Sách tiếng Việt công nghệ 'tuổi 40' sẽ ra sao?

Trải qua hơn 40 năm thăng trầm vẫn có sức sống mãnh liệt, liệu kết luận “không đạt” lần này có là “dấu chấm hết” cho cuốn sách tiếng Việt 1 - Công nghệ?

Chiều 12.9, đại diện của Hội đồng thẩm định sách giáo khoa (SGK) đã giải thích với một số báo chí lý do sách tiếng Việt 1 - Công nghệ và toán của GS Hồ Ngọc Đại bị đánh giá là không đạt ngay từ vòng 1.

Trả lời câu hỏi về tính thực tiễn và quá trình thực nghiệm, “sức sống” của sách tiếng Việt - công nghệ giáo dục hàng chục năm trời với hơn 930.000 học sinh (HS) ở các nhà trường có được coi là một yếu tố, một “trọng số” để cân nhắc trong quá trình thẩm định hay không, GS Trần Đình Sử, một thành viên của Hội đồng thẩm định, nói: “Mọi bộ SGK đang được thẩm định đều bình đẳng như nhau. Điều kiện tiên quyết để đánh giá SGK là cuốn sách ấy phải được soạn theo nội dung, mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới”.

15/15 thành viên hội đồng thẩm định đánh giá sách tiếng Việt 1 - Công nghệ của GS Hồ Ngọc Đại chưa đạt   Ngọc Dương

Lấy ví dụ cụ thể từ sách tiếng Việt 1 - Công nghệ của GS Hồ Ngọc Đại, GS Sử cho hay chương trình mới với môn tiếng Việt lớp 1 yêu cầu dạy HS 4 kỹ năng nghe - nói - đọc - viết; phân biệt được các trường hợp chính tả; biết viết những câu đơn giản; biết kể chuyện...; nhưng sách của GS Đại chủ yếu là dạy âm, chữ, dạy quy tắc chính tả. Sách có những ưu điểm nhưng những mặt khác mà chương trình yêu cầu thì không có. Bên cạnh đó, nội dung sách lại có những yêu cầu quá cao, hàn lâm hoặc không cần thiết đặt ra với HS lớp 1, vượt quá yêu cầu của chương trình.

Theo GS Sử, thành viên của Hội đồng thẩm định có những giáo viên đang trực tiếp dạy lớp 1, có người là hiệu trưởng, trưởng phòng giáo dục tiểu học ở những nơi đang sử dụng sách tiếng Việt 1 - Công nghệ, nhưng họ đều chỉ ra những bất hợp lý khi dạy theo sách này. “Do vậy, không phải ngẫu nhiên mà cả 15/15 thành viên Hội đồng thẩm định đều đánh giá là chưa đạt”, GS Sử khẳng định.

PGS Trần Kiều, thành viên của Hội đồng thẩm định SGK toán lớp 1, khẳng định về mặt nguyên tắc, khi chúng ta đã xây dựng và ban hành được chương trình mới thì phải xây dựng được một bộ SGK phù hợp cho chương trình mới. Hội đồng thẩm định SGK phải bám sát 4 điều, 13 tiêu chí và 40 chỉ báo trong Thông tư 33 của Bộ GD-ĐT về tiêu chuẩn SGK theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Theo PGS Trần Kiều, sau thẩm định vòng 1, một số bộ hoặc cuốn SGK không đạt vì vi phạm nguyên tắc “đủ và đúng”. Tuyệt nhiên hội đồng không thiên kiến, định kiến với tác giả nào, cứ đúng theo tiêu chí mà đánh giá, nên đạt hay không đạt đều căn cứ vào đó.

Nói riêng về sách của GS Hồ Ngọc Đại, PGS Trần Kiều khẳng định cuốn sách có những nội dung rất hay, nhưng không phải tất cả và đặc biệt là không bám theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Hầu hết là “bê nguyên” sách hiện hành để gửi thẩm định. “Tôi mong GS Hồ Ngọc Đại sẽ bám theo chương trình giáo dục phổ thông mới để sửa, viết lại. Bộ chắc chắn sẽ mong đợi điều đó. Còn với sách gửi thẩm định như vừa qua thì tôi cho rằng Bộ GD-ĐT không thể thay chương trình để đi theo bộ sách của GS Đại được”, PGS Trần Kiều chia sẻ.

TS Thái Văn Tài, quyền Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học, Bộ GD-ĐT, cho biết đến thời điểm này, Hội đồng thẩm định đang tiến hành thẩm định vòng 2 đối với SGK lớp 1 và dự kiến công bố kết quả thẩm định sau 2 vòng vào tháng 10 tới. Sau vòng 1, ngoài sách tiếng Việt và toán của GS Hồ Ngọc Đại được hội đồng thẩm định đánh giá là chưa đạt, còn có những cuốn ở các môn khác. Tuy nhiên, Bộ cũng chưa nhận được bất cứ phản ứng nào với kết quả thẩm định vòng 1.

Sau vòng 1, ngoài sách tiếng Việt và toán của GS Hồ Ngọc Đại được hội đồng thẩm định đánh giá là chưa đạt, còn có những cuốn ở các môn khác Hoàng Trung

Ông Tài khẳng định nhiệm vụ của các hội đồng quốc gia thẩm định SGK không phải là tuyển lựa và xếp hạng cao thấp các SGK được gửi đến thẩm định, mà là đánh giá các SGK này theo các tiêu chí quy định để có kết luận cuối cùng là: “đạt”, “đạt cần sửa chữa” hay “không đạt”.

“Như vậy, sự khác biệt giữa các SGK được thẩm định thể hiện ở chỗ có đạt được tiêu chuẩn nghiêm ngặt đối với SGK hay không. Với những SGK không đạt không có nghĩa là dấu chấm hết, nếu các tác giả sửa lại và đăng ký thẩm định thì sẽ được tiến hành thẩm định lại từ đầu”, ông Tài nói.

Về phía GS Hồ Ngọc Đại, khi trả lời câu hỏi của truyền thông về việc liệu ông có chỉnh sửa sách phù hợp hơn để tiếp tục được thẩm định sau này, ông đã lập tức khẳng định: “Tôi sẽ không sửa để nộp lại. Nếu nói điều chỉnh có nghĩa là tôi không cẩn thận, không tính toán. Tôi không điều chỉnh gì hết, vì đó là công trình tôi nghiên cứu cả một đời. Tôi đã phải làm thực nghiệm mấy chục năm rồi và nghiên cứu mới điều chỉnh. Tôi dạy phép toán đại số cho học sinh lớp 1, hệ đếm, phép toán trên tập hợp. Đối với các vị là cao, nhưng trẻ con chấp nhận được”.

GS Hồ Ngọc Đại chia sẻ: “Tôi biết điều này sẽ xảy ra, tôi không bất ngờ”. Trả lời câu hỏi của PV Thanh Niên về việc làm thế nào để bộ SGK của ông có thể “sống” tiếp sau khi đã bị loại bởi Hội đồng thẩm định, GS Đại khẳng định: “Cuộc sống này không có tình huống nào không có lối thoát, chân lý tồn tại chứ. Tôi dự cuộc làm việc với Hội đồng thẩm định công bố kết luận, chủ tịch hội đồng hỏi tôi có ý kiến gì không, tôi bảo “không”, rồi tôi đi về”.

GS Đại tâm sự ông rất kỳ vọng vào lần đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT lần này. Còn cá nhân ông thì cảm thấy yên lòng bởi những gì 50 năm qua mình đã làm và khẳng định: “Tôi viết SGK căn cứ vào sự phát triển của trẻ em làm chuẩn. Một chương trình có hiệu quả hay không là chương trình có mang lại lợi ích cho trẻ em mỗi ngày; mỗi giờ học đều mang lại lợi ích, cái mới, niềm vui cho trẻ em. Học tiếng Việt với tôi là ai cũng học được, học gì được nấy, học đâu chắc đấy. Chúng ta hay phản ứng sự thực dụng, nhưng học phải cần cho cuộc sống, không thể học những thứ viển vông”.

Hàng trăm nội dung, chi tiết không phù hợp ? 15/15 thành viên Hội đồng quốc gia thẩm định SGK đều biểu quyết đánh giá không đạt với sách tiếng Việt 1 - Công nghệ của GS Hồ Ngọc Đại với lý do chính: theo các quy định của Bộ GD-ĐT tại Thông tư 33 quy định tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa SGK, sách tiếng Việt của GS Hồ Ngọc Đại chỉ đạt về điều kiện tiên quyết của SGK, nhưng không đạt tất cả các tiêu chí còn lại. Cụ thể, có khoảng 300 nội dung, chi tiết cần sửa, hoặc bỏ. SGK của GS Đại còn có một số nội dung không phù hợp hoặc vượt quá quy định trong chương trình tiếng Việt lớp 1 như các yêu cầu cần đạt về các kỹ năng đọc, viết, nói và nghe; kiến thức (tiếng Việt, văn học); ngữ liệu... Môn toán chưa thể hiện đúng và đầy đủ nội dung của chương trình, còn nhiều nội dung vượt quá chương trình lớp 1.

Học sinh học sách tiếng Việt 1 - Công nghệ tăng Năm 1978, tài liệu tiếng Việt 1 - Công nghệ giáo dục được khuyến khích các địa phương sử dụng.Từ đó đến nay, với bao thăng trầm của những lần “thay sách”, nhưng theo thống kê của Bộ GD-ĐT 3 năm gần đây cho thấy, số HS và trường, lớp học theo sách tiếng Việt 1 - Công nghệ ngày càng tăng. Năm 2017 có 6.651 trường và 23.885 lớp với 678.800 HS thì năm 2018, con số này lần lượt là 7.511 trường, 27.981 lớp và 771.777. Đến năm học 2018 - 2019, con số này là 8.198 trường, 30.522 lớp và 923.842 HS.