Sức mua chưa bật nổi

Tiểu thương sốt ruột

"Chợ búa mua sắm kiểu gì không hiểu, sốt cả ruột" là câu cửa miệng mà rất nhiều tiểu thương bán hàng tại các chợ truyền thống nhận xét khi được hỏi về tình hình kinh doanh từ sau Tết Nguyên đán đến nay. Kinh doanh mặt hàng thịt heo lâu năm tại chợ Ông Địa (chợ Tân Phước, Q.Tân Bình, TP.HCM), bà Phương thở dài chia sẻ, cảnh chợ ế đã trở thành "đặc sản" từ mấy năm qua. Tuy nhiên, mua bán càng trầm lắng hơn khi giá thịt heo tăng liên tục. "Giá thịt heo tăng mỗi ngày như giá vàng suốt thời gian dài. Mấy bữa nay đã bớt nóng rồi, nhưng người đi chợ "lơ" thịt từ sau khi giá heo tăng phi mã. Đời thuở nào mà thịt heo ở chợ lên đến 300.000 đồng/kg, gấp đôi so với giá năm ngoái. Cứ thấy giá cao hoài, người đi chợ chuyển sang mua thịt gà, thịt đông lạnh… ăn cho rẻ", bà Phương ta thán.

Tại chợ Trần Văn Quang trên cùng địa bàn Q.Tân Bình, bà Hoa bán thịt ở đây cho hay, kinh doanh thịt heo từ mấy chục năm nay, chưa bao giờ bà thấy cảnh buôn bán ế ẩm như lúc này. Ế vì người mua ít đã đành, càng ế hơn khi giá cao, khách mua ít lại hoặc không thèm mua thịt nữa. "Chẳng hạn, trước mua 1 ký thịt heo, nay mua nửa ký. Như vậy, trước đây mình lấy hàng về từ 3 - 4 mảnh (một con heo có 2 mảnh) đủ bán trong ngày, nay lấy 2 mảnh về bán đến chiều chưa hết. Lượng khách mua thịt heo giảm 40 - 50% so với thời giá thịt chưa tăng nóng như bây giờ", bà Hoa cho hay.

ẢNH: LAM NGHI

Với các mặt hàng rau củ quả, giá không tăng, song theo các tiểu thương, nhu cầu mua sắm cũng giảm hẳn. Chủ một cửa hàng chuyên kinh doanh các loại rau củ hữu cơ trên đường Nguyễn Đình Chiểu (Q.3, TP.HCM) cho biết giá bán các mặt hàng rau củ tại cửa hàng nhỉnh hơn so với các loại rau củ bán trong chợ. Do có khách hàng cố định nên bao năm qua cửa hàng vẫn duy trì hoạt động tốt. Tuy vậy, hiện nay sức mua cũng giảm đến 20 - 30%. "Mình nhập các loại rau củ hữu cơ từ Đà Lạt về với số lượng ít hơn giai đoạn trước tết, nhưng lực bán chậm lắm, mấy quả mướp héo phải bỏ hoài. Có thể người mua vào siêu thị, nơi có không gian bán hàng mát mẻ, sạch sẽ và tiện nghi, giá thấp hơn và có nhiều lựa chọn hơn", chủ quầy rau này suy đoán.

Không chỉ với các mặt hàng thực phẩm tươi sống, nhóm đồ khô, hàng thời trang lại càng ế ẩm. Bà Hồng Diệu, chuyên kinh doanh áo quần tại chợ Tân Bình, thở dài sườn sượt khi chúng tôi hỏi chuyện. Trong chợ, nhiều quầy sạp đóng cửa đã đành, cả khu vực xung quanh chợ cũng trả mặt bằng liên tục. "Giờ sáng ra, chị em tiểu thương tập trung chơi cờ tỷ phú, người bán đông hơn người đi mua. Những sạp biết livestream bán hàng trên TikTok thì bán được nhiều hơn, nhưng đâu phải ai cũng livestream được. Tiểu thương đa số không rành công nghệ, như cá nhân tôi có thể bán qua Zalo, lập nhóm rồi giới thiệu hàng lên đó. Chứ bảo livestream để bán thì chịu. Theo đó, lượng khách cũ của mình cũng vắng dần, sang các quầy có livestream bán hàng để mua", bà Diệu chán nản nói.

Tuy vậy, không phải quầy sạp nào livestream cũng bán được nhiều hàng. Bà Ng., một tiểu thương kinh doanh mặt hàng thời trang tại chợ An Đông (Q.5, TP.HCM), cho hay bà từng sắm máy móc, thiết bị để livestream bán hàng. Tuy nhiên, lượng khách mua cũng giới hạn, sau thời gian, tình trạng ế ẩm lại tiếp diễn. Từ trước Tết Nguyên đán, bà chính thức trả mặt bằng, đưa hàng hóa về nhà bán online được "đồng nào hay đồng đó". "Người dân thắt lưng buộc bụng thì làm thế nào, cũng khó thuyết phục họ mở hầu bao mua sắm được", bà Ng. nói.

Chủ sạp Kim Liên chuyên bán các mặt hàng đồ khô tại chợ Bến Thành (Q.1, TP.HCM) cũng thừa nhận chợ phục vụ khách du lịch là chủ yếu. Hằng ngày khách vào ra chợ tấp nập, nhưng số người chịu mua hàng không cao. "Vạn người bán, chỉ trăm người mua, nên doanh số hằng ngày vẫn èo uột. Khách du lịch mà mua nửa ký cà phê, rồi nửa ký hạt điều thì lãi chưa đủ ly cà phê vỉa hè 15.000 đồng", chủ sạp Kim Liên chia sẻ.

ẢNH: LAM NGHI

ẢNH: LAM NGHI

Quầy sạp ở chợ đóng cửa vẫn nhiều

Đại diện các ban quản lý chợ truyền thống tại TP.HCM cũng thừa nhận, tình trạng đóng cửa sạp trong hơn 2 tháng đầu năm gia tăng do kinh doanh khó khăn. Tại chợ Thanh Đa (Q.Bình Thạnh), theo ban quản lý, chợ có gần 500 sạp và khoảng 40 ki ốt nhưng đến nay chỉ còn 278 sạp hoạt động. Hay chợ Vườn Chuối (Q.3), số sạp mở bán còn chưa tới một nửa. Nguyên nhân chính là sức mua yếu. Chợ dân sinh trầm lắng ế ẩm đã đành, các chợ đầu mối cũng không mấy sáng sủa. Đặc biệt, các chợ đầu mối có quy mô hàng hóa lớn như chợ Bình Tây (Q.6), chợ Tân Bình (Q.Tân Bình), chợ An Đông (Q.5)… số quầy sạp đóng cửa cũng tăng rõ rệt.

Theo Sở Công thương TP.HCM, so với thời điểm trước dịch là năm 2019, lượng khách đi chợ truyền thống giảm đến 40 - 50%. Đến nay, dù TP.HCM đã có nhiều chính sách khuyến khích đẩy mạnh mãi lực tại chợ truyền thống, tuy nhiên nhu cầu mua còn yếu, nên hiệu quả các chương trình chưa thực sự khởi sắc. Bên cạnh đó là sự cạnh tranh giữa kênh bán hàng truyền thống với kênh bán hàng hiện đại, tiện dụng ngày càng gay gắt.

Sở Công thương TP.HCM đang phối hợp với Trường đại học Kinh tế - Luật TP.HCM xây dựng đề án đổi mới chợ truyền thống nhằm đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số trong bối cảnh hiện nay. Theo đề án, trong tổng số 232 chợ hiện có trên địa bàn, dự kiến sẽ chỉ còn lại 195 chợ sau quá trình sắp xếp, trong đó có 37 chợ sẽ được giải tỏa, sáp nhập, di dời hoặc chuyển đổi công năng thành các không gian công cộng như hoa viên, khu phố, trung tâm thương mại... Quy hoạch phát triển ngành thương mại TP.HCM đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 cũng không tăng thêm số lượng chợ ở khu vực nội thành. Việc phát triển chợ mới chỉ thực hiện khi có nhu cầu tái bố trí tiểu thương từ các chợ di dời, giải tỏa. Đại diện Sở Công thương TP.HCM cho hay, đề án có thể đến tháng 6 năm nay mới hoàn tất. Sở vẫn đang tích cực hướng dẫn, hỗ trợ giúp tiểu thương nâng cao năng lực quản lý, tiếp cận khách hàng qua các kênh thương mại điện tử.

Chuyên gia thương mại Vũ Vinh Phú nêu quan điểm: "Sức mua sau tết chưa "bật" lên nổi là điều dễ hiểu. Giá cả hàng thiết yếu tăng, nhu cầu mua sắm không cao, người dân lo lắng mất việc, giảm thu nhập... khiến chợ, siêu thị, trung tâm thương mại đều giảm lượng khách mua. Tuy nhiên, chợ truyền thống là linh hồn của các đô thị phát triển. Cần có chính sách "sát sườn" với khu vực kinh doanh này. Các chợ truyền thống phải được bố trí lại theo công năng, khu vực kinh doanh thực phẩm phải bảo đảm vệ sinh an toàn, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Phải có cách làm bảo vệ người kinh doanh đàng hoàng tử tế, không nhập nhằng hàng thật và giả lẫn lộn. Phải xây dựng mô hình chợ truyền thống hiện đại, chỉn chu, thân thiện như nhiều nước đã làm thành công như Singapore, Hàn Quốc… thì chắc chắn chợ sẽ lấy lại sức sống. Muốn vậy, sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, nhà nước là rất quan trọng".