Quảng Ninh: Hàng triệu tấn tro xỉ nhiệt điện uy hiếp môi trường

Theo Sở TN-MT Quảng Ninh, địa phương này hiện có 7 nhà máy nhiệt điện than, với tổng công suất là 4.150 MW, chiếm 16% tổng sản lượng điện cả nước. Trong đó, chỉ có 2 nhà máy nằm xa khu dân cư là Nhà máy nhiệt điện Mạo Khê (TX.Đông Triều) và Nhà máy nhiệt điện Mông Dương (TP.Cẩm Phả).

Đáng chú ý, hầu hết các nhà máy nhiệt điện than này đều nằm ven biển, có nhà máy gần ven bờ vịnh Hạ Long, Bái Tử Long... gây nguy cơ ô nhiễm biển. Nhiều nhất là TP.Cẩm Phả, khi có tới 4 nhà máy nhiệt điện than, 1 nhà máy xi măng, chưa kể các bãi thải mỏ.

Thời gian qua, các bãi chứa tro xỉ nhiệt điện than đang trở thành nỗi nhức nhối, khi chỗ nào cũng đầy ắp, dẫn đến tình trạng quá tải, nguy cơ xâm hại môi trường cao.

Tro xỉ nhiệt điện đang trở thành vấn đề nhức nhối tại Quảng Ninh Ảnh Lã Nghĩa Hiếu

Đáng kể nhất là bãi thải số 1 của Nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả - TKV (P.Cẩm Thịnh, TP.Cẩm Phả, Quảng Ninh). Bãi đổ thải tro xỉ này nằm ngay bên bờ vịnh Bái Tử Long và giáp ngay khu dân cư gồm hàng nghìn hộ của các phường Cẩm Thịnh, Cẩm Sơn, Cửa Ông và Bệnh viện đa khoa khu vực Cẩm Phả, vốn chỉ nằm cách nhà máy điện này vài trăm mét.

Hàng ngày, Nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả đã cố gắng xử lý nhưng khó tránh khỏi bụi tro xỉ "tấn công" vào các khu dân cư.

Ông Nguyễn Văn Đương (50 tuổi, P.Cẩm Thịnh, TP.Cẩm Phả) cho biết, người dân nơi đây đã quen với cảnh sống chung cùng bụi. Bụi xuất phát từ không chỉ từ bãi tro xỉ hàng trăm nghìn tấn mà còn phát tán thông qua hệ thống ống khói của Nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả.

Theo Sở TN-MT tỉnh Quảng Ninh, số lượng tro bay, xỉ đáy lò thải ra hàng năm của các nhà máy trên địa bàn khoảng 7,6 triệu tấn và được chứa tại các bãi xỉ thải. Mặc dù tro, xỉ thải của các nhà máy này đều được chứng nhận hợp chuẩn làm vật liệu san lấp mặt bằng theo tiêu chuẩn quốc gia, song đến thời điểm này, mới có 3 đơn vị đã chuyển giao tro xỉ san lấp mặt bằng là Công ty Nhiệt điện Mông Dương, Công ty CP Nhiệt điện Cẩm Phả - TKV và Công ty CP Nhiệt điện Thăng Long. Trong khi lượng tro, xỉ tập kết tại bãi của 7 doanh nghiệp nhiệt điện trên còn khá nhiều, khoảng 25 triệu tấn.

Trước nguy cơ bãi chứa của các nhà máy nhiệt điện đang quá tải, hàng ngày phải gồng mình gánh hàng triệu tấn tro xỉ, tỉnh Quảng Ninh đang lên phương án giải cứu; trong đó ưu tiên hàng đầu là tận dụng tro xỉ làm nguyên liệu san lấp mặt bằng.

Theo đó, Quảng Ninh đã chỉ đạo các nhà máy nhiệt điện chủ động chuyển giao tro, xỉ, thạch cao sau khi đã đáp ứng các tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng cho các đơn vị có chức năng để tái sử dụng, hoặc làm phụ gia cho sản xuất xi măng, sản xuất bê tông, san lấp mặt bằng; khẩn trương thực hiện thu hẹp diện tích đất bãi thải, đảm bảo lưu chứa lượng tro, xỉ thải phát sinh không quá 2 năm sản xuất trung bình bao gồm cả lượng tro, xỉ thải đã đổ.

Hiện 7/7 nhà máy đã xây dựng và phê duyệt Đề án xử lý, tiêu thụ tro, xỉ của đơn vị; đồng thời chủ động chuyển giao tro, xỉ đáp ứng các tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng để tái sử dụng làm phụ gia cho sản xuất xi măng, bê tông... đã giảm thiểu lượng tro, xỉ lưu chứa tại các bãi thải theo quy định bảo vệ môi trường.

Theo đó, các doanh nghiệp nhiệt điện đang tích cực tìm đối tác phối hợp để xử lý. Cụ thể, Công ty CP Nhiệt điện Đông Triều đã phối hợp với Công ty CP Thanh Tuyền nghiên cứu thành công việc đưa tro, xỉ của nhà máy Nhiệt điện Đông Triều vào sản xuất vật liệu xây dựng không nung, đạt tiêu chuẩn QCVN 16:2014 với công suất gạch xây 60 triệu viên/năm, ngói lợp 2 triệu m² và gạch lát teraro 1 triệu m²/năm. Hiện, sản phẩm ngói và gạch lát của công ty đã xuất khẩu sang một số nước.

Còn tại Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí, Tổng công ty Phát điện 1 đã thu gom tro bay, hợp đồng với 2 đơn vị tiêu thụ ổn định và cho 1 đơn vị thầu hồ xỉ thải để khai thác bán cho các tổ chức, cá nhân sản xuất vật liệu xây dựng trên địa bàn.

Sản phẩm gạch không nung của Công ty CP Thanh Tuyền xử dụng nguyên liệu từ tro xỉ của Nhà máy nhiệt điện Đông Triều Ảnh N.H

Ở “điểm nóng” Nhiệt điện Cẩm Phả, từ đầu năm 2019 đến nay, Công ty CP Nhiệt điện Cẩm Phả đã ký hợp đồng với các đơn vị san lấp mặt bằng dự án Cụm công nghiệp Cẩm Thịnh (TP.Cẩm Phả) vận chuyển xử lý gần 400.000 tấn tro xỉ.

Trao đổi với Thanh Niên, một lãnh đạo Sở TN-MT tỉnh Quảng Ninh cho biết, trước đây, tro xỉ tại các nhà máy nhiệt điện nói chung được quy định là chất thải rắn phải được lưu chứa, bảo quản, vận chuyển rất nghiêm ngặt về các khâu, thủ tục, quy trình xử lý.

Tuy nhiên, tháng 8.2018, Bộ KH-CN ban hành tiêu chuẩn quốc gia quy định hợp chuẩn tro xỉ nhiệt điện đốt than làm vật liệu san lấp, làm nền đường ô tô. Theo đó, tro xỉ nhiệt điện khi đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hướng dẫn kỹ thuật làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng thì được coi là sản phẩm hàng hóa và không bị điều chỉnh theo quy định về chất thải công nghiệp thông thường.

Điều đó đồng nghĩa các doanh nghiệp có thể sử dụng vật liệu tro xỉ làm gạch không nung; thu gom tro xỉ san lấp nền đường, mặt bằng các công trình xây dựng…

“Từ tiêu chuẩn trên của Bộ KH-CN đã giải quyết đầu ra cho vấn đề tro, xỉ của các nhà máy thay vì phải tích trữ tốn kén và nguy cơ xâm hại môi trường như trước đây”, vị lãnh đạo Sở TN-MT Quảng Ninh cho biết.