series), người xem luôn hình dung đó đơn thuần là những phim được phát sóng dài kỳ trên truyền hình (TV series), từ các thể loại có phần kinh điển như "kịch xà phòng" (soap opera) hoặc "tiểu thuyết truyền hình" (telenovela). Phim truyền hình dạng này đôi khi có thể kéo dài đến hàng trăm hàng nghìn tập.

Phim series với định dạng và quy mô điện ảnh (movies)

Phim series trong những năm gần đây đã được các hãng sản xuất trên thế giới nâng tầm với định dạng TV movies, bằng cách rút ngắn và cô đọng câu chuyện phim với thời lượng trên dưới 10 tập của mỗi phần phim. Song song đó, thông qua mức đầu tư với kinh phí cao và chất lượng như phim điện ảnh trong từng tập ở từng dự án, phim series hiện nay đôi lúc có thể ngang ngửa với phim điện ảnh chiếu rạp. Chẳng hạn, series Trò chơi vương quyền (Game of Thrones) với 8 mùa phát sóng trên HBO (kể từ mùa đầu tiên vào năm 2011 cho đến mùa cuối cùng vào năm 2019), và loạt phim này đã góp phần chính thức mở ra một kỷ nguyên mới đối với khán giả toàn cầu. 

Mùa đầu tiên của Trò chơi vương quyền, bộ phim thu hút trung bình 2,5 triệu lượt xem của mỗi tập trong khung giờ phát sóng chính thức, đồng thời đạt 9,3 triệu lượt xem mỗi tập (bao gồm xem lại và xem theo yêu cầu trên nền tảng kỹ thuật số của HBO). Tới mùa thứ 7, lượng người xem trung bình đạt 32,8 triệu mỗi tập trên mọi nền tảng. Ngay ở mùa thứ 4 thì Trò chơi vương quyền đã trở thành series có lượt xem cao nhất trong lịch sử của HBO. Cựu tổng thống Mỹ, Barack Obama, vốn dĩ là một người hâm mộ của loạt phim này, cũng đã từng bày biện một Ngai Sắt biểu tượng phim trong phòng Bầu Dục ở Cánh Tây của Nhà Trắng.

Thừa thắng xông lên, loạt phim tiền truyện (prequel) của Trò chơi vương quyền là Gia tộc rồng (House of the Dragon) đã được thực hiện tiếp tục, với tiếng vang không kém cạnh. Các nhà phê bình của Los Angeles Times, The New York Times, Chicago Tribune, San Francisco Chronicle, CNN, The Guardian... nhìn nhận khá tích cực về Gia tộc rồng, ngay từ các tập đầu của mùa 1 (bao gồm 10 tập) lúc vừa ra mắt vào năm 2022 trên HBO và HBO Max. Chỉ riêng ở Mỹ đã có 25 triệu người xem với tập 1, trên tất cả các nền tảng trình chiếu phim.

Đáng quan tâm là loạt phim series Gia tộc rồng có mức ngân sách sản xuất thuộc hàng cao ngất ngưỡng, với khoảng 20 triệu USD cho mỗi tập phim. Để so sánh, Trò chơi vương quyền từ mùa 1 đến mùa 5, ngân sách mỗi tập khoảng 6 triệu USD; riêng mùa 8 là 15 triệu USD mỗi tập. Dù chỉ là phim series phát trên các nền tảng số là chủ đạo, Gia tộc rồng cũng đã dành hơn 100 triệu USD cho chiến dịch tiếp thị phim trên toàn cầu, tương đương mức ngân sách tiếp thị dành cho phim chiếu rạp "bom tấn".  

Khi đạo diễn điện ảnh thế giới bước đầu tiếp cận phim series

Giới làm phim lừng danh trên thế giới, trước giờ dường như chỉ an trú nơi lãnh địa điện ảnh thì dạo gần đây cũng dần bước chân sang "cánh rừng" phim series, để tìm cách khai phá vùng đất mới.

Nhà làm phim tài danh Vương Gia Vệ (Wong Kar Wai) người Hong Kong, thường được giới phê bình quốc tế biết đến với các phim điện ảnh luôn có tính duy mỹ tột bậc (từng 4 lần tranh giải Cành Cọ Vàng tại LHP Cannes), vào đầu năm 2019 cũng đã chính thức công bố kế hoạch làm phim series chuyển thể từ tiểu thuyết Blossoms Shanghai. Bộ phim này lấy bối cảnh ở Thượng Hải vào những năm 1990, với bối cảnh dựng theo tỷ lệ 1:1 tại Công viên Điện ảnh Thượng Hải. Đạo diễn hình ảnh của phim đã tiết lộ rằng họ Vương thực hiện các tập phim series này theo phong cách điện ảnh nhất quán của mình xưa nay, khiến quá trình quay phim sẽ mất hơn 3 năm mới có thể hoàn thành (dự kiến vào năm 2023). Đây cũng chính là phim series đầu tiên của Vương Gia Vệ.

Park Chan-wook - đạo diễn lừng danh của nền điện ảnh Hàn Quốc, từng 4 lần nhận được đề cử Cành Cọ Vàng tại LHP Cannes, gần đây vừa đoạt giải Đạo diễn xuất sắc tại Cannes với bộ phim Quyết tâm chia tay (Decision to leave), hiện tại cũng đang thực hiện loạt phim series chuyển thể từ tiểu thuyết đoạt giải Pulitzer của Nguyễn Thanh Việt, nhà văn gốc Việt sinh sống và làm việc tại Mỹ. Câu chuyện phim có bối cảnh về chiến tranh Việt Nam trong thời điểm tàn cuộc, được hãng phim A24 đầu tư sản xuất, phát sóng trên HBO.

Đạo diễn quái kiệt Quentin Tarantino người Mỹ, vào cuối năm 2022 cũng đã hé lộ rằng sẽ xem xét việc làm một phim series có thời lượng 8 tập. Nếu dự án được hiện thực hóa, đây sẽ là phim series đầu tiên của Quentin Tarantino sau 30 năm làm nghề. Trên thực tế, Inglorious Basterds (ra mắt vào năm 2009, từng nhận được 8 đề cử Oscar) do Quentin Tarantino viết kịch bản và đạo diễn, ban đầu có định dạng là phim series 6 tập, nhưng khi ông trình bày ý tưởng này với nhà sản xuất kỳ cựu Luc Besson thì không nhận được sự ủng hộ, bởi nhà làm phim người Pháp này cho rằng, Quentin Tarantino là một trong số rất ít người làm những bộ phim mà người mê phim trên khắp thế giới này luôn muốn đến rạp chiếu để xem. Dĩ nhiên thời điểm ấy (năm 1998) thì Luc Besson không sai, bởi loại hình xem phim trực tuyến (streaming) chưa có điều kiện nở rộ như hiện nay.

Đạo diễn phim Việt chiếu rạp hào hứng làm phim series

Tại Việt Nam, giới làm nghề làm phim chiếu rạp chừng như cũng bước đầu hòa nhập vào dòng chảy phim series ít nhiều có tính thời thượng này.

ĐPCC

Victor Vũ, một trong những người làm phim điện ảnh chiếu rạp thuộc hàng sung sức nhất của điện ảnh Việt những năm gần đây, hồi tháng 7.2022 cũng vừa ra mắt phim series đầu tay của mình là Trại hoa đỏ. Thuộc thể loại phim kinh dị, series này (tổng cộng 8 tập; thời lượng 60 phút/ tập) được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên và đầu tay của nữ nhà văn Di Li, phát sóng độc quyền trên mọi nền tảng của K+. Đoàn phim đã trải qua 2 năm chuẩn bị dự án (bao gồm khoảng thời gian bị gián đoạn vì đại dịch Covid bùng phát), tổ thiết kế 15 nhân sự đã phải làm việc xuyên suốt 1 tháng, ghi hình trong 65 ngày quay, với trang thiết bị làm phim vẫn theo quy chuẩn của phim điện ảnh.

Tiếp nối con đường làm phim series phát trực tuyến này, đạo diễn Phan Anh, một "tân binh" từng có phim điện ảnh đầu tay Đỉnh mù sương (phát hành năm 2020) thuộc thể loại hành động võ thuật, gần đây cũng vừa ra mắt phim series Huynh đệ (tên phim tiếng Anh Brotherhood of Steel) có thời lượng 6 tập, trình chiếu trên kênh Netflix Việt Nam. Khác hẳn với "style" làm phim của Victor Vũ trong series Trại hoa đỏ, đạo diễn Phan Anh đã thực hiện phim series Huynh đệ đạt chuẩn Netflix nhưng theo phương cách làm phim độc lập (indie), vừa viết kịch bản vừa là đạo diễn rồi tự điều hành sản xuất cho dự án phim series đầu tay của mình. 

YẾN LÊ

YẾN LÊ

Phim Huynh đệ của đạo diễn Phan Anh bấm máy ở thời điểm khu vực TP.HCM vẫn còn chưa ngớt dịch Covid - tháng 4.2022, trên nền chất liệu kịch bản được khơi gợi từ một tình tiết bi thương có thật trong đời sống mùa dịch. Nhiều bối cảnh phim cũng đã được chọn ghi hình tả thực ở nơi chốn có phần dưới đáy cuộc sống, tạo cảm giác sát sườn với hệ nhân vật trong câu chuyện phim. Có vẻ như Huynh đệ của Phan Anh chính là một mô hình "kiểu mẫu" làm phim series Việt phát trực tuyến ở giai đoạn này. Bởi phim có tính nhanh nhạy, tương ứng với thực trạng đời sống xã hội Việt, đồng thời cũng tương đồng sát sao với điều kiện làm nghề của phần lớn người làm phim Việt giai đoạn này, trong bối cảnh kinh tế Việt Nam hiện hành.