Sau tháng 4 nóng nhất, châu Á lại sắp hứng chịu thời tiết khắc nghiệt

Ông Ika Krishnayanti, một nông dân và là nhân viên quan hệ quốc tế của Hiệp hội Nông dân Indonesia, nhớ rất rõ những trận cháy rừng lớn gần nhất, gây chết chóc ở đất nước Đông Nam Á này. Đó là các đám cháy lớn năm 2015 được cho là đã gây ra hơn 100.000 ca tử vong sớm.

Những đám cháy trên xảy ra được cho là do chịu sự tác động của một mô hình khí hậu được gọi là El Nino, kéo dài mùa khô ở Indonesia và chuyển hướng những cơn mưa theo mùa - những tác động chỉ trở nên tồi tệ hơn khi thế giới ấm lên và khí hậu thay đổi.

"Năm nay, nếu El Nino đến, Indonesia cần phải chuẩn bị nghiêm túc vì tác hại có thể xảy ra một lần nữa đối với rừng của chúng tôi và nông dân", ông Krishnayant kêu gọi, theo tờ South China Morning Post (SCMP) ngày 7.5.

Trong ba năm qua, một hiện tượng thời tiết trái ngược thường làm giảm nhẹ nhiệt độ toàn cầu, được gọi là La Nina, đã xuất hiện, nhưng các nhà khoa học khí hậu hiện đang dự báo sự trở lại của El Nino vào năm 2023, và các điều kiện nóng, khô, dễ xảy ra hỏa hoạn do El Nino gây ra.

AFP

Hiện tại, các nhà khí tượng học đang cảnh báo về các kỷ lục nhiệt độ ở khắp châu Á trong năm nay, khi khu vực hứng những đợt nắng nóng tàn khốc và phải đối mặt với một tương lai có thể quá nóng đến mức không thể xử lý.

Trong tháng trước, nhiệt độ đã lên tới mức thiêu đốt 50 độ C ở các vùng của Thái Lan. Tại Ấn Độ, ít nhất 13 người chết vì say nắng và hàng chục người phải nhập viện khi nhiệt kế đo được gần 45 độ C tại lễ trao giải gần thành phố Mumbai vào giữa tháng 4. Ngoài ra, tại Trung Quốc, gần một năm kể từ đợt nắng nóng và hạn hán nghiêm trọng năm 2022, hơn 100 trạm thời tiết vào tháng trước đã ghi nhận nhiệt độ cao nhất.

"Tháng 4 nóng nhất ở châu Á"

Trên phạm vi toàn cầu, kỷ lục nóng nhất được ghi nhận trong 8 năm qua, theo SCMP. Các sự kiện thời tiết khắc nghiệt đang trở nên phổ biến hơn, với các chuyên gia cảnh báo rằng tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng và những điều tương tự sẽ chỉ tăng nhanh khi biến đổi khí hậu tiếp tục gây ra hậu quả.

Tiến sĩ Wang Jingyu thuộc Viện Giáo dục Quốc gia Singapore, người nghiên cứu mô hình khí hậu và tương tác đất-khí quyển, cho hay tháng trước là "tháng 4 nóng nhất ở châu Á". Ông cho rằng tình trạng nóng như thế là do El Nino sắp quay trở lại và những tác động của hiện tượng này, bao gồm lượng mưa giảm và nhiệt độ tăng.

Tổ chức Khí tượng Thế giới của Liên Hiệp Quốc ngày 3.5 dự báo với độ chắc chắn 80% rằng  El Nino sẽ xuất hiện vào tháng 10.2023, và 60% khả năng El Nino có thể xuất hiện ngay sau tháng 7.

Trong khi đó, một cậu bé 11 tuổi ở Malaysia đã chết vì say nắng và mất nước vào tháng trước, trong bối cảnh có cảnh báo nhiệt độ cao ở một số khu vực khi chỉ số nhiệt kế tăng vọt lên 40 độ C.

Chụp màn hình SCMP

Thành phố Luang Prabang ở Lào cũng đã đạt mức cao kỷ lục 42,7 độ C và nhiệt độ tăng lên khoảng 45 độ C ở Myanmar.

Ở Bangladesh, đã có báo cáo về việc mặt đường tan chảy dưới ánh nắng chói chang ở thủ đô Dhaka. Còn tại Ấn Độ, chính quyền các bang đóng cửa trường học và giới chức đã kêu gọi trẻ em ở nhà để tránh đau đầu và mệt mỏi.

Tuy nhiên, một đợt nắng nóng có cường độ như thế không thể giải thích được chỉ bằng El Nino, theo ông Benjamin Horton, Giám đốc Đài quan sát Trái đất Singapore thuộc Đại học Công nghệ Nanyang. "Một hiện tượng gì đó khác cũng đang xảy ra. Trái đất đang trở nên ấm hơn, với độ ẩm trong khí quyển cao hơn đáng kể," ông Benjamin nói, đồng thời lưu ý rằng các chu kỳ khí hậu dao động tự nhiên không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra "số lượng các sự kiện thời tiết khắc nghiệt kỷ lục gần đây".

Những hoạt động của con người, bao gồm đốt nhiên liệu hóa thạch, phá rừng và những thay đổi sử dụng đất khác, đã gây ra khủng hoảng khí hậu bằng cách giải phóng lượng khí nhà kính ngày càng tăng vào bầu khí quyển. Lượng khí thải nhà kính toàn cầu tiếp tục tăng vào năm ngoái và nhiệt độ cao hơn ít nhất 1,1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Tình trạng thiếu nước lan rộng

Ngoài ra, những lo ngại về tình trạng thiếu nước trong những tháng tới đã lan rộng khắp khu vực, vì nhiệt độ cao làm tăng khả năng xảy ra thời tiết khô hạn và hạn hán, theo SCMP.

Tại Philippines, các cơ quan chính phủ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngăn chặn cuộc khủng hoảng nước tiềm ẩn do El Nino gây ra để tránh lặp lại tình trạng năm 2019, khi khoảng 10.000 hộ gia đình ở khu đô thị Manila bị mất nguồn cung cấp nước do mực nước trong các hồ chứa chính của Manila chạm mức mức thấp lịch sử. Ủy ban Tài nguyên nước quốc gia Philippines đã phản ứng bằng các kế hoạch dự phòng để tăng cường sản xuất nước, với các công ty kích hoạt lại những giếng sâu.

Trong tháng trước, Thái Lan đã đưa ra cảnh báo kêu gọi người dân tiết kiệm nước, khi Văn phòng Tài nguyên nước quốc gia chuẩn bị cho một đợt hạn hán mà cũng được dự báo sẽ tấn công các bang Kedah, Kelantan và Perlis của Malaysia, kéo theo tình trạng khô nóng kéo dài.

Trong khi đó, Không quân hoàng gia Malaysia đã làm việc với cơ quan khí tượng của đất nước để gieo mây ở bang Penang nhằm bổ sung nguồn cung cấp nước cho các đập khô cạn của đảo Penang, theo SCMP.

Những kế hoạch hành động

Theo thống kê của Tổ chức Khí tượng Thế giới, gần 26.000 người đã chết trong các đợt nắng nóng trên khắp Ấn Độ từ năm 1992-2020. Những năm gần đây đã chứng kiến sự gia tăng về tần suất, thời gian và cường độ của các đợt nắng nóng, thường xảy ra ở nước này từ tháng 3-7.

Năm nay, văn phòng thời tiết của Ấn Độ dự đoán nhiệt độ trên trung bình và các đợt nắng nóng cho đến cuối tháng 5, vì có khả năng nhiệt tăng thêm do El Nino.

Theo SCMP dẫn lời ông Dileep Mavalankar, Giám đốc Viện Y tế Công cộng Ấn Độ có trụ sở tại bang Gujarat, nhiều người trong nước, bao gồm cả các quan chức, vẫn thiếu kiến thức về cách hành động tốt nhất trong điều kiện nhiệt độ cực cao, trong khi dữ liệu về tỷ lệ tử vong liên quan đến nắng nóng vẫn còn rất ít.

"Tôi nghĩ, Bộ Y tế cũng như cơ quan quản lý thiên tai chưa nghĩ đến những tác động có thể xảy ra đối với người dân nếu nắng nóng trở nên tồi tệ hơn vào cuối năm nay. Nếu El Nino làm gián đoạn mùa gió mùa của Ấn Độ, thì sẽ thiếu mưa và tất nhiên, tình trạng này sẽ ảnh hưởng lớn đến nông nghiệp và cả nền kinh tế", ông Mavalankar cảnh báo.

Reuters

Ông Mavalankar, người đã lập kế hoạch hành động chống nắng nóng đầu tiên của Ấn Độ cho một thành phố sau khi phát hiện ra rằng 800 người đã chết ở thành phố Ahmedabad thuộc bang Gujarat sau một tuần đặc biệt nóng vào năm 2010, nói rằng giáo dục công chúng là điều tối quan trọng.

Kế hoạch của ông Mavalankar cho Ahmedabad liên quan đến các giải pháp đơn giản như hướng dẫn mọi người phải làm gì trong trường hợp nhiệt độ cao và chuẩn bị hệ thống y tế để đối phó với các trường hợp khẩn cấp về nhiệt, góp phần làm giảm tổng số ca tử vong từ 30% đến 40% trong các đợt nắng nóng cao điểm, theo SCMP.